Doğalgaza yüzde 25, elektriğe en az yüzde 50, rayların üzerinde her türlü taşıta yüzde 20 ila yüzde 35, pasaporta, ehliyete, MTV'ye…
Sonu gelmeyen zamlar sonrası Türkiye'nin en pahalı şehrinde yaşamanın ortalama maliyeti ne?
Yeni yıl zamlarından sonra İstanbul'da yaşayan dört kişilik bir ailenin ne kadar paraya ihtiyacı var?
Independent Türkçe'den Gökçen Tuncer'in haberi sizi Büşra ve Emre ile tanıştırıyor...
Ankara'da üniversitede son sınıfta başlayan bir aşk onlarınki…
İktisat bölümünde okuyan Emre, arkadaşını ziyaret için geldiği iletişim fakültesinde görmüştü ilk kez Büşra'yı.
İsmini öğrenmesi, sosyal medya şeceresini çıkartması, Instagram'dan yürümesi ve bir ilişkiye ikna etmesi 6 ayını almıştı Emre'nin.
İki yılın sonunda evlenip İstanbul'a yerleşme kararı aldılar. Üç yıl dolarken de ikizleri Uygar ve Zeynep dünyaya geldi.
'Mezuniyet' sonrası başlayan 'gelecek endişesinin' ise aslında 'hiçbir şey' olduğunu 2022'ye girerken anladılar.
Zira ikizlerinin birinci yaşını kutladıkları ay, beraberinde yüzde 36 enflasyon oranı ve elektrikten, geçtikleri (hatta geçmedikleri ama bir şekilde ödemek durumunda oldukları) köprü ücretlerine kadar zamla birlikte gelmişti.
Büşra bir markanın sosyal medya yöneticiliğini yaparken, Emre de bir gıda firmasının finans departmanında çalışıyor.
Her ay ellerine geçen maaş ise net 7'şer bin lira.
Bu, 14 bin liralık bir gelir demek.
Çift basamak göze, kulağa hoş geliyor ama 'giderler' gittiğinde elde ne kalıyor, bakalım.
İstanbul'da kiralar artık yüzde 70 daha pahalı
Büşra ve Emre'nin ay sonunda elinde ne kaldığını hesaplamak için ortalama hesaplamalarıyla ilerleyelim.
Örneğin ev kirası…
Emre ve Büşra, kiraların son bir yılda yüzde 65 ila 70 yükseldiği İstanbul'da yaşıyor.
Sahibinden.com'un verilerine göre ortalama ev kirasının 4 bin 600 lira olduğu Üsküdar, bu genç çiftin evinin bulunduğu ilçe.
Yani ellerinde ay başı itibarıyla 9 bin 400 lira kalıyor.
Dört kişillk bir ailenin ortalama elektrik faturası 370 lira
Sıra geldi faturalara.
1 Ocak itibarıyla aylık 150 kilovatsaat ve altında tüketen mesken abonelerine yüzde 50, 150 kilovatsaat ve üstünde tüketenlere yüzde 125 zam yapıldı.
Elektrik Mühendisleri Odası, aylık elektrik tüketimi 230 kilovatsaat olan dört kişilik bir ailenin toplam ödediği fatura toplamının Aralık 2021`de 210,58 lira iken Ocak 2022'de yüzde 76 artışla 370,80 lira olacağını söyledi.
Yani Büşra ve Emre'nin elinde elektrik faturası sonrası 9 bin 29 lira kalıyor.
Kışın doğal gaz faturası 500 lirayı görebilir.
Türkiye Doğal Gaz Dağıtıcıları Birliği'nin (GAZBİR) 2020 raporuna göre Türkiye'de hanelerin ortalama doğalgaz gideri 1990 lira. Bu değer, 2019'da bin 700, 2018'de bin 296 liraydı.
GAZBİR'in verilerine göre Ocak 2020'de doğalgaz faturasına yapılan ortalama ödeme ise 391 lira.
2022 ise doğalgazda mesken tarifesine yüzde 25 zamla başladı.
Elektrik Mühendisleri Odası (EMO) Yönetim Kurulu Üyesi Olgun Sakarya ve TMMOB Makina Mühendisleri Odası Enerji Çalışma Grubu Başkanı Oğuz Türkyılmaz, EMO'nun sayfasında da yer alan bir basın bülteni ile faturaların geldiği son hâli değerlendirdi.
Türkyılmaz‘ın hesaplamalarına göre, geçen yıl 760 TL civarında olan elektrik, doğal gaz, su, telefon ve internet faturalarının toplamı, 1 Ocak 2022 itibarıyla İstanbul‘da yaşayan bir aile için 997,69 TL‘ye, Ankara‘da yaşayan bir aile için ise bin 25 liraya ulaşmış durumda.
