Geçen hafta oldukça viral olup, sosyal medyada, web sitelerinde ve hatta gazetelerde paylaşılan bazı haberler gerçeği yansıtmıyordu. teyit.org da sağ olsun bu haberleri bizim için araştırıp gerçekleri ortaya çıkardı.
Bakalım işin aslı neymiş?
Bir kullanıcı tarafından 8 Eylül 2018’de Twitter’da paylaşılan fotoğrafta, boynunda fotoğraf makinesi taşıyan kişinin Rusya Devlet Başkanı Putin olduğu iddia edilmişti. Buna göre eski KGB ajanı olan Putin, 1980’li yıllarda Sovyetler Birliği’ni ziyaret eden ABD heyetini, gazeteci kılığına girerek izlemişti. Fotoğrafta o dönem ABD Başkanı olan Ronald Reagan ve Sovyetler Birliği’nin son lideri Mihail Gorbaçov görülebiliyor. ABD’nin 1988 yılında yaptığı bu üst düzey ziyaret sırasında Reagan Kızıl Meydan’ı gezerken orada bulunan insanlarla konuşup küçük bir çocukla da el sıkışıyor.
1988 yılında çekilen fotoğraftaki kişinin kim olduğu tam olarak bilinmese de o dönem Doğu Almanya’da orta düzey bir KGB ajanı olarak çalışan Putin’in, ABD Başkanı Reagan’ı gazeteci kılığına girerek izlemesi zor görünüyor. Kareyi çeken fotoğrafçı Pete Souza konu hakkında yaptığı açıklamada, fotoğraftaki kişinin Putin olmadığını düşündüğünü ifade ediyor. Rusya Devlet Başkanı Putin’in, 1990’lı yıllara kadar Sovyetler Birliği gizli istihbarat servisi KGB’nin Doğu Almanya bürosunda çalıştığı biliniyor. Ayrıca Putin'in aynı yıllardaki fotoğraflarına bakıldığında da, bu fotoğraftaki kişi olma ihtimali zayıflıyor.
İstanbul ve Ankara dışında başka şehirlerde de rastlanan şarbon vakalarının ardından sosyal medyada benzer iddialar pek çok şehir için paylaşılmaya başlandı. Bunlar içerisinde en çarpıcı olanları ise “Tepecik Acil”in şarbon nedeniyle karantinaya alınması iddiasının İzmir, Ankara ve Samsun için benzer hatta aynı şekilde yaygınlaşmasıydı. Sosyal medyada ve WhatsApp gruplarında paylaşılan bir iddiada, İzmir Çiğli Kipa’dan alınan etlerden şarbon hastalığına rastlandığı ve Tepecik Hastanesi’nin Acil bölümünün boşaltıldığı ifade edildi. Sosyal medyada yayılan bu iddianın ardından İzmir İl Sağlık Müdürü Bediha Salnur, İzmir’deki hastanelerde şarbon teşhisi konulmuş herhangi bir vakanın olmadığını ve hastanelerin herhangi bir bölümünün bu nedenle boşaltılmadığını belirtti.
Sosyal medyada ve WhatsApp gruplarında paylaşılan bir iddiada, Mamak Tepecik Acil Servis’in şarbon nedeniyle karantina altına alındığı, 25 kişinin şarbon şüphesiyle başvurduğu, şarbonun Kipa, BİM, A101’den alınan etlerden bulaştığı belirtildi. Konuya ilişkin Ankara Valiliği açıklama yaparak Mamak ilçesinde herhangi bir şarbon vakasına rastlanmadığını ifade etti. Ayrıca Migros ve BİM yetkilileri de iddiaların doğru olmadığını açıkladı. Samsun Tepecik’de yayılan iddia da, Ankara ve İzmir'dekiler gibi gerçeği yansıtmıyordu.
27 Ocak 2018 tarihinde Twitter’da tiyatrocu Orhan Aydın tarafından paylaşılan fotoğrafta, Rize'nin 50 hanelik köyünde 3 cami bulunmasına rağmen hiç okul bulunmadığından söz ediliyordu. Ancak bu iddia doğru değildi; keza fotoğraftaki yer de Rize değil, Erzincan’ın Kemaliye ilçesindeki bir mahalleydi. Kemaliye ilçesinde okul bulunmadığı iddiası da gerçeği yansıtmıyor. Kemaliye’de, Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Meslek Yüksekokulu dahi bulunuyor.
