Klostrofobi bir kaygı bozukluğudur. Klostrofobi belirtileri genellikle çocukluk veya ergenlik döneminde ortaya çıkar. Halk arasında kapalı alanda kalma korkusu olarak adlandırılan klostrofobik kişiler asansör, uçaklar, mağaralar, kilitli odalar bodrum katlar gibi kapalı alanlardan ve kısıtlanmalardan korkar. Birçok farklı durum veya duygu klostrofobiyi tetikleyebilir. Bazı durumları yalnızca düşünmek bile tetikleyici olabilir.
Kişinin asansör, penceresiz oda, tren, tünel, uçak gibi kapalı alanlarda korkuya neden olan bir çeşit kaygı bozukluğudur.
Klostrofobikler bir bölgeye kısıtlandığı zaman, boğulma korkusu yaşar ve sınırları içinde hava eksikliği olabileceğine inanırlar.
Birçok durum, klostrofobik bir kişide kaygı veya panik atak başlangıcını tetikleyebilir. Spesifik tetikleyiciler kişiden kişiye değişir ancak genel olarak her türlü kapalı veya dar alan kişide endişeye neden olabilir.
Kişiden kişiye farklılık gösteren klostrofobinin kesin nedenleri belli değildir. Ancak belirli fobilerin ve özellikle klostrofobinin nedenleri hakkında birkaç teori mevcuttur.
Örneğin çocukluk çağında cezalandırma nedeniyle ya da farklı nedenlerle çocuğu kapalı bir odada kilitlemek, ilerleyen yıllarda klostrofobinin gelişmesine neden olabilir.
Vücuda yakın veya yaklaşan nesnelere yanıt veren belirli nöronlar vardır. Çoğu insan, yakın uzay nesnelerini görüntülerken sola doğru küçük bir algı önyargısına sahiptir. Önyargı uzak alanlar için sağa kayar. Mesafe arttıkça soldan sağa kayma hızı, yakın uzayın algılanan boyutu için bir belirteç olarak kullanılabilir.
Nitekim 2013 yılında yapılan bir araştırmada, klostrofobisi olan bireylerde GPM6A genindeki bir mutasyonun daha sık olduğu saptanmıştır.
Klostrofobi yaygın olarak görülen kalp çarpıntısı, titreme ve nefes almada güçlük gibi belirtileriyle fizyolojik sorunlara yol açabilir. Klostrofobinin en yaygın deneyimi, kontrolü kaybetme hissi veya korkusudur.
Panik atak semptomlar genellikle uyarı vermeden ortaya çıkar. Şiddetli şekilde klostrofobisi olan kişiler asansöre binme uçağa binme gibi durumlardan kaçınmak isteyeceğinden bu kişilerin günlük yaşam kaliteleri bu durumdan olumsuz şekilde etkilenir.
Kontrolü kaybetme korkusu
Bayılma korkusu
Şiddetli korku duyguları
Ölme korkusu
Bu sorular; sosyal anksiyete bozukluğu, travma sonrası stres bozukluğu veya panik bozukluğu gibi ilgili bozuklukları tanımlamaya yardımcı olabilir.
Kapalı bir yere girerken çıkışların nerede olduğunu tespit etmeye çalışıyor musun?
Sinema, tiyatro salonları gibi kapalı yerlerde çıkış kapılarının yakınında mı oturmak istiyorsun?
Kapalı bir yerde şayet çıkış kapıları kapalı ise gergin hissediyor musun?
Yoğun trafikte araç kullanmaktan kaçınıyor musun?
Mümkün olduğunda ulaşımda metrolardan kaçınıyor musun?
Asansör kullanabiliyor musun?
Doktor klostrofobi ölçeği, klostrofobi anketi gibi standart değerlendirmeler ve anketler uygulayabilir. Doktor, klostrofobi teşhisi için DSM-5 standartlarını karşıladığını saptamalıdır.
Nitekim klostrofobi, diğer anksiyete bozuklukları gibi tedavi edilebilir bir durumdur. Klostrofobi tedavi yöntemleri arasında psikoterapi, ilaç tedavisi, maruz kalma terapisi, sanal gerçeklik ve alternatif terapiler yer alır.
Bununla birlikte klostrofobik bireylerin bu durumdan kurtulmaları amacı ile çevresindeki kişiler tarafından kapalı alanlarda tek başına bırakılması doğru bir yaklaşım olmamaktadır. Bu durum tam aksine daha olumsuz sonuçlara yol açabilmektedir.
2001'de yapılan bir randomize kontrollü çalışma, beş seanslık bilişsel davranışçı terapinin klostrofobi semptomlarını klinik olarak iyileştirmede etkili olduğu saptandı.
Yeni bir ilaca başlamadan önce, olası etkileşimleri belirlemek ve önlemek için mevcut kullanılan ilaçlar vitaminler ve takviyeler doktora bildirilmelidir.
Maruziyet tekniği, bir diğer adıyla maruziyet terapisiyle hasta kademeli olarak fobik uyarana maruz bırakılır. Söz konusu teknikte hastada en yararlı başa çıkma becerilerini geliştirmeyi içeren sistematik duyarsızlaştırma amaçlanır.
VR, bir klostrofobi durumunu simüle etmek için bilgisayar tarafından oluşturulan bir ortamı kullanmayı içerir. Sanal gerçeklik güvenli olduğu için faydalıdır, tedavi senaryoları klinisyen tarafından kolayca kontrol edilir.
Derin nefes egzersizleri
Kaygıyı azaltmaya yardımcı olabilen yollardan biri de görünen, duyulan, dokunulan, koklanabilen ve tadılan şeylere odaklanmak yani beş duyunun kullanılmasıdır.
Sakinleştirici bir iç konuşma da kaygıyı azaltmada işe yarayabilir.
Mecbur kalmadıkça uçağa bile binme yüreğim daralıyor sıkıntı alıyorum bunalıyorum sabri…😅