Geçtiğimiz günlerde oldukça viral olup, sosyal medyada, web sitelerinde ve hatta gazetelerde paylaşılan bazı haberler gerçeği yansıtmıyordu. Teyit.org da sağ olsun, yine bu haberleri bizim için araştırıp gerçekleri ortaya çıkardı.
Bakalım neler olmuş ve işin aslı neymiş?
15 Mart 2019’da Yeni Zelanda’nın Christchurch şehrinde iki camiye düzenlenen silahlı saldırının ardından, “Bölge Gerçekleri” isimli Twitter hesabı konuyla ilgili olduğu öne sürülen bir video paylaştı. Araç sürücüsünün, polis ekibiyle yaşadığı çatışma sırasında öldürülmesini kaydeden videonun, Christchurch katliamının zanlılarına ait olduğu iddia edildi.
Video Florida’da 15 Mayıs 2018 tarihinde kaydedilmiş ve yol kavgası şüphesiyle yakalanan David Romasky’nin polislerle yaşadığı çatışmayı gösteriyor. Yeni Zelanda’da yaşananların faili Brenton Tarrant ise polis memurları tarafından canlı olarak yakalandı ve mahkemesi sürüyor.
Bir görgü tanığı tarafından kaydedilen olay, 15 Mayıs 2018 tarihinde Lake Mary Bulvarı üzerindeki Jeremiah’s Italian Ice isimli dondurmacının önünde gerçekleşti. Lake Mary Polisi, iki aracın yol verme kavgası yaşandığına dair bir ihbar alınması üzerine harekete geçti. FOX35’in haberine göre yol verdin-yol vermedin kavgası sırasında bir sürücü diğerini silahla tehdit etti. Dondurmacının önünde yakalanan zanlı, polislerin aracından çıkması için yaptığı uyarıları dikkate almadı ve silahını çıkartarak polisleri hedef aldı. Polis ekiplerinin silahlı müdahalesi sonucunda zanlı David Romasky olay yerinde öldü.
Sosyal medyada paylaşılan ve teyit.org’a ihbar olarak gönderilen fotoğrafın Yeni Zelanda’da camiye yapılan saldırıyı kınamak için Kanada’da bir camide namaz kılan müslümanları caminin etrafında el ele zincir kurarak koruyan Kanadalıları gösterdiği iddia edildi.
Fotoğraf 2017 yılında Kanada’nın Quebec eyaletinde bulunan bir camiye yapılan ve 6 kişinin hayatını kaybettiği saldırıya karşı Hollanda’nın Rotterdam şehrinde gerçekleşen bir kınama etkinliğini gösteriyor. Fotoğraftaki kişiler 30 Ocak 2017 yılında Kanada’nın Quebec şehrinde bulunan camiye yapılan silahlı saldırı sonrasında kınama amacıyla protesto yapan kişileri gösteriyor. Söz konusu protesto 3 Şubat 2017 tarihinde Hollanda’nın Rotterdam şehrinde bulunan Esselam Camii’nde gerçekleşti. Hollandalı bir grup “Hand in Hand” (El Ele) sloganıyla Esselam camii önünde zincir oluşturarak bir kınama etkinliği gerçekleştirdi.
Camii üzerinde kullanılan taşlar, kapıların rengi ve sütunlar karşılaştırıldığında iddia fotoğrafta bulunan caminin Rotterdam’da bulunan Esselam Camii olduğunu söylemek mümkün. 30 Ocak 2017 yılında Kanada’nın Quebec şehrinde yaşanan camiye silahlı saldırı olayından sonra, Rotterdam şehrinde bir grup, kınama amaçlı protesto gerçekleştirmişti. İddia paylaşımlarda kullanılan fotoğrafın bu protestodan olduğunu söylemek mümkün. Rotterdam’da 2017 yılında gerçekleşen söz konusu eyleme ait farklı görüntüler de bulunabiliyor.
18 Mart 2019’da Hollanda’nın Utrecht kentinde bir tramvayda üç kişinin ölmesi ve beş kişinin yaralanması ile sonuçlanan başka bir silahlı saldırı yaşandı. Kanal 24’te 18 Mart 2019’da yayımlanan haber bülteninde Utrecht’teki saldırıyı düzenleyen kişiye ait olduğu iddiası ile bir video ve fotoğraf paylaşıldı.
Kanal 24’te 18 Mart 2019’da yayımlanan “Moderatör” isimli programın saat 14.00 ile 14.02 dakikaları arasında, Hollanda’nın Utrecht kentinde bir tramvaya saldıran kişiyi gösterdiği iddiasıyla paylaşılan görüntüler Alman YouTuber Rainer Winkler’in kanalındaki çeşitli videolardan alınmış. Drache Offiziel isimli YouTube kanalındaki videolar izlendiğinde Kanal 24’te yayımlanan görüntülerdeki kişinin Rainer Winkler olduğu anlaşılıyor.