Ancak bunlar yıllık ortalamalar. Kış aylarında doğalgaz faturası, diğer birçok aya göre katlanacak.
Oğuz Türkyılmaz'ın açıklamasına göre İstanbul'da ortalama doğal gaz tüketimi 76 metreküp. Bu miktar, kışın 200-225 metreküpe çıkıyor.
Böyle olunca da 'normal' zamanda 212 lira olan fatura, kışın 500 lirayı görüyor.
Bebeklerini sıcak tutmak zorunda kalan Büşra-Emre Kaya ailesi için de bu, elde 8 bin 529 lira kaldığı anlamına geliyor.
Aslında Büşra da Emre de araba kullanmayı pek sevmiyorlardı. Ancak, çocuklar doğunca borç harç bir taşıt kredisine girdiler.
Artık sonuna yaklaştıkları taşıt kredisi için her ay 3000 liraya yakın bir para çıkıyor ceplerinden.
Ki bu da kasadaki parayı 5 bin 529'a kadar indiriyor.
Elbette ki otomobil dediğin, kredi borcu ile bitmiyor.
42 litrelik olan benzin depoları, yeni zamlarla birlikte 11,63 liradan 12,31 liraya çıkan benzin fiyatlarıyla, 517 liraya doluyor.
Çiftimizin bütçesi de yaklaşık 5 bin 12 liraya geriliyor. (Ki bu da deponun ayda bir kez doldurulduğu varsayımıyla elde kalan para).
2017'de 16,60 lira olan Avrasya Tüneli, 53 liraya çıktı
Emre'nin Avrupa Yakası'ndaki işine gitmesi için iki seçeneği var. Köprüler ve Avrasya Tüneli.
2017 yılında 16,60 lira olan Avrasya Tüneli, yıl başı itibarıyla 53 liraya kadar çıktı. Hem geliş hem gidiş hesaplandığında toplamda 106 liralık bir masraf. Bir ayın 20 günü kullansa, ayda 2120 lira Avrasya Tüneli'ne gidiyor.
Emre büyük ihtimal, köprüleri tercih edecektir.
Ancak eskiden yalnızca bir geçişe 13,25 lira kesilen köprüler için her iki yöne de tarife uygulanmaya başladı. Bir geçiş 8 lira 25 kuruş, dolayısıyla günlük köprü kullanımı 16 lira 50 kuruş.
Emre'nin yalnızca 20 gün köprüleri kullandığını varsayalım. 330 lira daha cüzdan da düşecek.
Kaya çiftinin kasasında 4 bin 682 lira kalacak.
Metroya yüzde 36 zam
Şimdi bir de Büşra'ya bakalım.
Büşra da Avrupa Yakası'nda çalışıyor. Bazen Emre'yle karşıya geçiyor ancak trafik yoğunluğundan kaçmak için çoğunlukla Marmaray'ı tercih ediyor.
Üsküdar'da binip Yenikapı'da inen Büşra'nın ödediği fiyat 5 lira 48 kuruş. 2021'de bu, 4 liraydı. Çift yön hesaplanırsa 10,96. Yani 20 günlük Marmaray masrafı yaklaşık 220 lira.
Yenikapı'dan bindiği metrodan da Levent'te inen Büşra, artık 4,03 lira 5,48 lira. Bu, bir 220 lira daha yapıyor ki Büşra'nın aylık ulaşım masrafı 440 liraya çıkıyor.
Kasada kalan ise 4 bin 242 lira.
Çoktan 14 bin lira olarak başladığımız gelirin 10 bin lirası sadece kira, faturalar ve ulaşıma gitti.
İki bebeği olan Emre ve Büşra'nın acil bir durum olduğunda taksi kullanması durumunda 5 lira 55 kuruştan 7 liraya çıkan açılış ücretini hesaba katmadık bile.
Ortalama gıda masrafı 4 bin 13 lira
Şimdi gelelim gıda meselesine.
Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu'nun (TÜRK-İŞ) verilerine göre Aralık 2021 itibarıyla dört kişilik bir ailenin sağlıklı, dengeli ve yeterli beslenebilmesi için yapması gereken aylık gıda harcaması tutarı, diğer bir adıyla açlık sınır, 4 bin 13 lira.
Gıda enflasyonunun yüzde 43 olduğu, yani 100 liralık bir gıda sepetinin bir yılda 143 liraya yükseldiği Türkiye'de yaşayan Büşra ve Emre, buzdolaplarını da doldurduklarında ellerinde 229 lira kaldı.
