Japonya'da Kilolu Olmak Gerçekten Yasa Dışı mı?

19.07.2025 - 14:34

Japonya’da kilolu bireylere vergi uygulandığı ya da kilolu olmanın yasa dışı sayıldığı yönündeki söylentiler zaman zaman yeniden gündeme geliyor. Sosyal medyada “şişmanlık vergisi” adıyla paylaşılan bu sistem aslında çok farklı işliyor. Japonya’daki uygulama bireyleri değil, kurumları sorumlu tutuyor. Peki bu sistem nasıl işliyor? Gerçekten kimleri etkiliyor?

Kaynak 1, Kaynak 2

“Şişmanlık Vergisi” nedir, ne değildir? Görseli — 2008 yılında yürürlüğe giren Metabolik Sendromla Mücadele Yasası, halk arasında “şişmanlık vergisi” olarak anılsa da uygulamanın ne bireylere ceza kesmekle ne de kilolu olmayı yasa dışı ilan etmekle ilgisi var. Bu yasa, Japonya’da 40 yaş üzerindeki bireylerin yıllık sağlık kontrollerine katılmasını zorunlu kılıyor. Kontroller sonucunda bel çevresi, kan şekeri, tansiyon gibi değerleri risk sınırlarında çıkan çalışanlar sağlık danışmanlığına yönlendiriliyor. Amaç, bu bireylerin yaşam kalitesini artırmak ve uzun vadede toplum genelinde sağlık harcamalarını azaltmak.
Bu süreçte bireylere herhangi bir vergi, ceza ya da yasal yaptırım uygulanmıyor. Kilo, bel ölçüsü ya da başka bir sağlık verisi bireyin işten çıkarılma nedeni olamıyor. Hatta bu değerlerin çalışmayı doğrudan engellemediği durumlarda işten çıkarma işlemi yasal olarak oldukça zor. Sistem, bireyleri değil, işverenleri çalışan sağlığı konusunda sorumluluk almaya teşvik ediyor.

Japonya’da büyük ölçekli firmalar, çalışanlarını her yıl bir kez sağlık kontrolüne göndermekle yükümlü. Görseli — Bu kontrollerde sadece kilo değil; görme, kan değerleri, tansiyon gibi birçok sağlık parametresi ölçülüyor. Sonuçlar daha sonra hem çalışana hem de şirket yönetimine bildiriliyor. Risk grubundaki bireyler için sağlık danışmanlığı ve takip süreci başlatılıyor. Burada da amaç kişinin cezalandırılması değil, sağlığına kavuşması için destek verilmesi. Üstelik süreç, oldukça esnek ve kişisel tercihlere saygılı bir şekilde yürütülüyor.
Japonya’nın yaşlanan nüfusu ve artan sağlık harcamaları, bu tarz önleyici sistemleri zorunlu kılıyor. Yasanın hedeflediği şey, bireylerin daha sağlıklı kalmasını sağlamak ve bu sayede devletin sağlık giderlerini uzun vadede azaltmak.

“Şişmanlık vergisi” terimi, aslında doğru olmayan bir İngilizce çeviriden kaynaklanıyor.

Orijinal haliyle “Metabolik Sendromla Mücadele Yasası” olan bu uygulama, İngilizce basında sansasyonel başlıklarla servis edilince, zamanla “kilolu olmak Japonya’da suç” gibi söylentilere dönüştü. Bu yanlış bilgi, vücut algısı üzerine kurulu bazı gruplar tarafından da propaganda aracı olarak kullanılmaya devam etti. Oysa yasa, bireyin sağlığına destek olmayı amaçlayan, ceza içermeyen bir sağlık politikası.