Yüzyıllar boyunca çeşitli milletler tarafından egemenliği el değiştirmiş bir bölgede, farklı kültürlerin ve demografik yapılarla tam anlamıyla özgürce yaşayamamış Sicilya halkı ve tarihinin harmanlanmasının bir sonucudur.
Fransız Devrimi sonrası muhtemel bir Fransız işgaline karşı Napoli Kralı IV. Ferdinand 1283 tarihli bir savaş çağrısından ilham alarak MAFIA’yı (Morte alla Francia İtalia anela: İtalya, Fransa'ya ölüm diye bağırıyor ) kurdu. Mafya şeklinde telaffuz edilen bu kelime , ilk olarak orta çağ sonlarında kullanılmaya başlandı. İdarecilerin keyfi tutum ve uygulamalarından bıkan Sicilya halkı toprak ve ürünlerinin korunması karşılığı bu gruplara haraç ödemeye başlar.
Batı Sicilya bölgesindeki mafya toplulukları uzlaşmaya varıp bir konfederasyon çatısı altında birleşti. 1900’lere gelindiğinde bölgenin ekonomik faaliyetlerini denetim altına almışlardı.
Devlet otoritesindeki boşluklardan yararlanan mafya Mussolini’nin faşist devlet anlayışı içinde varlığına göz yumulamaz bir oluşumdu. Bu yüzden daha önceki iktidarlar gibi mafyayla anlaşma yolu yerine doğrudan mafya hedef alındı. Geniş çaplı tutuklamalar ve çoğu mafya üyesinin uzun süreli hapis cezası almasıyla yapıya ağır bir darbe indirildi. İkinci Dünya Savaşı sonrası serbest kalan üyelerle yeniden toparlansa da orta ve batı Sicilya’nın kırsalında tutunamayan mafya, Palermo’ya yöneldi ve bölge mafyanın merkez üssü haline geldi.
Sanayi, ticaret ve inşaat sektörlerinin yanı sıra zaman içinde rüşvet, kaçakçılık ve haraç işlerine de giren mafya İtalya’dan ABD’ye gerçekleşen göç dalgası sırasında ABD’li suç teşkilatlarıyla yakın ilişkiler kurup ABD’ye giden eroinin işlenmesi ve taşınmasıyla da alakadar olmaya başladı.
Elde edilen gelirler mafya içinde rekabete neden oldu bu da cinayetleri arttırdı. Resmi makamlar mafya üzerindeki baskıyı arttırmaya başlayınca ABD’deki en büyük suç örgütü haline gelen mafya yasa dışı yollardan elde ettiği geliri çeşitli legal işletmeler kurarak değerlendirdi.
ABD’de yetkili mercilerin araştırmaları sonucu çeşitli grup ve aileler üzerinden her şehre hakim olan mafya grupları tespit edilmiştir.
Bu gruplarının başında don adı verilen patron, yardımcılık görevi üstlenen ikinci bir don ve danışmalık görevinde consigliere bulunmaktadır.
İtalyan ve Sicilyalı azınlıkların ABD toplumuna artan uyumu ve insan kaynağına erişmekte yaşadıkları zorluklar yüzünden bugün mafyanın ABD’deki etkinliği azalmaktadır.