İyi insan olmak için bir kullanma kılavuzu olsaydı, emin olun biz ilk sayfasına bakıp “Tamam ya ben bunu çok iyi biliyorum.” der ve bir kenara atardık.
Ne anladın diye sorana da; benim kalbim temiz, derdik.
Nereden bilelim; “Kavun değil ki koklayamazsın, karpuz değil ki yoklayamazsın..”
Bizi biz yapan, iyi insan olmanın standart donanımında yer alan değerlerimiz, günümüzde maalesef VIP paketin içindeki ekstralarda yer alıyor.
Evet, belki de ilk günden son ana kadar katıldığınız bir sınav bu. Annelerimizden, babalarımızdan, belki de o eski mahalledeki komşularımızdan öğrendiğimiz 'iyi insan olma' kavramı...
Peki ya sonrası? Gelin, hep birlikte bu kavramı biraz irdeleyelim.
Eskiden iyi insan olma kriterleri belliydi: Komşuna yardım eder, elinden geldiğince dürüst yaşar, birinin sıkıntısında yanında olur, din, dil, ırk ayrımı yapmadan insanlara saygı gösterirdin. Peki ya şimdi? Modern dünyanın getirdiği karmaşa ile, iyi insan olma kriterleri de değişti. Artık buna, çevrim içi etiketler, sosyal medya davranışları, tüketim alışkanlıkları da ekleniyor.
Sabahları bir 'günaydın' demek, asansörde bir 'selam' vermek, trafikte yol vermek, restoranda garsona, markette kasiyere teşekkür etmek... Bu basit nezaket kuralları, modern dünyada hala geçerli olmalı. Ama bir de dijital dünyanın getirdiği sorumluluklar var. İnternet üzerinden başkalarını rencide eden yorumlar yapmamak, sahte haberleri paylaşmamak, dijital haklara saygı göstermek... Bunlar da artık iyi insan olmanın modern kriterleri arasında.
21. yüzyılın Türkiye'sine geldiğimizde bu tanım kökten değişiyor. Öncelikle ekonomi üzerinden başlayalım: Eskiden mahallenin bakkalından alışveriş yapmanın, onunla sohbet etmenin bir değeri vardı. Ancak şimdi 'iyi tüketici' olmanın kriterleri bizi global markaların zincir mağazalarına, online alışveriş platformlarına sürüklüyor. Mahalle bakkalı Ahmet Amca'nın yerini, 24 saat teslimatla paketinizi kapınıza getiren kurye alıyor. En iyi insan da satıcıya kötü yorum yapmayan ve her başlıkta 5 yıldız veren kişiye denir oldu. Memnuniyetimizi kimseye, şikayetimizi herkese duyurur olduk.
Siyasette de “iyilik” kavramı farklı bir boyut kazanıyor. Yıllar önce, milletvekilleri doğrudan bizimle, yani halkla iç içe olması beklenirdi. Sokakta, çarşıda, pazarda onlarla karşılaşabilirdik. Şimdi karşılaşsak bile ulaşamıyor derdimizi anlatamıyoruz, anlatsak bile derdimizle değil yapıştırdıkları etiketle muamele görüyoruz. Modern Türkiye'de iyi siyasetçinin tanımı, sosyal medya üzerinden de değişti. Artık milletvekilinin değil, tweet'in retweet sayısıyla ölçülüyor popülaritesi. İyi bir siyasetçi, sosyal medya fenomeniyle yarışır hale geldi. Neredeyse iş birliği etiketiyle ürün tanıtımı yapacaklar.
İnsanın en karmaşık varlıklardan biri olduğunu hepimiz biliyoruz. İnsanlığın doğasında hem iyi hem de kötü yönler var. Ancak toplum olarak kullandığımız dilde dikkat çekici bir paradoks var: Birine 'iyi insan' diyebilmek için onun ne kadar şefkatli, anlayışlı ve yardımsever olduğunu görmek istiyoruz. Ancak aynı insan eğer bizi hayal kırıklığına uğratırsa, genellikle ona 'insan ol' diye sesleniyoruz. Peki, bu 'insan ol' ifadesi neyi kastediyor?
