Onedio App'i hala indirmedin mi? 🔥
©2024 Onedio

İstanbul'un Fethinin 564. Yılında Halen Akıllardan Silinmeyen Soru: Gemiler Gerçekten Karadan Yürütüldü mü?

Anıl Göç
Misafir Editör
13

İstanbul'un Fethinin 564. yılında sizlere, herkesin bildiği sıkıcı bilgileri tekrar tekrar anlatmayı doğru bulmadık. Bunun yerine daha detaylı bir tartışmayı, sağlam kaynaklarla ele almayı uygun gördük. Fethin her yıl dönümünde, hatta ne zaman İstanbul'un Fethi mevzu bahis olsa, 'gemilerin karadan yürütülmesi' konusundan söz edilmektedir.

Biz bu içerikte, birçok kişinin kulaktan duyma olsa da bildiği bu konunun esası nedir? Gerçekten gemiler karadan yürütüldü mü? Böyle bir şey ne kadar mümkündür? gibi sorular çerçevesinde bu konuyu aydınlatmaya gayret göstereceğiz.

İstanbul'un Fethi'nin 564. yılı kutlu olsun!

Fetihten Önce Bizans Sınırları

İstanbul Fethi deyince aklımızda bütün bir il canlanmaktadır. Bunun aksine fethedilen yer, İstanbul'a oranla çok daha küçük olan Byzantion semtidir. Yani Eminönü ile Topkapı arasında kalan bölümdür.

Bizans'ın bu kadar küçük bir alana sıkıştırılmasına rağmen yıllarca neden yıkılamadığı sorusunun cevabı şehrin surlarında gizlidir. 3 kat olmak üzere müteaddit şekilde sıralanmış bu surlar gayet sağlam malzemeden yapılmıştı. Şehri çevreleyen surların toplam uzunluğu yaklaşık olarak 22 km kadardı. Bu surların kalınlığı:5 metre yüksekliği 15 metre idi. Burçların yerden yüksekliği ise bazı yerlerde 20-25 metreye çıkmaktaydı.

Gemilerin Karadan Yürütülmesi İddialarının Ortaya Çıkışı

Byzantion hakkında verdiğimiz bu ön bilgiden sonra esas konumuz olan, gemilerin karadan yürütülmesine geri dönersek, evvela bu hadisenin ortaya çıkışını ele almamız gerekir. Gemilerin karadan Haliç'e indirilmesi hadisesi başta Bizans kaynakları olmak üzere Osmanlı kaynaklarında da zikredilir. 

Kritovulos Tarihi, Dukas gibi batı kaynaklarının yanında, Tursun Bey, Neşri, Aşıkpaşazade, Müneccimbaşı, Gelibolulu Mustafa Ali ve bunlardan başka daha birçok Osmanlı kaynağında bu hadise açıkça anlatılmıştır. Kaynaklar yöntem ve güzergah konusunda ihtilaflı olsa da hepsinin birleştiği nokta, gemilerin karadan yürütülerek Haliç'e indirilmiş olduğudur.

Assurların 40 Tonluk Heykelleri Karadan Yürütmesi

Esasında gemilerin karadan yürütülmesi hadisesinin çok benzerine eski çağda da rastlıyoruz. Assur kralı II.Sargon M.Ö. 714 yılında, I.Rusa hükümdarlığı devrindeki Urartu üzerine bir sefer yapmıştı. Bu başarılı sefer sonunda Urartu tapınaklarını yağmalayan Assurlular, Urartuların baştanrısı Haldi'nin heykelini kendi ülkelerine götürmüştü.

Bu heykelin, dönemin Assur başkenti Ninive'ye götürülüşünü, günümüzde British Musem'da bulunan bu kabartmada açıkça görmekteyiz. Yaklaşık 40 tonluk bir kütleye sahip olan bu  devasa heykeli, insanların bir kızak üzerinde çektikleri görülmektedir. Dolayısıyla M.Ö. 714 yılında karadan yürütülmüş ise, 1452-53 yıllarında gemilerin karadan çekilmesi gayet mümkün bir şeydir. Sadece fevkalade bir insan gücüne ihtiyaç vardır.

Güzergah Konusundaki Görüşler

Gemilerin nereden yürütülerek Haliç'e indirildiği konusunda da kaynaklarda bazı ihtilaflar mevcuttur. Osmanlı kaynakları, gemilerin Galata üzerinden indirildiği hususunda birleşirler. Kuşatma sırasında gemilerin Beşiktaş'ta Dolmabahçe-Kabataş civarında demirledikleri bilinmektedir. Dolayısıyla gemilerin bu bölgeden hareket ettirilmiş olmaları muhtemeldir.

Bunun yanında Gelibolulu Mustafa Ali ve Mehmet b. Mehmet'in eserlerinde bugünkü Okmeydanı civarlarından gemilerin indirildiği de söz edilmektedir. Buna istinaden bazı tarihçiler, gemilerin karadan çekilmeden Okmeydanı'nda inşa edilerek denize indirildiği görüşünü savunmaktadırlar. Bununla birlikte her iki noktadan da, sayısı 72 olarak zikredilen gemilerin Haliç'e indirilmiş olması da bir ihtimaldir.

Fatih Sultan Mehmet Bunu Ne Zaman Planlamıştı?

