Psikoloji bilimini ileriye taşıyan araştırmalar İngilizce’de case study diye tabir edilen vakalardır. Bu vakalar bilim insanlarının beyin ve insan psikolojisinin işleyişiyle ilgili daha önceden hiç bilmediği bilgileri edinmesinde yardımcı olur. Bu yazıda sizler için ilginç psikolojik vakaları bir araya topladım.
İyi okumalar dilerim.
Toronto psikiyatri hastanesi doktorlarının başkası tarafından yenilmek isteyen Stephen adında bir hastası vardı. Stephen'ın basit bir yamyamlık fetişi yoktu. O bunun bir kadın tarafından yapılmasını ve daha sonra onu dışkılamasını istiyordu.
45 yaşındaki adam, psikotik açıdan normal bir adam olarak tanımlandı. Ancak doktorlar onun tuhaf isteğini, rahme geri dönme ve hiç doğmamış olma arzusuna bağladılar. Stephen'ın raporunda, 'sık sık dışkı veya meni olmayı ve bir kişi tarafından yutulup geri çıkarılmayı hayal ettiği' yazıyordu.
İngiltere, Essex'te yaşayan Susan Root, dört yıl boyunca kafasında aynı şarkıyı tekrarladı. Şarkı, Patti Page tarafından seslendirilen 1952 tarihli How Much is that Doggie in the Window şarkısıydı.
Terapistler Susan'ın 'müzikal kulak çınlaması' olarak da adlandırılan müzikal halüsinasyonlarını iyileştirmek için fazla bir şey yapamadılar. O kadar kötüye gitti ki, 40 yıllık kocası, kafasında çalan şarkıyla kendinden geçerken sırf dikkatini çekmek için bağırmaya başladı. Bazı geceler Susan uyuyabilmek için televizyonu açmak zorunda kaldı.
The Lancet dergisinde yayınlanan bir makalede doktorlar psikiyatri kliniğine gelen 52 yaşındaki Hollandalı bir kadının olağandışı vakasına yer ayırdı. Kadın, sanki gerçek bir “Game of Thrones”da yaşıyormuş gibi, hayatı boyunca insanların yüzlerinin ejderha yüzlerine dönüştüğünü görüyordu ve bu günde birkaç kez oluyordu.
Kadına göre ejderhalar ona sadece yüzlerde değil, duvarlarda, elektrik prizlerinde, bilgisayar ekranlarında ya da geceleri karanlıkta görünebiliyordu.
Bilim insanları, kadının nörolojik muayeneleri, EEG'leri ve MRI beyin taramalarını içeren kapsamlı testlerden sonra bile bu halüsinasyonlara neyin neden olduğunu tam olarak çözemediler.
İngiliz nörolog ve yazar Oliver Sacks, çalışmalarında karşısına çıkan birkaç vakayı bir kitapta toplamıştı. Bunlardan biri de karısını şapka sanan bir adamdı.
Görsel agnozi yani nesneleri tanıyamama bozukluğundan muzdarip adamın beyninde hasar vardır. Nesneleri ve hatta insanları tanıyamıyordu. Örneğin, karısına baktığında bir şapka görüyordu. Ayrıca hiçbir yüzün olmadığı yerlerde de yüzler görüyordu.
Kitabın yazarı Sacks, 'Sokakta park sayaçlarının başlarını okşayabilir, bunları çocukların başları olarak kabul edebilir; mobilyalardaki oymalı düğmelere samimi bir şekilde hitap eder ve yanıt vermediklerinde hayretler içinde kalırdı,” diye yazıyor.
Christine Costner Sizemore'a 1950'lerde, çoklu kişilik bozukluğu teşhisi kondu. Bozuklukla ilgili o sırada geçerli olan düşünce, Sizemore'un küçük bir çocukken üç ay içinde iki ölüme ve korkunç bir kazaya tanık olması sonucunda birden fazla kişilik geliştirdiğiydi. Sizemore vakası 1957 yılında Havva'nın Üç Yüzü filmine konu oldu. Ancak tedavi sırasında 3 benlik değil, 20'den fazla kişiliği olduğunu fark ettiler. Çeşitli tedavilerden sonra terapistler kadının kişiliklerini bir kişilik içinde toplamayı başardılar.
