Karıncaların Yaşamından 6 İlginç Bilgi

Çoğumuz yaşamımız sürüp giderken karşılaştığımız karıncaları küçük, diğer böcekler kadar iğrenç olmasa da istenmeyen misafirler olarak görürüz.

Oysa karıncalar en az insanlar kadar girift bir sistem dahilinde yaşarlar. Derek Bickerton, Adem'in Dili isimli kitabında bir karınca kolonisi ile bir insan şehrinin çok da farklı olmadığını söyler ve haklıdır. Karıncalar ve insanlar arasındaki en büyük fark, insanların 'bireysel bilinç'inin de olması, ancak karıncalarda tek bir karınca neredeyse bilinçsizken, ancak bir 'grup' karınca bir araya geldiğinde bilinçli davranıyorlar. Her bir karıncayı, insan vücudunun sinir hücrelerine benzetebiliriz: Birkaç feromon salgılamaktan ötesini beceremeyen her bir karıncanın bu minik mesajları, bir araya geldiğinde en az insan beyni kadar karmaşık bir bilinç oluşturur. Ve bu yüzden, karınca kolonilerine 'süperorganizma' denir. Karıncaların en az insan kadar girift bir yaşam kurabilmelerinin sırrı bu 'kovan bilinci'ndedir.

Bu çalışmada, karınca türlerinin yaşamlarından, insan yaşamına has bir çok işlev ve motifi göreceksiniz.

1. Karınca Şehri

Karınca kolonileri, kolonide yaşayan karınca türüne göre yarım kilometre çapa ulaşabilen oldukça karmaşık yapılardır.

Bir karınca kolonisinde yumurtaların bakıldığı odalar, yemek depoları, çöp biriktirme alanları, havalandırma sistemi, acil çıkışlar, köprüler, bağlantılar, kavşaklar yer alır.

Bir saat kadar dakik ve titiz işleyen bu yapılar, çoğu insan şehrinden daha düzenlidir.

2. Tarım Yapan Karıncalar

Bazı karınca türleri, yaprak ve otsu bitkileri keserek kolonilerine taşırlar. Çoğumuz karıncaların bu bitkileri yediğini düşünürüz.

Oysa gerçek bundan çok daha ilginçtir. Karıncalar, kestikleri yaprak ve gövde parçalarını kolonilerinde biriktirirler. Bu kesme işlemi de görev dağılımıyla halledilir: Çeneleri kuvvetli kesici karıncalar durmadan yaprak keserken, aşağıda bekleyen taşıyıcı karıncalar vücut ağırlıklarından çok daha ağır olan parçaları sırtlanarak koloniye taşırlar.

Biriktirilen bu bitki parçaları bu işle görevli karıncalar tarafından parçalanır ve bir salgıyla kaplanır. Ardından, karınca kolonisinin asıl yemeğini temin eden mantarın beslenmesi için kullanılır. Mantar bu bitki parçalarından beslenerek gelişir ve karıncalar besledikleri bu mantarın hasadını yaparlar.

3. Hayvancılık Yapan Karıncalar

Karınca yaşamının bizim yaşamımıza benzerliği tarımla sınırlı değil. Bazı karınca türleri hayvancılık yaparlar!

Aphid denen bir çeşit ağaç bitini 'ehilleştiren' bu karınca türleri, bu bitleri sürekli 'güderler'. Taşıyarak daha bereketli ağaç gövdelerine götürür ve beslenmelerini sağlarlar. Ardından, bu bitlerin salgıladığı tatlı bir sıvıyı emerek koloniye götürürler. Yağmur yağdığında ya da bir tehlike göründüğünde, sürülerini koruyan insanlar gibi bitleri toplayarak bir araya getirir, tehlike geçtiğinde tekrar 'otlatırlar'.

4. Savaşan Karıncalar

Karınca kolonileri arasında savaş oldukça yaygın gözlenir.

Yakın konuşlanan karınca kolonilerinin alanları birbiriyle çakışırsa, aynı ya da farklı türden karıncalar, diğer koloniye baskın verebilir. Koloninin yemek depolarını yağmalar ve kraliçesini öldürürler.

Daha ilginci, bazı karınca türleri göçebedir. Kendi kolonileri yoktur, diğer karınca kolonilerine baskın vererek yaşamlarını devam ettirirler.

Eğer düzenli işleyen karmaşık şehirleri yaratan karıncalar Japonsa, bu göçebe karıncalar da Orta Asya Türkleridir diyebiliriz belki :)

5. Karıncalarda Kölelik

Savaşan ve hatta göçebe karıncalar yeterince ilginçken, 'acaba karıncalar da mı maymundan geldi' diye sorduran başka bir özellik karşımıza çıkıyor.

Bazı karınca türleri, baskın verdikleri koloninin üyelerini öldürüp larvalarını çalıyor. 'Beyni yıkanan' bu larvalar gelişince, efendilerine hizmet ediyor ve ayak işlerini görüyorlar. Hatta bu köleler, asıl geldikleri koloniye baskın düzenlenirken asker olarak kullanılıyorlar.

6. Zombi Karıncalar

Zombiler, insanoğlunun hayal gücünün oldukça popüler bir ürünü.

Karıncaların insana benzemenin yanında, insanı geçtikleri bir nokta varsa, o da bu zombilik müessesesi. İnsanlar arasında hala zombi yok, ancak bir çeşit zararlı mantar, zombi karıncalar yaratıyor.

Bu mantar, bulaştığı karıncanın sinir sistemini ele geçirerek zombi gibi mantıksız davranmasını sağlıyor. Sendeleye sendeleye en yakın ağaç ya da bitkinin özsularını ileten damar yapısına keskin çenesiyle ısırarak yapışmasını sağlıyor. Daha sonra mantar, karıncayı öldürüyor. Çenesi vasıtasıyla ağacın özsuyunu emen mantar, karıncanın beynini parçalayarak oradan büyüyor ve sporlarını etrafa saçarak diğer karıncalara bulaşıyor.

İnsanlar bulaşıcı hastalığa sahip türdaşlarını karantinaya alıyorsa, karıncalar da bu mantarın bulaştığını gördükleri türdaşlarını toplumdan dışlıyor ve hastalığı yaymasını engelliyorlar.