Terör, özgürlük ya da ulvi amaçlarla sürdürülen bir faaliyet değildir. Terör finansmanında kara para olarak bilinen her türlü yasadışı faaliyet bulunur. Son günlerde İsrail-Filistin savaşıyla gündeme gelen Hizbullah'ın para kaynaklarıyla ilgili Lübnan'da yazılan bir haber, ülkemizde de hazır kara para aklama yöntemleri gündemdeyken ilgi çekiyor.
'Hizbullah'ın kan sanatı' başlıklı yazı, haziran ayında yazılmış olsa da dikkat çekiyor. İsrail-Filistin savaşıyla yeniden ilgi odağı olan haber, 'NowLebanon' isimli Lübnan sitesinde bulunuyor. Haberde sanat ve terör finansmanı ilişkisi kuruluyor.
Nazem Ahmad, geniş çaplı uluslararası kara para aklama ve vergi kaçakçılığına karşı sistematik bir kampanyanın parçası olarak görülürken, 50'den fazla kişinin ve kuruluşun bulunduğu Amerika Birleşik Devletleri Hazine Bakanlığı Yabancı Varlıklar Kontrol Ofisi (OFAC) listesinde yer aldı. Hizbullah'a para aklamak ve finansman sağlayanların arasında yer alıyordu.
Ahmad, Lübnan, Dubai, BAE, Güney Afrika ve Hong Kong'daki hem yasal hem de yasadışı operasyonlar aracılığıyla, öncelikle elmas ve sanata odaklanarak küresel lüks emtia pazarının çoğu zaman şeffaf olmayan ve anlaşılmaz doğasından yararlandı.
Beyrut’ta bir sanat galerisi sahibi olan Ahmad’ın varlıkları dondurulmuş olsa da Lübnan'da herhangi bir işlem yapılmadı.
Ahmed yaptırımlar listesine alınsa da sanat eserleri alıp satmaya devam ederken, gösterişli yaşam tarzını sürdürürken, sanat eserlerini Beyrut şehir merkezindeki gösterişli binasının lobisine dağıtmış durumda bulunuyor.
Hatta ünlü Amerikalı sanatçı Jean-Michel Basquiat'ın milyonlarca değerindeki eserini de binasının lobisine astığı söyleniyor.
Hizbullah'ın finansörü, Jean-Michel Basquiat'ın (ortadaki sarı ağırlıklı tablodaki) Üç Papazcı adlı sanat eserini, 2 milyon 210 bin 500 Pound (2,8 milyon doların üzerinde) bir fiyata satın alırken, AMOR heykeli ile Albert Oehlento'nun İsimsiz (Baum 54) heykeli sol tarafta yer alıyor ve iki eser de milyon dolarlar ediyor.
Ahmad, servetini Beyrut ve çevresinde gösterişli restoran, otellerde harcamaktan çekinmiyor. Lübnanlı yetkililer ise henüz servetinin kaynağı konusunda sorgulamaya girişmedi.
Hukuk profesörü ve bir sanat koleksiyoncusu olan eski Lübnan adalet bakanı İbrahim Najjar, NOW'a 'Sessiziz, hiçbir şey yapmıyoruz' derken, “Kimse Nazem Ahmed skandalından bahsetmiyor. Bir şeyler yapmamız gerekiyor. Yargı, polis ve Interpol, bunun sorumluluğunu taşımalı.”
Najjar, 'Bu, kaotik, anlaşılması çok zor, insanların artık hukuktan korkmadığı bir dünya' diye sözlerine devam ederken, “Kurallara uyan bir hükümete ihtiyaç var. Hukuk, halkın korunması ve yolsuzluğun sona erdirilmesi açısından önemlidir. Lübnan'da artık pek çok insan bankalara güvenmediğinden nakit parayla uğraşıyor. Paralarını evlerine yığıyorlar” diye de ülkedeki durumu özetledi.
Yasa, IMF, vergi denetçileri, mahkemeler ve Bankacılık Kontrol Komisyonu da dahil olmak üzere kurumların çalışmalarını kolaylaştırma yönündeki baskıya karşılık 2022'de değiştirilse de tamamen iptal edilmesi yönünde çağrılar sürüyor.
Hizbullah, uluslararası arenada birçok ülkede terör örgütü olarak tanımlanırken, Avustralya, Kanada, Mısır, Japonya, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Birleşik Krallık ve Amerika Birleşik Devletleri gibi birçok ülkeye doğrudan para transferi yasak bulunuyor.
