Genel olarak aynı bizim gibi, çoğu hayvanın da iki gözü vardır. Biz iki göz konseptine alışık olsak da ve sürekli olarak gördüğümüz kedi, köpek, kuş, balık, tavşan ve benzeri hayvanlarda alışılmadık bir görüntüyle karşılaşmasak da bir sürü hayvanın ikiden fazla gözü olduğunu biliyor muydunuz? Sizin için ikiden fazla gözü olan 15 hayvanı ve bu fazladan gözlere neden ihtiyaç duyduklarını araştırdık!
Bu kimimizin boyutuna aldırış etmeden delicesine korktuğu örümceklerin 3 değil, 4 değil, en az 8 gözü var! Bu sayı bazen 12’ye kadar bile çıkabiliyor! Örümcekler, yüzlerine en yakın olan gözlerini, bitişikteki nesnelerin boyutunu, rengini ve şeklini ölçmek için kullanıyorlar. Başlarının yanlarında, yüzlerine daha uzak olan gözleriyse hareketi ölçmek için… Bu minik şeyler, diğer hayvanlarla kıyaslandığında bit kadar kaldığı için 8 ile 12 arasında göze sahip olmak iyi bi görüşe, iyi bir görüş de hayatta kalmalarına yardımcı oluyor!
Günümüzde birçok evin evcil hayvanı olan şirin hayvanlar, ilk başta fark edilmiyor olsa da üçüncü bir göze sahipler. Yukarıdaki resimde gördüğünüz soluk bir pulu andıran şeye “parietal göz” deniyor. İguanalar, yalnızca ışığı ve hareketi algılayan bu parietal gözle, yere yakın olmalarının dezavantajını avantaja çeviriyorlar. Üstte kalan üçüncü gözleri sağ olsun, yanlarından geçen veya üstlerinden uçan diğer yırtıcılardan kaçabiliyorlar!
Peygamber develerine bakar bakmaz gördüğünüz iki büyük gözün, onların tek gözü olduğunu düşünebilirsiniz. Ama aslında peygamber develerinin toplam beş gözü var! Bizim görebildiğimiz iki gözü derinlik algısı için, o iki gözünün ortasında kalan ve bizim göremediğimiz diğer üç küçük gözü de ışığı algılamak için kullanıyorlar. Başlarını 180 derece döndürebilen peygamber develerinin beş gözü, çevrelerini en ince detayına kadar taramalarına yardımcı oluyor.
Yeni Zelanda’nın üç gözlü minik ejderhası olarak da tanınan Tuataralar sürüngendir ve yapı olarak kertenkelelere çok benzerler. Tuataraların da aynı bir diğer kertenkele türü olan iguanalar gibi başının üzerinde üçüncü bir gözü var. Ama bu üçüncü gözün, hepimizdeki gibi retina, lens, kornea ve sinirlere sahip olmasına rağmen görme yetisi yok. İlginç olan da şu: üçüncü gözleri, hangi yılda ve hangi mevsimde olduklarını belirlemene yarıyor!
Dünyanın en büyük kertenkele türü olan Komodo ejderleri timsahla dinozor arası bir şeye benziyorlar ve bizce oldukça korkutucu gözüküyorlar! Şöyle bir baktığınızda Komodo ejderlerinin üçüncü gözü olduğunu fark etmeyebilirsiniz. Çoğu üçüncü göze sahip canlınınkine dendiği gibi Komodo ejderlerininkine de parietal göz deniyor. Parietal gözleri, ışığı ayırt edebilmelerine ve hangi zaman ve mevsimde olduklarını anlamalarına yardımcı oluyor!
Genel olarak dört gözlü balık olarak bilinen Anablepler, Güney Amerika ve Trinidad’da bulunan tatlı ve tuzlu sularda yaşıyorlar. İlk baktığınızda yalnızca iki büyük gözleri varmış gibi düşünmüş olabilirsiniz. Ancak işin aslı, her iki gözde iki loba, toplamda da dört göz bebeğine sahipler. Dolayısıyla gözlerinin üstteki lobu yukarıyı izlerken alttaki lobuyla ise denizi takip edebiliyorlar. Bu şekilde hayatta kalma ve diğer yırtıcılardan kaçarken yemek bulma şansları daha yüksek oluyor!
Muhtemelen siz de binden farklı türü olan, ekosistemimizin en önemli parçalarından biri arıların sadece iki koca gözü olduğunu düşünüyorsunuz. Bizim net görebildiğimiz iki büyük gözlerinin tam ortasında, üçgen şeklinde konumlanmış üç küçük gözleri daha var. Yani aslında, toplam beş gözü var arıların! Arılar, diğer böcekleri ve hayvanları, desenleri, şekilleri ve çiçekleri algılamak için büyük gözlerini kullanıyorlar. Diğer üç küçük gözleri ise ışığı algılamalarına, dolayısıyla üzerlerinde başka bir yırtıcı varsa hepsini önceden tespit etmelerine yardımcı oluyor!