Facebook’ta 3 Kasım 2016 tarihli başka bir paylaşımda da Kemaliye’de bulunan camilerin başka açıdan çekilmiş bir fotoğrafına ulaşılabiliyor. Ayrıca Google Haritalar’daki sokak görünümü özelliği sayesinde Dörtyol Ağzı Camii’nin görüntülerine ulaşmak da mümkün. Diyanet İşleri Başkanlığı’nın internet sitesinde adı geçen camiler hakkında bilgilere ulaşılabiliyor. Kemaliye’de yaşamakta olan bir kişi de söz konusu camilerin Erzincan’ın Kemaliye ilçesinde bulunan üç camiyi gösterdiğini doğruladı ve sosyal medyada son zamanlarda sıkça paylaşılan iddialardan rahatsızlık duyduğunu, Kemaliye’de iddiaların aksine okul, kütüphane ve üniversite bulunduğunu belirtti.
8 Eylül 2018’de Facebook’a yüklenen görsel, 2014 yılında ölü bir ineğin İsveç’in Ystad kenti sahiline vurmasından sonra çekilmiş. Yani ölmüş inek fotoğrafının, şarbon yüzünden Caddebostan sahiline vuran bir ineği gösterdiği iddiası doğru değil. Johan Nilsson tarafından çekilen fotoğrafa AP Images isimli internet sitesinden ulaşılabiliyor. Fotoğrafın açıklamasında, 10 Ocak 2014’te ölmüş bir ineğin Ystad kenti sahiline vurduğu ve 29 Aralık 2018’den beri yaklaşık sekiz ölü ineğin çeşitli İskandinav ülkelerinin sahillerine ulaştığı belirtiliyor.
Söz konusu fotoğrafa 16 Ocak 2014 tarihinde yayınlanan ve çeşitli hayvan fotoğraflarının olduğu bir listede rastlanabiliyor. Listede fotoğrafın 2014 yılında sahile vuran ölü bir ineğe ait olduğu ifade ediliyor. İngiliz Daily Mail Gazetesi’nin konu hakkında yaptığı 9 Ocak 2014 tarihli haberde de bulunan hayvanların ayaklarının mavi bir iple bağlı olduğu ayrıntısına dikkat çekiliyor. Kadıköy İlçe Emniyet Müdürlüğü Asayiş Büro Amirliği de Caddebostan Sahili’yle ilgili kendilerine gelen bu yönde bir ihbar olmadığını belirtiyor.
Sosyal medyada yer alan iddiaya göre, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde Milletvekillerine bayram ikramiyesi olarak 20 bin TL verilmesi kararının AKP ve MHP oylarıyla kabul edildiği iddia edilmişti. Ancak bu iddia doğru değil. 27 Temmuz 2017 tarihinde yapılan Genel Kurul’da, TBMM’nin 1 Ekim 2017 tarihinde tekrar toplanmak üzere tatil edildiği ifade edilmişti.16 Ağustos’ta ortaya atılan ve farklı sosyal medya hesapları ile forumlarda yapılan paylaşımlarda “Dün gece TBMM’de milletvekillerine 20 bin TL bayram ikramiyesi verilmesi teklif edildi” denildi. Ağustos ayında Genel Kurul toplanmadığı için böyle bir teklif verilmesi elbette ki mümkün değil. Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin web sitesinden Kanun Teklifleri’nin yer aldığı sayfaya bakıldığında da böyle bir teklif olmadığını görmek mümkün.
Sosyal medyada paylaşılan bir fotoğrafla, şarbon nedeniyle hayatını kaybeden bir kişinin cenazesine katılan kişilerin, kireç dolu tabutun önünde maske takarak cenaze namazı kıldığı iddia edildi. Ancak fotoğrafın şarbon yüzünden hayatını kaybeden kişinin cenazesine maskeyle katılanları gösterdiği iddiası doğru değil. Fotoğraf, Gaziantep’te iplik fabrikasında çıkan yangında hayatını kaybeden Tuncay Kara’nın cenazesinden. Fotoğraftaki kişilerin yüzünde bulunan maskeler de montajlanmış.
Cenaze namazı sırasında çekilmiş başka fotoğraf ve videolar da bulunuyor. Son dönemde ortaya çıkan şarbon vakalarının ardından herhangi bir kişinin hayatını kaybettiğine yönelik bir haber basına yansımadı. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca yaptığı açıklamada, 48 kişinin tetkik amacıyla hastaneye kaldırıldığını, 6’sında deri lezyonu bulunduğu, tedavilerinin ardından taburcu olduklarını belirtti. Ayrıca bilindiği üzere şarbon, insandan insana buluşmayan bir hastalık.