5 Mart 2019’da “@uzancc” kullanıcı isimli bir Twitter hesabı “DÖNECEM TÜRKİYE’M” yazan bir tweet attı. Tweet 2 bin 800 retweet ve 35 bin 500 beğeni aldı. Bu tweet birçok kullanıcı tarafından uzun süredir Paris’te yaşayan Cem Uzan’ın Türkiye’ye döneceği gibi yorumlandı. Yeni Şafak, Cumhuriyet ve Sputnik de aynı tweeti “Cem Uzan Türkiye’ye döneceğim mesajı verdi” ifadeleri ile paylaştı.
Uzan yaptığı açıklamada kendisine ait tek hesabın “@CemCUzan” kullanıcı isimli hesap olduğunu ifade etti. @uzancc, sahte bir Twitter hesabı. Cem Uzan’ın Instagram üzerinden paylaştığı fotoğraflar ve Twitter hesabından attığı tweetler kolajlanarak Uzan adına başka bir hesap oluşturulmuş. Twitter’da Cem Uzan adına açılmış birçok sahte hesap olduğu fark edilebiliyor. Bunlar arasında kullanıcı adı “@cemcuzan” olan hesabın biyografi kısmında “Cem Uzan TEK Resmi Twitter hesabı” ibaresinin bulunduğu görülüyor. Cem Uzan Oda Tv’ye 1 Ekim 2015’te yaptığı bir açıklamada iddia konusu tweeti atan hesabın kendisine ait olmadığını belirtti. @CemCUzan hesanın tweetlerinde Cem Uzan’ın resmi Instagram ve Facebook sayfalarının paylaşımlarının bulunduğu da görülebiliyor. Cem Uzan’ın doğrulanmış Instagram hesabı biyografisinde de @CemCUzan’ın tek gerçek Twitter hesabı olduğu ibaresi bulunuyor.
Uzan açıklamasında kendisine ait resmi hesapta yer alan bazı tweetlerin ve fotoğrafların bu hesap tarafından kullanıldığını ifade ediyor. Uzan’a göre bu tweet ve fotoğrafların arasına kendisine ait olmayan ifadeler de sahte hesap tarafından eklenmiş. Örneğin 19 Ocak 2019’da sahte Cem Uzan hesabı, Uzan’ın 2016’da Instagram’da paylaştığı bir gençlik fotoğrafını kullanmış.
Sosyal medya ve bazı İnternet sitelerinde paylaşılan bir fotoğrafın İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin 2019 Yerel Seçimleri kampanyası için halka dağıttığı 2016 tarihli stok ürün olan patates ve soğanları gösterdiği iddia edildi.
İzmir Büyükşehir Belediyesi 2016 yılında Ödemiş ilçesinde bulunan tarımsal kalkınma kooperatiflerden ihtiyaç sahiplerine dağıtmak üzere patates almıştı. Söz konusu fotoğrafın ise 2016 yılına ait sosyal medya paylaşımları bulunabiliyor. Bir patatesin ise üretildikten 3 yıl sonra tüketilebilecek şekilde muhafaza edilmesi oldukça güç. İzmir Büyükşehir Belediyesi 2016 yılında Ödemişli patates üreticisine destek olmak amacıyla Ödemiş’teki tarımsal kalkınma kooperatiflerinden patates alımı gerçekleştirmişti. Söz konusu patates alımıyla ilgili 2016 yılı tarihli haberlerde iddia fotoğrafta görünen “İzmir Büyükşehir Belediyesi Armağanıdır. 10 Kg. 2016 mahsülüdür. Para ile satılmaz.” etiketli patates çuvalı görüntüleri bulunabiliyor.
İlk olarak Kaymakçı Tarımsal Kalkınma Kooperatifi’nden alınmaya başlanan patatesler İzmir’e gönderildi. Kaymakçı Tarımsal Kalkınma Kooperatifi Başkanı Raşit Tatlı’nın söz konusu alımla ilgili ifadeleri şöyle: 'Ödemiş’te şu an patates tarlada 7-10 kuruş arasında fiyatı var ama alıcı da artık yok. Bu yıl patates üreticisi çok büyük mağduriyet yaşadı. Bu mağduriyeti bir nebze olsun giderebilmek adına İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Aziz Kocaoğlu Ödemiş’e gelerek sorunu bizlerden dinledi. Daha sonra İzmir’de bir toplantı gerçekleştirildi ve İzmir Büyükşehir Belediyesi Ödemişli tarımsal kalkınma kooperatiflerinden patates alımına başladı. İlk başta bin ton olarak düşünülen rakam bin 350 tona çıkarıldı. Kaymakçı Tarımsal Kalkınma Kooperatifi olarak 10 kilogram çuvallar içerisine işlediğimiz patateslerimizi 50 kuruş üzerinden İzmir Büyükşehir Belediyesine gönderiyoruz.'
