Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) tarafından yayımlanan çarpıcı bir rapora göre, yapay zekanın (AI) hızlı gelişimi, ülkelerin bu teknolojiye uyum sağlama kapasitesini aşıyor. Güçlü siyasi önlemler alınmadığı takdirde, bu durum küresel eşitsizlikleri derinleştirerek araştırmacıların 'Bir Sonraki Büyük Ayrışma' olarak adlandırdığı olguya yol açabilir.
Detaylar 👇
Kaynak: Euronews
Yapay zeka modellerinin benimsenmesinin yıllar değil, aylar içinde gerçekleştiğini vurgulayan rapor, birçok ülkenin teknolojinin faydalarını yakalamak için gereken altyapı, beceri ve yönetişim sistemlerinden yoksun olduğunu belirtiyor. BM Kalkınma Programı'nın Asya-Pasifik başekonomisti Philip Schellekens, YZ çağının temel fay hattının 'kapasite' olduğunu ifade ediyor.
Dünya nüfusunun yarısından fazlasına ev sahipliği yapan ve gelir ile yaşam beklentisi farklarının en geniş olduğu Asya-Pasifik bölgesi, bu dinamikler için bir 'sıfır noktası' işlevi görüyor. Bölge, küresel YZ kullanıcılarının yarısından fazlasına sahip olsa da, bölge insanlarının sadece %14’ü aktif olarak YZ araçlarını kullanırken, 3,7 milyar kişi bu araçlardan uzak kalıyor. Ayrıca nüfusun dörtte biri hala çevrimdışı durumda.
Yapay zekanın bölgedeki yıllık GSYH büyümesini yaklaşık 2 yüzde puan artırma potansiyeli bulunmasına karşın, yaklaşık 1,3 milyar işçi kayıt dışı istihdamda, 770 milyon kadın işgücünün dışında ve 200 milyon kişi aşırı yoksulluk içinde yaşıyor.
Kadınların yaptığı işlerin otomasyona maruz kalma oranı, erkeklere göre neredeyse iki kat daha yüksek. Özellikle kariyerlerinin erken aşamalarındaki (22-25 yaş) gençlerin istihdamı, yapay zekaya yüksek maruziyeti olan rollerde şimdiden azalma gösteriyor.
Rapora göre yapay zeka sistemleri, eğitim verilerindeki eksiklikler nedeniyle kırsal ve yerli topluluklara karşı önyargı üretme riski taşıyor. Örneğin, ağırlıklı olarak kentli erkek borçluların verileriyle eğitilen AI destekli kredi modelleri, kadın girişimcileri ve kırsal çiftçileri hatalı biçimde “yüksek riskli” olarak değerlendirerek onların finansal fırsatlardan dışlanmasına yol açabiliyor.
UNDP Asya-Pasifik bölge direktörü Kanni Wignaraja, 'AI baş döndürücü bir hızla ilerliyor ve birçok ülke hala başlangıç çizgisinde' diyerek, artan YZ eşitsizliklerinin kaçınılmaz bir durum olmadığını ve doğru adımlarla bu uçurumun kapanabileceğini belirtiyor.