Koronavirüs salgınıyla birlikte hijyenin çok daha önem kazandığı zamanlardan geçiyoruz.
Elbette her ev gibi Büşra ve Emre'nin evi de temizlenecek ve temizlik için yardımcı çağırmayarak tasarruf yapmak isteyen çiftimiz, kendi malzemelerini alıp işe koyulacaklar.
TÜİK, Aralık itibarıyla bulaşık, çamaşır ve zemin temizliği için alınacak malzemelerin ortalama fiyatının 79,56 lira olduğunu söylüyor. Yani gıdadan sonra temizlik malzemelerine harcanan da çıktığında elde 150 lira kalıyor.
İki bebekli çiftimizin birtakım değiştiremeyecekleri masrafları da var. Bunlardan biri bebek bezi
TÜİK'in verilerine göre adedi 0,32 lira olan bebek bezinin fiyatı, geçen 1 lira 12 kuruşa kadar çıktı.
120'lik bir paketten en az iki adet aldıklarını düşünelim. Yaklaşık 270 liralık bir masraf, bütçede ise eksi 120 liraya düşmek anlamına geliyor.
Diş dolgusu yaptırmak ortalama 326 lira
Umarız ki Kaya ailesi sağlıklı bir yıl geçirir.
Ancak Türkiye İstatistik Kurumu, Büşra ve Emre'nin bir diş çektirmek istediğinde ortalama 208 lirayı, dolgu yaptırmak ihtiyacı hasıl olduğunda da 326 lirayı gözden çıkarması gerektiğini söylüyor.
Diş çektirmenin daha nadir olduğunu göz önünde bulundurursak, çiftimizden birinin bile dolgu masrafı, bütçelerini eksi 446 liraya çekiyor.
Genelde doktordan daha sık tercih edilen bir yer var: Berberler.
TÜİK verilerine göre Aralık 2021 itibarıyla erkek berber ücretleri ortalama 35, kadın berber ücretleri ise 77 lira.
(Umalım ki Büşra saçını boyatmamış olsun. İstanbul'da saç boyatmanın maliyeti uzun süredir üç basamaklı sayılarda)
Rakı 280 liradan başlıyor
Mevcut durumda eksi 558 lira içeride olan çiftimiz büyük ihtimalle hafta sonu sosyalleşme masraflarını çoktan kıstı.
Ancak gelin görün ki üniversiteden arkadaşları yurt dışına taşınıyor. Cumartesi de veda yemeği var.
Mecbur çocuklar büyükanneye bırakılacak ve o yemeğe bir şekilde gidilecek.
Ancak sigara ve birçok alkol ürününün ÖTV'sinin yüzde 47 oranında arttılmasıyla çok daha pahalı bir yemek olacak.
Zira, 50'lik biranın fiyatı en az 18 liraya, 75. cl'lik bir şarabın fiyatı 70 liradan 103 liraya, 70'lik rakının fiyatı ise en az 280 liraya çıkmış durumda.
Dört kişi çıktıkları yemekte 70'lik rakıdan Kaya çiftine (yemek hariç) düşen pay, 140 lira.
Artı 14 bin lirayla başlayıp eski 1102 lira ile biten bir ay
Kasada var eksi 698 lira.
Son olarak Büşra ve Emre'nin seyahat masraflarına bakalım.
Çocukların küçük olması ve ekonomik sıkıntılar nedeniyle uzun süredir tatil yapmayan Kaya çiftçinin İstanbul'dan uzaklaştıran tek şey, anne ziyareti.
Zira Büşra'nın ailesi İstanbul'da yaşarken, Emre'nin ailesi hala Ankara'da ve de torun hasreti çekiyor.
'Pahalı olur' gerekçesiyle arabalarıyla değil de trenle Ankara'ya gitmeyi tercih eden çiftimizin bu sefer karşısına çıkan zam ise tren bileti.
98,5 liradan 118,5 liraya çıktı. Gidiş dönüş bileti ise 202 lira. İki kişi için 404 lira.
Yani üniversitenin iç kantininde çayı, bugüne oranla en az yüzde 50 daha ucuza içen çiftimizin macerasında bölüm sonuna eksi bin 102 lira ile geliyoruz.
Ki buna henüz su, internet, kredi kartı borçları, ikizlerin bakıcı parası ve öngörülemeyen pek çok masraf henüz dahil değil.
Kaya çifti, TÜRK-İŞ'in açıkladığı 13 bin 72 liralık yoksulluk sınırının üzerinde kazanıyor. Ancak her ayı borçla kapatmaktan da kurtulamıyor...