Diken isimli haber sitesinde ve gzt Hayat’ın Twitter hesabında yer alan bir habere göre ABD’nin Connecticut eyaletinde yaşayan 84 yaşındaki bir adamın 62 yıl boyunca eşiyle konuşmamak için sağır ve dilsiz taklidi yaptığı ama bir karaoke gecesinde şarkı söylerken karısına yakalandığı iddia edildi. Haberde, birlikte altı çocuk yetiştiren Barry ve Dorothy Dawson’ın ailesinin de bu gerçeği bilmediği ve kadının boşanma davası açtığı da aktarıldı.
Diken’in haberinde kaynak olarak gösterdiği World News Daily Report, yayımladığı haberlerin eğlence amaçlı olduğunu ve haberlerdeki kişilerin gerçek olmadığını belirtiyor. World News Daily Report’un İnternet sitesinin alt kısmında yer alan bölümde haberlerde yer alan karakterlerin gerçek dışı olduğu uyarısı yer alıyor.
Haberde fotoğrafları kullanılan kişiler ise Palm Beach’te yaşayan ve emlakçılıkla uğraşan Burton ve Lucille Handelsman. Palm Beach Post haber sitesinde yer alan habere göre Lucille Handelsman’ın boşanmak isteme nedeni ise Burton Handelsman’ın sadakatsizliği ve yalan söylemesi olarak aktarılıyor.
World News Daily Report’ta yer alan ve gerçekliği bulunmayan Rockefeller’ın 6 kalp, 3 böbrek ve 2 ciğer nakli geçirdiği iddiası, 1944’te fırlatılan Nazi roketi bugünlerde New York’u vurabilir iddiası ve Suudi Arabistan’da gerçekleştirilen bir panelde bilim adamları “kadınların insan değil memeli hayvan kategorisine girmesi gerektiğini” söyledi iddiası da daha önce haber siteleri tarafından gerçek olduğu düşünülerek yayınlanmıştı, Teyit tarafından haberlerin gerçek olmadığı belirtilmişti.
Sosyal medyada paylaşılan videonun bir adamın idam edilmeden önce son isteği olarak eşini ve çocuğunu görmek istediği iddia edildi. Sürekli “Mısır’da Hakim soruyor… Son isteğin… Eşimi ve çocuklarımı göreyim diyor… Hanımını geldiğinde parmağındaki yüzüğü avucuna bırakıyor… Kahrolsun Firavunlar… Allah kahru perişan etsin inşallah…” ifadeleri ile paylaşılan video şimdiye kadar Instagram, YouTube, Twitter ve Facebook’ta da yer aldı.
Video, Mısır eski Cumhurbaşkanı Muhammed Mursi’nin oğlu Usame Mursi’nin süren yargılaması sırasında Ağustos 2017’de uzun zamandır görmediği eşi ve oğluyla karşılaştığı anları gösteriyor. Usame Mursi idam cezası değil, 10 yıl hapis cezası aldı. İddia konusu videonun üzerinde Mısır’da yayın yapan El Watan News isimli haber kanalının logosunu görmek mümkün. DOAM isimli Twitter hesabının 14 Ağustos 2017’de paylaştığı bir tweette Osama Mursi’nin uzun zamandır görmediği eşi ve çocuğu ile mahkeme sırasında bir araya geldiği bilgisi yer alıyor ve iddia konusu videoya yer veriliyor. Bu paylaşımda da aynı logo görülebiliyor.
Al -Jazeera’niın 12 Ağustos 2017 tarihli YouTube haberi ise iddia videonun ulaşılabilen ilk paylaşımı. Bu haberde söz konusu yargılamanın 12 Ağustos’ta gerçekleştiği bilgisi bulunuyor. Aynı videoyu 18 Ağustos 2017’de Yeni Şafak’ın YouTube kanalından yayınlanan videodan da görmek mümkün. Yeni Şafak’ın haberinde Mısır’da 2013 yılında görevinden uzaklaştırılan Muhammed Mursi’nin oğlu Usame’nin, gözaltına alındığı Aralık 2016’dan beri ilk kez eşi ve çocuğuyla görüştürüldüğü ifade ediliyor.
Bu yalan haberlerin yayilmasini anliyorum, ama haber kaynagi olan kisinin ruh halini hic anlayamadim. Topluma yon verme istegi falan diyecegim ama cogu haber kimsenin umrunda olmayan sacma sapan seyler.