20 Nisan 1453 tarihinde, kuşatma sebebiyetiyle erzakları tükenen şehre destek amacıyla 4 Cenova gemisi, askeri yardım getirmişti. Osmanlı donanması bu gemilerin Bizans'a yardım götürmesine engel olamadı. Bu olaydan sonra Osmanlı tarafında bir moral bozukluğu hasıl olmuştu. 

Batılı kaynaklar gelen bu yardımlardan sonra Fatih Sultan Mehmet'in bir gecede bu planı yaparak 21-22 nisanda gemileri Haliç'e indirttiğini yazarlar. Gemilerin bir gecede onca yolu aşarak Haliç'e indirilmesi pek olağan gözükmemektedir. Üstelik şehrin savunmasını çok iyi bilen zeki ve üstün derecede bir dahi olan II.Mehmet, bu planı daha önceden planlamış olmalıydı. Üstelik padişah, kuşatmanın ilk günlerinden beri Haliç'e gerilmiş olan zinciri aşmanın yollarını düşünmekteydi.

Bu konuda dönemin şahidi Tursun Bey, Tarih-i Ebu'l Feth adlı eserinde gemilerin, Bizans'a gelen bu yardımdan çok önce karaya çıkarıldığını yazmaktadır. Bunun sonucunda plana daha önce başlanılmışsa da Cenova gemilerinin Bizans'a yardım getirmesi, bu planı hızlandırmıştı. Ertesi gün Osmanlı donanmasını Haliç'te gören Bizanslıları ise muhteşem bir korku kaplamıştı.

Sonuç

İstanbul'un Fethi sırasında gemilerin karadan yürütülerek Haliç'e indirilmesi meselesi, dönemin birçok kaynağında kendine yer bulmuştur. Osmanlı ve Bizanslı tarihçilerin yazdıkları eserler, bu gemilerin karadan yürütüldüğü konusunda birleşmektedir.

Bugün halen gemilerin hangi güzergahtan yürütüldüğü ve Fatih Sultan Mehmet'in bunu ne zaman planlamış olduğu gibi konular tartışılsa da, gemilerin karadan yürütülmesi kuşkusuz bir gerçektir.

A. KAYNAKLAR

  • Mehmet Neşri, Kitab-ı Cihan-Nüma, TTK, Ankara 2014

  • Tursun Bey-Tarih-i Ebu'l Feth

B. ARAŞTIRMALAR

  • Bernard Lewis-İstanbul ve Osmanlı İmparatorluğu Medeniyeti, Bilge Kültür Sanat, İstanbul 2006

  • Kemalettin Köroğlu-Eski Mezopotamya Tarihi, İletişim Yayınları, İstanbul 2013

  • Necdet Sakaoğlu-Bu Mülkün Sultanları, Oğlak Yayınları, İstanbul 2015

  • Alfphonse de Lamartine- Osmanlı Tarihi, Toker Yayınları, İstanbul 2016

C. MAKALELER

  • İsmail Hakkı Uzunçarşılı-Fatih Sultan Mehmet'in Ölümü, Belleten CXXXIV sayı:134

  • Feridun M. Emecen-Karadan Yürütülen Gemiler Fatih Sultan Mehmet'in Gizli Projesi miydi ?, Bursa 2016

  • Recep Ahıshalı- Gelibolulu Mustafa Ali'nin Bilinmeyen Bir Risalesi, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi sayı:31, İstanbul 2014

Popüler İçerikler

Arkeolog Muazzez İlmiye Çığ 110 Yaşında Yaşamını Yitirdi
Bahis Reklam ve Teşvik! Acun Ilıcalı, TV8 ve Exxen Yetkilileri Hakkında Soruşturma Başlatıldı
Beklenen Gün Geldi: Birbirinden Ünlü İsimler Saygı1 Formatının İkinci Konuğu Sertab Erener İçin Sahneye Çıktı!
YORUMLAR
29.05.2017

ne var bunda karadan yürüttü, şimdi kimler neleri yürütüyor hiç farkına varamıyoruz kusura bakma Fatih Sultan Mehmet Han ama şimdi yürütülenlerin eline su dökemezsin!!!

02.07.2018

o zamanın imkanlarıyla bu zamanın imkanları birmi aptal dangalak seni niye kuduruyosun ibne

29.05.2017

Bunu bilmiyordum >>>''İstanbul Fethi deyince aklımızda bütün bir il canlanmaktadır. Bunun aksine fethedilen yer, İstanbul'a oranla çok daha küçük olan Byzantion semtidir. Yani Eminönü ile Topkapı arasında kalan bölümdür.''

Pasif Kullanıcı
29.05.2017

Anlamadığım tek bir şey var. O kadar donanma o kadar top var adamın elinde. Hatta bu Şahi topları aşırı uzak mesafelere atış yapıyor. NİYE HİÇ KİMSE GÜVENLİ BİR MESEAFEDEN O ZİNCİRE TOP ATIŞI YAPMALARINI ÖNERMEDİ ? Kocaman zincir zaten maksimum 10 atışta ortadan ikiye yarılır.

29.05.2017

Aşırı uzak dediğin 1.8km atıyor.O mesafeden yizsiz topla sen o zinciri 10 kere değil 1 kere vur zaten devleti üzerine yaparlar.

TÜM YORUMLARI OKU (13)