Henry Molaison yaklaşık 10 yaşlarında bir ilkokul öğrencisiyken, epileptik nöbetleri yüzünden zor günler geçirmeye başladı. Yetişkin biri olduğunda da nöbetler şiddetlenerek devam etti. Epileptik nöbetlerini iyileştirmek için çok yüksek dozlarda çeşitli ilaçlar alan Henry, kullandığı ilaçlara rağmen hala nöbetler geçiriyordu. Henry 27 yaşındayken, 1953 yılında beyin cerrahı William Beecher Scoville öncülüğünde bir ameliyat geçirdi. Bu ameliyatta Henry’nin hipokampüsünün büyük bir kısmı da dahil olmak üzere medial temporal loblarının bazı kısımları alındı. Operasyon Henry'nin epileptik nöbetlerini sonunda ortadan kaldırmayı başardı. Ancak Henry’nin beyninden çıkarılan hipokampüsün önemi çok geç olsa da anlaşıldı. Hipokampüsün beynimizin ''arşivi'' de diyebileceğimiz uzun süreli bellek oluşumu için çok önemli olduğunu fark ettiklerinde Henry için çok geçti. Henry 2008 yılında ölene kadar hafıza kaybı yaşadı. Henry’nin hayatı sadece 30 veya bazen de 60 saniyelik olaylardan ibaretti.
Bir demiryolunda inşaat ustası olarak çalışan Phineas Gage kazara yanağına ve beynine bir demir sırık saplandı. Sırık kafasından beyninin sol frontal lobunu parçalayarak geçmiştir. Gage, bir süre baygın kaldıktan sonra, bilinci yerine gelip ayaklanır. Herkesin şaşkın bakışları arasında bir at arabası çevirir ve yardım almak üzere çok da uzak sayılmayan bir doktorun muayenehanesine gider. Doktorunun gayretleriyle sağlığına kavuştuğu düşünülen Gage ayaklanır, fakat bambaşka bir insan olmuştur. Sene 1948 ve henüz sinirbilim diye bir dal yoktur. Dr. John Martyn Harlow, raporunda sol gözünü kaybeden Phineas Gage’i tanıyanların onun bambaşka bir insana dönüştüğünü söylediğini yazar. Geçirdiği öfke nöbetlerinde insanlara saygısızca davranan, küfür eden, şiddete eğilimli bir portre çizer. 1860 yılında da geçirdiği şiddetli epilepsi nöbetlerinden sonra ölür. İngiliz sinirbilimin kurucu babalarından Dr. David Ferrier, ön frontal korteksin işlevsel olmayan bir beyin alanı olmadığını tersine kişilikle ilgili olduğunu ortaya koyar. On yıllar sonra bu kestirimin ne kadar doğru olduğu deneylerle de saptanır.
Anna O, asıl adıyla Bertha Pappenheim, bir tıp doktoru olan Breuer’e vücudunda paralizler, öksürme, görmede ve konuşmada bozukluk, halüsinasyon ve bilinç kaybı gibi rahatsızlıklarla gelmiştir. Breuer, Anna O’ya ‘histeri’ tanısı koyar yani zihinsel rahatsızlıkların, bastırmaların vücutta hastalıklara ve tepkilere yol açtığı bir psikolojik rahatsızlık.
Anna O’ya tedavisinde önce hipnoz uygulayan Breuer, hastasının kendi kendine konuştuğunu fark edince, hipnozdan vazgeçip onu ‘konuşma terapisi’ ile tedavi etmeye karar verir. Ancak psikanalizde hastanın en derin arzularını terapistine yansıttığı transferans, Anna O ile Breuer arasında geçince, Anna O, Breuer’den hamile olduğunu düşünmeye başlar ve mide bulantıları hisseder. Breuer da itibarı için Anna O’yu tedavi etmeye bırakır. Anna O'nun tedavisi gerilemeye başlar ve sonunda akıl hastanesine kaldırılır.
Ben de anne karnına geri dönmek ve hiç doğmamak istiyorum. Ama nerdeeee
çoklu kişilik bozukluğunda, diğer kişiliğim eğer mutlu olacaksa bunun adı hastalık değil ödül olur.
Hafıza kaybı yaşayan ve ölene kadar sadece 30 veya 60 saniye öncesini hatırlayan adamın durumu üzücüymüş.