Denizyıldızları, görünüşleriyle her zaman bizi kendine hayran bırakır. Alışık olduğumuz üzere yüzleri olarak sayabileceğimiz yerde gözleri olmadığı için, göremiyorlar diye düşünüyor olabilirsiniz. Yanılıyorsunuz! Bildiğiniz üzere denizyıldızları en az beş kola sahip. Gözleriyse, ne kadar kolları varsa o kadar çok çünkü bu güzel hayvanların her kolunun ucunda birer göz var. Denizyıldızlarının gözleri onlara bir görme yetisi vermiyor ama aydınlık ve karanlığı ayırt etmelerini sağlıyor!
At nalı yengeçleri, alışık olduğumuz yengeçlerden daha değişik bir görünüme sahip. Hatta deniz kenarında hareket etmiyorken denk gelseniz, koca bir taş olduğunu bile düşünebilirsiniz. Dolayısıyla gözleri de yok diye yorumlamanız mümkün çünkü net görebildiğimiz bariz gözleri de yok gibi duruyor. Ama aslında at nalı yengeçlerinin 10 gözü var. Bu hayvanlar, iki yanal bileşik gözlerini eş seçimi için, toplamda üç tane olan yanal ve medyan basit gözlerini geceleri diğer hayvanları tespit edebilmek için kullanıyor. Diğer beş temel yan gözleriyle ise güneş ve aydan gelen ultraviyole radyasyonu tespit edebiliyorlar!
Bu sekiz bacaklı, kıskaçlı hayvanlara daha önce denk gelmiş de olabilirsiniz, sadece fotoğrafını görmüş de olabilirsiniz. Peki bu hayvanların tıpkı çoğu örümcek gibi 12 gözü olduğunu biliyor muydunuz? Akreplerin iki gözü belirgin bir şekilde başının üzerinde yer alır ve bizim görebildiğimiz gözleri de bunlardır. Ancak akreplerin vücudunun yan taraflarına bölünmüş tam 10 adet gözü daha vardır ve bu gözler, parlaklık değişimlerini saptayan ışık detektörleri olarak hizmet ederler!
Kutu denizanalarının beyni yok. Daha ziyade, duyusal ve motor aktiveleri işlemek için merkez görevi gören halka sinir sistemleri ve bu sistem içinde de yoğun bir nöron konsantrasyonları var. Şeffaf gözüken bu canlıların gözü olmadığını düşünüyor olabilirsiniz ama kutu denizanalarının vücudunun dört bir yanına eşit olarak dağıtılmış 24 tane gözü var! 20 göz, karanlığı ayırt etmelerine ve doğru yönde ilerleyebilmelerine yardımcı oluyor. Dört ana göz ise aynı bizimkilere benziyor ve denizanalarına üst ve alt merceklerle net bir görüş sağlıyor!
300’den fazla farklı türü olan deniz tarakları, saçaklı bir deniz kabuğuna benziyor. Diğer canlı türleriyle karşılaştırıldığında epey küçük bir boyuta sahip olan deniz taraklarının, ironik bir şekilde tamı tamına 200 adet küçük gözü var! Deniz taraklarının gözlerindeki retina, çevrelerinin farklı yönlerini ayırt etmelerine ve böylece yiyecek ararken avcılardan kaçmalarına yardımcı oluyor!
Yumuşakçalar sınıfına ait dev istiridyeler, hayatlarının büyük bir kısmını okyanus tabanının kumuna gömülü halde geçiriyorlar. Yumuşakçalar anatomisinin en önemli parçası olan ve sindirim ve üreme için kullandıkları organları kapsayan mantolarında ayrıca 700 adet göz bulunuyor! Aynı zamanda hiyalin organlar olarak da bilinen gözleri, mantolarını açığa çıkardıkları zaman belirginleşiyor. Dev istiridyeler, gözlerini ışığı ve hareketi algılamak için kullanıyor ve gözleri sayesinde avcıları ayırt ediyor, onlardan korunabiliyorlar!
Yine yumuşakçalar sınıfına ait olan Chitonlar, nadir görülen canlılar arasında. Suyun derinliklerinde görme şansınız olsa, süslü püslü küçük bir taş sanabileceğiniz bu canlıların tam 1000 gözü var. Bu 1000 göz sayesinde, Chitonlar, odaklı görüntüler üretebiliyor, okyanus tabanının karanlığında bile kendilerinden 1.8 metre uzakta olan nesneleri görebiliyorlar. Ayrıca kendilerini yenileme özelliğine de sahipler. Chiton’un 1000 gözünden herhangi biri yaralanırsa, yenisini çıkarabiliyorlar!
Dünya üzerinde en iyi bilinen ve en çok araştırılan kelebeklerden biri olan Kral Kelebeği, Amerika, Kanada, Güney Kaliforniya ve Meksika’ya yaptıkları kış göçleriyle tanınıyorlar. Listemizin sonunda yer almasının sebebiyse tamı tamına 12.000 göze sahip olmaları! Kral kelebeklerinin tek odacıklı ve ışığın yoğunluğunu ölçen gözleri, kendi etraflarında 314 derecelik bir açıdaki her şeyi görebilmelerine, yiyecek ve su kaynaklarını bulmalarına yardımcı oluyor!
vay arkadaş