İstinaf, ilk derece mahkemenin verdiği kararın olay yönünden ve hukuki yönden üst dereceli mahkeme tarafından incelenmesini içeren süreçtir. İstinaf kanun yoluna başvuru yapıldığı zaman İstinaf Mahkemesi, hukuk davasını ikinci kez inceler. Yerel mahkemenin kararı bu şekilde değerlendirilir.
Bu içeriğimizde istinaf hakkında merak edilen bilgilere ulaşabilirsiniz.
İstinaf, ilk derece mahkemenin verdiği kararın olay yönünden ve hukuki yönden üst dereceli mahkeme tarafından incelenmesini içeren süreçtir. İstinaf kanun yoluna başvuru yapıldığı zaman İstinaf Mahkemesi, hukuk davasını ikinci kez inceler. Yerel mahkemenin kararı bu şekilde değerlendirilir.
İstinaf kanun yolu, temyizden farklı olarak ilk derece mahkemesinin kararını denetlerken aynı zamanda gerektiğinde yeni bir yargılama yapar. Hüküm mahkemesi gibi karar verebilir. İstinafın kapsamı ilgili kanunun 355. maddesinde belirtilmiştir. Bu madde hükmüne göre kamu düzenine aykırılık halleri dışında dilekçede belirtilen istinaf sebepleri ile sınırlı olarak inceleme yapılır.
İstinaf incelemesi yapılması için öncelikle istinaf başvurusu yapılması gerekir. İlk derece mahkemesi aldığı kararı kendiliğinden istinafa gönderemez. İstinaf başvurusu, kararı veren yerel mahkemeye istinaf dilekçesinin verilmesi yoluyla yapılır. Aynı zamanda kararı veren mahkemenin katibine beyanda bulunarak da başvuru yapılabilmektedir.
İstinaf başvuru süresi, kararın taraflara tebliğinden itibaren başlar. Tebliğin usulüne göre yapılmaması, istinaf başvuru süresinin başlamasını engeller. Hukuk davası için istinaf başvuru süresi kararın tebliğinden itibaren 2 haftadır.
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na göre istinaf başvurusunda istinafın nedenlerini göstermek gerekir. İstinaf mahkemesi, bu nedenlere göre inceleme yapacaktır.
İstinaf kanun yoluna başvurulduğunda istinaf mahkemesi ilgi dava ile ilgili hem olayları ele alır hem de hukuki açıdan denetim yapar. Diğer bir ifadeyle istinaf mahkemesi, yerel mahkeme tarafından toplanmayan delilleri toplayabilir , keşif yapabilir veya yeniden tanıkları dinleyebilir. İstinaf mahkemesi, mevcut deliller ve kendi yaptığı incelemeleri bir arada bulundurarak kararını verir.
Temyiz incelemesi, Yargıtay’ın istinaf mahkemesi tarafından verilen kararı hukuki yönden incelemesini esas alır. Yani Yargıtay, temyiz incelemesinde kanunun olaya doğru uygulanıp uygulanmadığı yönünde bir denetim yapar. Yargıtay bu aşamada delil toplayamaz, tanık dinleyemez.
İstinaf mahkemesi, yaptığı inceleme ile yeni bir karar verir. İstinaf, yerel mahkeme kararını bozmaz veya onamaz. Davayı yeniden ele alır ve yeni bir karar verir. Temyizde ise Yargıtay, istinafın verdiği kararı onama ve bozma hakkına sahiptir. Yargıtay, kararı bozduğunda yeniden dava görülmesi için dosyayı geri gönderir.
Hukuk davası için istinaf başvuru şartları HMK md. 341’de düzenlenmiştir. Buna göre:
İlk derece hukuk mahkemelerinin, miktar veya değeri 17.830 TL’yi (2023 yılı için) geçmeyen malvarlığı davalarına ilişkin kararları kesindir. Ancak manevi tazminat davalarında verilen kararlara karşı, miktar veya değere bakılmaksızın istinaf kanun yoluna başvurulabilir (HMK md. 341/2).
Alacağın bir kısmının dava edilmiş olması durumunda 17.830 TL’lik kesinlik sınırı alacağın tamamına göre belirlenir (HMK md. 341/3).
Alacağın tamamının dava edilmiş olması durumunda, kararda asıl talebinin kabul edilmeyen bölümü 17.830 TL’yi geçmeyen taraf, istinaf kanun yoluna başvuramaz (HMK md. 341/4).
Kural olarak yerel mahkemelerin verdiği ara kararlara karşı istinaf kanun yoluna başvuru yapılamaz. Ancak, bu ara kararları da son karar aleyhine istinaf başvurusu yapılması halinde istinaf incelenmesinde hüküm ile birlikte denetlenir.
İhtiyati haciz, ihtiyati tedbir birer ara karar olmasına rağmen bu ara kararlara karşı istinaf kanun yoluna başvurulabilir (HMK md. 341/1).