Türkiye 1.9 milyon Apple satışı ile dünya sıralamasında birinci oldu iddiası Facebook’ta 14 Ağustos 2018 tarihinde Bilgi Dünyası isimli hesap tarafından paylaşıldı. “Ülkemizde yılda 1.9 milyon Apple satışı ile dünyada birinci sıradayız!” ifadeleri ile paylaşılan fotoğrafta Türkiye ve 32 ülkenin içinde bulunduğu bir satış listesi mevcut. Aynı iddia Twitter’da da Halit İkbal isimli kullanıcı tarafından benzer ifadelerle paylaşıldı. Ancak söz konusu fotoğrafın bir yılda Türkiye ve 32 ülkedeki Apple ürünlerinin satışını gösterdiği iddiası doğru değil. Liste, Deutsche Bank Londra’nın 2017’de yayınlamış olduğu ve birçok ülkenin yaşam standartlarının dolar bazında ABD’nin New York şehri ile belirli ürünlerin o ülkelerdeki fiyatları üzerinden karşılaştırıldığı bir rapordan alınmış.
Twitter’da 14 Ağustos 2018’de Süleyman GÜLER isimli kullanıcının attığı bir tweette ise, Türkiye’nin de aralarında bulunduğu bazı ülkelerde satılan iPhone sayılarına yer verildiği iddia edildi. Ancak söz konusu iddia doğru değil. İddiada adı geçen ülkelerdeki akıllı telefon kullanan nüfusa Statistica ve StatCounter gibi istatistik veriler yayımlayan kaynaklardan ulaşılabiliyor. Fakat ülkelerde bulunan iPhone sayılarını gösteren net bir veriye ulaşmak şu an için mümkün değil. Sadece 2017 yılında Türkiye pazarında yaklaşık 2 milyon Apple akıllı telefon satıldı. Türkiye’deki akıllı telefon kullanımına Statista’da yer alan verilerden ulaşılabiliyor. Bu verilere göre 2017’de Türkiye’de 41.09 milyon akıllı telefon kullanıcısı vardı. StatCounter’da yer alan Ocak – Aralık 2017 dönemi verilerine göre Türkiye’de kullanılan akıllı telefon pazar payının yaklaşık %18’i Apple ürünlerine aitti.
Sosyal medyada paylaşılan fotoğrafın, Amerika Birleşik Devletleri’nde doğu kıyılarını etkisi altına alan Florence Kasırgası sırasında süpermarketlerde alışveriş yapan Amerikalıların vegan ürünleri tercih etmediğini gösterdiği iddia edildi. Posta Gazetesi’nin 14 Eylül 2018 tarihli baskısında manşetten verilen haber, sosyal medyada da paylaşıldı. İddiada, geçtiğimiz günlerde etkisini göstermeye başlayan ve son 20 yılın en büyük doğa olaylarından biri olarak nitelendirilen Florence Kasırgası hazırlıkları sırasında, halkın vegan (hayvansal ürün içermeyen) ürünleri tercih etmedikleri bilgisi “Kıyamet kopsa vegan olmam!” başlığı ile yer aldı. Aynı iddia başka haber sitelerinde de yer aldı.
İddiaya konu olan fotoğraf, Ağustos 2017’de yine ABD’nin Teksas eyaletinde etkili olan Harvey Kasırgası sırasında bir süpermarket zinciri olan HEB’te çekilmiş. Söz konusu paylaşımlardan önce Facebook’ta yer alan 31 Ağustos 2017 tarihli bir gönderide de aynı ifadelerin yer aldığı görülüyor. Jennifer Fuller’in bu paylaşımının konumu: League City. League City, Teksas eyaletinde bir şehir. Gönderideki marketin, Reddit’te yer alan başka bir açıdan çekilmiş fotoğrafından da HEB süpermarket zincirine ait olduğu anlaşılıyor. Fotoğrafta, raflarda yer alan vegan ürünlerin arkalarında başka bir ürün yer almadığı da fark edilebiliyor. Reyonlarda yer alan ürünlerin fotoğraf çekilmeden önce kurgulanarak bir araya getirilmediği ise bilinemeyeceğinden vegan ürünlerin alınmadığı iddiası doğrulanamıyor. The Daily Dot’ta yer alan yazıda Teksaslıların vegan ürünleri tercih etmemelerinin bir sebebinin de ürünlerin pahalı olması olabileceği ifadesi yer alıyor.
3 cami haberi .... Tamam yer yanlış olabilir ama 4.946 nüfuslu bir yerde birbirine bu kadar yakın 3 cami yapılmasının mantığı nedir acaba?
ortalık provokatör dolu.
Birisi facebook'u bir kaç günlüğüne kapatsın da insanların beynine azıcık kan gitsin. Gerçekten beyindeki gri hücre sayısı tek basamaklı sayılara düşenler var. Kolanın içinde aidsli kan arayandan tutunda, Konya'da bulunan esir uzaylılara kadar bin bir çeşit manyaklık. İnsanların kafa gitti. 3-5 günlüğüne yeter. Yok bir şey değil, yakında insanlar şifalı diye kaldırım taşı kemirip, kezzap falan yalamaya başlayacak.