— Karanlık fabrika, içinde ışığa bile gerek olmayan üretim tesisidir çünkü üretim tamamen robotlar, yapay zeka ve otomasyon teknolojileriyle yürütülür. İnsan müdahalesi minimumdur; dolayısıyla 7/24 kesintisiz ve aynı kaliteyle üretim yapılabilir. “Karanlık” ifadesi burada bir metafor: İnsan gözüne gerek kalmadığı için ışığa da ihtiyaç yoktur.
İlaç endüstrisinde bu kavramın önemi daha da artıyor. Çünkü ilaç üretiminde hataya yer yok; karanlık fabrikalar, insan hatasını minimuma indirerek GMP (Good Manufacturing Practice) kurallarına en üst seviyede uyumu garanti ediyor.
+ Karanlık fabrikaların en büyük avantajları ve dezavantajları neler?
— Avantajları: Kesintisiz üretim, sıfıra yakın hata oranı, yüksek verimlilik, maliyet kontrolü ve çevresel sürdürülebilirlik. İlaç özelinde en kritik avantaj, hasta güvenliği. Çünkü tek bir üretim hatası milyonlarca kişiyi etkileyebilir.
Dezavantajları: Yüksek kurulum maliyetleri, siber güvenlik riskleri ve iş gücünün yeni rollere uyum ihtiyacı. Ayrıca yaşam bilimlerinde regülasyonlar (FDA, EMA, TİTCK) çok sıkı olduğu için dönüşüm adım adım yapılmak zorunda.
+ Dünyada ve Türkiye'de karanlık fabrika kullanan şirketlerden örnekler verebilir misiniz?
— Dünyada Tesla, GE, BMW, Mercedes-Benz, Philips, Amazon gibi şirketler bu alanda öncü. Çin’de bazı elektronik üretim tesisleri tamamen karanlık modda çalışıyor. İlaç tarafında ise Novartis, Roche ve Pfizer gibi devler yapay zeka ve robotik tabanlı üretim hatlarına yatırım yapıyor. Türkiye’de otomotiv ve beyaz eşya sektörlerinde pilot uygulamalar var. İlaç sektöründe de insansız depo ve üretim yönetim sistemleri (MES) çözümleriyle “yarı karanlık” üretim süreçleri başladı. Bazı yerli üreticiler şimdiden tesislerini gelecekte tam karanlık fabrikaya dönüşecek şekilde planlıyor.