Japonya’ya giden herkesin ilk dikkatini çeken şeylerden biri kasalarda duran küçük tepsilerdir. Restoranlarda, mağazalarda ya da kafelerde fark etmez, ödeme her zaman o tepsinin üzerinden yapılır. Parayı doğrudan elden vermek pek hoş karşılanmaz. Peki ama neden? Hijyen, nezaket, kültür mü? Yoksa kökeni çok daha eski bir alışkanlığa mı dayanıyor?
Kelime aslında Fransızca 'carton' yani mukavva kelimesinden geliyor. Bu tepsiler, parayı elden vermeden önce koymak için kullanılıyor.
Ama amaç yalnızca teması azaltmak değil.
Kasiyer açısından da oldukça pratik. Para tepsiye bırakıldığında, hem verilen miktar kolayca sayılabiliyor hem de müşterinin gözünün önünde kontrol edilebiliyor.
Kısacası bu uygulama hem müşterinin hem çalışanın içini rahatlatan bir yöntem. Kimse 'Ben şu kadar verdim, eksik üst verdiniz.' tartışmasına girmiyor.
Japonya’nın ilk büyük mağazalarından Mitsukoshi, o dönemde peşin satış sistemini başlattı. Daha önce tüccarlar genelde veresiye çalışırdı. Ancak Mitsukoshi sabit fiyat ve nakit ödeme uygulamasıyla çığır açtı. Bu yeni düzenle para alışverişi de daha sık yapılmaya başlandı.
1918 yılında yayımlanan bir sözlükte, 'kaikei-bon' yani hesap tepsisi ifadesine rastlanıyor. Hatta o dönem bazı tepsilerin altına lastik yerleştirilerek bozuk paraların şıngırtısının önüne geçildiği bile yazıyor. Yani bu küçük tepsiler yaklaşık bir asırdır Japonya’da ödeme kültürünün parçası.
Elden para alışverişi 'fazla samimi' ya da 'rahatsız edici' olarak görülür. Tepsi, bu mesafeyi korumanın zarif bir yolu haline gelmiştir. Birçok kasiyer, müşteriye parayı doğrudan vermek yerine tepsiye bırakmayı daha saygılı bulur.
Özellikle pandemi sonrası bu alışkanlık, diğer ülkelerde de ilham kaynağı oldu.
Eğer Japonya’da bir kafede ya da markette alışveriş yapıyorsanız, parayı veya kredi kartınızı doğrudan uzatmak yerine o küçük tepsiye bırakın. Kasiyer de para üstünü yine aynı şekilde size tepsiyle verir.
Bu içerik Google yapay zeka destekli bir not alma uygulaması olan NotebookLM ile oluşturuldu.
Japonofili denilen bir şey var hiç duydunuz mu? Japon kültürüne, tarihine ve insanlarına karşı aşırı ilgi duymakmış.
Zikko capon adetleri diye bir kavram duydunuz mu?