'Ah, bak yine selam vermedi', 'Yahu bu nasıl park eder?', 'Böyle konuşulur mu?' gibi iç sesimizle sürekli yargıda bulunuyoruz. Ancak bu yüksek mahkemede, yargıç koltuğunda otururken, kendi davranışlarımızı göz ardı ediyoruz. Kendi hatalarımızı mıh gibi gözlerden saklayıp, başkalarınınkini devasa bir teleskopla inceliyoruz. 'Kusursuz' olmanın gururuyla, başkalarında görmek istediğimiz iyi davranışları kendimizde aramıyoruz. Ne de olsa, kusurlar sadece başkalarında olur, değil mi?
Peki, modern Türkiye'de 'iyi insan' olmak ne anlama geliyor? Özellikle genç nesil, doğaya ve çevreye daha duyarlı. Veganlık, geri dönüşüm, sürdürülebilirlik... Bunlar artık sadece batılı ülkelerin konusu değil, Türkiye'nin de güncel meseleleri. İyi bir insan, artık çevresine, doğasına, gezegenine zarar vermemeye çalışan bir birey olarak tanımlanıyor. Bu tanımın da sınırları birileri tarafından çiziliyor tabi; ağacı, ormanı, yeşili sizden daha çok sevenlerin kararlarına saygı duyacaksınız (!)
Sonuç olarak, Süleyman Seba’nın “İyi insan olmadan iyi Beşiktaşlı olunmaz.” sözünden ilhamla yazdığım modern Türkiye'nin 'iyi insan' tanımı oldukça genişledi ve derinleşti. Geleneksel değerlerimizle birlikte küreselleşmenin getirdiği yeni kavramları, değerleri harmanlayarak kendi 'iyilik' kavramımızı oluşturuyoruz. İyi bir birey, iyi bir tüketici, iyi bir siyasetçi olmanın yolu, hem geçmişteki değerlere sahip çıkmaktan hem de modern dünyanın getirdiği değişikliklere ayak uydurmaktan geçiyor.
Haydi gelin aşağıdaki 5 soruya cevap vererek kendimizi sınayalım ne kadar iyi insanız?
1. Bir bireyin ya da topluluğun haksız yere mağdur edildiğini gördüğünüzde sesinizi çıkarır mısınız, yoksa sessiz kalmayı mı tercih edersiniz?
Evet (Sesimi çıkarırım)
Hayır (Sessiz kalırım)
2. Bir başkasının başarısını içtenlikle kutlar mısınız, yoksa kıskançlık ve haset duygularına mı kapılırsınız?
Evet (Kutlarım)
Hayır (Kıskanırım)
3. Sizden daha az şansa, imkana veya bilgiye sahip birine rehberlik etme ve yardım etme fırsatınız olduğunda bu fırsatı değerlendirir misiniz?
Evet
Hayır
4. Birini eleştirdiğinizde, onun duygularını incitmemek için eleştirinizi yapıcı bir şekilde mi sunarsınız, yoksa düşüncelerinizi kontrolsüz bir şekilde mi ifade edersiniz?
Evet (Yapıcı şekilde sunarım)
Hayır (Kontrolsüz ifade ederim)
5. Karşınızdaki bireyin fikirleri veya yaşam tarzı size ters bile olsa, ona saygı gösterir misiniz yoksa onu yargılar mısınız?
Evet (Saygı gösteririm)
Hayır (Yargılarım)
Bu makalede öne sürülen fikir ve yaklaşımlar tamamıyla yazarlarının özgün düşünceleridir ve Onedio'nun editöryal politikasını yansıtmayabilir. ©Onedio
Şu yazmış olduklarınıza göre iyi insanım, zaten kimse aksini söylemez dimi? Gerçekten iyi insanım bunu övünmek için söylemiyorum çünkü iyi, nezaketli, düşünceli olmak zor şeyler değil asıl güç olan herşeye kendini kapatıp kör olmak, duyarsız davranmak..
Tebrikler kardeşim
Konuşmalarda, düşüncelerde herkes iyi ama iş icraate gelince işte orda sıkıntı var herkes kendini düşünüyor birazcık empati kursak zaten yaşadığımız ortam daha güzel olacak 😉😉😉😉