Eski adalet bakanı Najjar, 'Şu anda Lübnan'da olduğu gibi nakit para sistemine dönüş artarsa, bu kara para aklama için mükemmel bir ortam olur' derken, “Hizbullah'ın Lübnan'a nakit para göndermesi yeterince kolay, ABD dolarıyla dolu odaların fotoğraflarını görüyorsunuz” diye ekledi ve sözlerine şöyle devam etti:
“Bir kişiye bir miktar para veriyorlar; bu para daha sonra arazi, gayrimenkul veya sanat eseri satın almak için kullanılıyor. Bu parayı Hizbullah mı gönderdi? Hizbullah için çalışan kadınlar bunu peçelerinde veya kıyafetlerinde mi sakladılar? Bu mümkün. Bir defasında bu kadınlardan birinin notere gittiğini, feracesinden 300.000 dolar çıkarıp ev aldığını duymuştum. Bunun gibi alternatifler arıyorlar.”
Hukuk Bürosu avukatı Julien Maalouf, 'Sanat pazarının şeffaf olmaması, para aklamak veya vergi kaçırmak için kullanmayı çok kolaylaştırıyor. 20. yüzyılın başından beri kullanılıyor. Rus oligarklar bunu sıklıkla yapıyor. Naziler tarafından da 2. Dünya Savaşı sırasında finans sağlamak için Avrupa'daki Yahudi ailelerin sahip olduğu parçalar çalınarak kullanıldı” dedi.
Maalouf, 'Her şey genellikle tröstlerden veya paravan şirketlerden oluşuyor' derken sözlerini şöyle sürdürdü:
Kimin elinde olduğunu asla bilinmez. Önemli bir sanatçının, dolaşımda olmayan tarihi bir eserine sahip olabilirsiniz. İnsanlar vergi ödememek ve en önemlisi yetkililer tarafından erişilemez olmak için çoğu zaman eğitimli sanat uzmanlarını (resim askıları) ve serbest limanları kullanıyor.
Maalouf, çok yaygın bir uygulama olan, bir nevi trader gibi, bir sanatçıdan birkaç parça satın alan birinin, anonim olarak ya da bağlantılar ve aracılarla bir parçayı yüksek fiyattan geri alırken, diğer parçaların da fiyatlarını artırdığını hatırlatıyor:
'Alıcılar ve satıcılar genellikle anonimdir ve genel olarak sanat galerileri, müşterilerinin hukuka uygunluğunu değerlendirme olanağına sahip değildir. Büyük müzayede evleri müşterileriyle ilgili gerekli incelemeyi yapma olanağına sahip. Ancak genellikle riske girmek istemedikleri için yasalara uyacaklarını söylemekten fazlasını yapmıyorlar. Müşterilerini ve büyük miktarlarda parayı kaybedebilirler.”
Bu gözetim eksikliği, Hizbullah'ın zenginleşmek için kullandığı başka bir yöne de dikkat çekiyor: Yağmalanmış antikalar ve Suriye'den alınan kültürel eserlerinin ticareti.
Antik eserlerin çalınması ve ticareti de yeni bir şey değil ve çoğu zaman savaşlarla ilişkili oluyor. Sosyal medyayla birlikte satıcı ve alıcıların iletişim kurması kolaylaştı. Bu da denetlemeyi zorlaştırıyor.
Eşeklerin yüklendikten sonra yolları bildiklerini, şafak vakti karşı tarafa ulaştıklarını söylerken, bölgelerin çoğunun kontrolünün Hizbullah’ta olduğunu ekliyor.
“Suriye'nin diğer bölgelerinden kültürel mallar yağmalandığında Lübnan'a nakledilecek” diyen tarih profesörü El-Azm, Hizbullah'ın Lübnan'ın serbest giriş ve çıkış limanlarına erişiminin, çalınan eserlerin yurtdışına iletmesine olanak tanıdığını belirtiyor.
IŞİD'in kontrolü altındaki bölgelerde yağma sergilerinin düzenlenmesi için “izin sattığı” belirtilirken, Hizbullah büyük ölçekli kazılar için ekip ve ağır makine kiralarken, bulguları değerlendirmek için de uzmanlar getiriyorlar.
El-Azm, eski eserlerin Hizbullah'ın bir numaralı gelir kaynağı olmasa da ekstra bir gelir kaynağı sağladığını ekledi.
2023 başlarında Lübnanlı yetkililer, işadamı Jawad Adra tarafından kurulan Nabu Müzesi koleksiyonunda sergilenen 300'den fazla yasa dışı yolla elde edilmiş arkeolojik eseri, Irak hükümetine iade etti. Eski Savunma Bakanı Zeina Akkar ile evli olan Adra, herhangi bir yanlışlık yapmadığını ve tabletlerin IŞİD'den satın alındığı iddiasını da reddetti. Ancak hem Adra hem de Akkar, Interpol'ün kırmızı bültenine konu oldu.