İstanbul'da Dükkân 'Dünyanın Kirası'

İstiklal, Bağdat ya da Abdi İpekçi caddelerinde dükkan kiralamak cesaret işi. Kiralar 100 bin dolara kadar çıkabiliyor. Üstelik yıllık kira artışı da cabası. Bu üç cadde bu özelliği nedeniyle de dünya listesinde. Örneğin İstiklal Caddesi San Fransisco'daki Union Square'den sonra kirası en çok yükselen ikinci bölge oldu.

İstiklal Caddesi’nden geçerken çevresine alıcı gözle bakanların bile fark etmekte zorlanacağı ekonomik bir tablo var. Gayrimenkul danışmanlığı şirketi Cushman & Wakefield'ın 2014-2015 uluslararası kira araştırması sonuçlarına göre İstiklal Caddesi dünyada yüzde 27,3 ile kiraların en çok arttığı ikinci cadde. 

Birinci sırada yüzde 30'luk artışla San Fransisco'daki Union Square var. İstiklal Caddesi listedeki tek cadde değil. Nişantaşı Abdi İpekçi yüzde 20.9, Bağdat Caddesi ise yüzde 24,4'lük artışla ilk 10'da.

İlk üçte üç cadde

Peki ne oldu da kiralar bu kadar yükseldi, değişen neydi? Kira artışları ne anlama geliyor, esnaf bu artışlardan nasıl etkileniyordu? 

Al Jazeera muhabiri Murat Utku her üç caddeye gidip yıllardır bölgede esnaflık yapanlar ile konuştu

İstiklal Caddesi'nde uzun yıllardır hizmet veren İnci Pastanesi yer değiştirirken emlak fiyatlarının artışından olumsuz etkilendi.

1960 yılında 12 yaşındayken çırak olarak işe başlayan İnci Pastanesi'nin işletmecisi Musa Ateş eski dükkânı özlediklerini ama ellerinden bir şey gelmediğini söyleyerek giriyor söze. Ateş’in 1960 yılından beri çalıştığı İnci Pastanesi, 70 yıldan uzun bir süredir İstiklal Caddesi’nde hizmet veren bir müessese. 2013 yılında yeni yerine taşınan pastanenin işletmecisi Musa Ateş, emlâk piyasasının dününe de bugününe de hâkim. Ateş, eskiden kira kontratlarının beş yılda bir şimdi ise yıllık yapıldığını söylüyor. İstiklal Caddesi’nde 1990’lı yıllarda rayici belirleyenlerin bugün de kira fiyatlarında hâkim güç olduğunu belirtiyor. Ateş, “Bugün 130-140 metrekare yer için 60 bin Amerikan doları kira istiyorlar. Bu fiyatı veremem diyerek dükkânını terk edenler de hava parasını çok yüksek tutuyor. Ben Türk lirası ile kazanıyor, öyle yaşıyorum. Kirayı nasıl dolar üzerinden vereyim?” diyor.

'Rayici müteahhitler belirliyor'

Ateş, “Bugün 130 – 140 metrekare yer için 60 bin Amerikan Doları kira istiyorlar. Dükkânını devredenler de hava parasını çok yüksek tutuyor' diyor.

Ateş’e göre İstiklal Caddesi’nde şimdi müteahhitler de devreye girdi. Yeni inşaatlar ve alışveriş merkezleri (AVM) sayısı arttıkça kiralar da değişiyor. Ateş, “Müteahhit esnaflık bilmez ama kirayı belirlemek onlara düştü. Böyle gitmesi zor. Caddedeki AVM’ler pek iş yapmıyor. Buralardaki dükkân kiralarına esnafın nasıl dayandığını anlamakta zorlanıyorum” diye konuşuyor.

Abdi İpekçi Caddesi de İstanbul’dan listeye giren bölgelerden bir diğeri. Nişantaşı’ndaki caddenin çehresi son 10 yılda büyük oranda değişti. Eski dükkânların yerini dünyanın önde gelen, pahalı markalarının mağazaları aldı. Sadece giyim kuşam mağazaları değil, burada açılan kafeterya ve lokantalar da son yıllarda epeyce revaçta; hani içeri girebilmek için müşterinin önünde kuyruğa geçtiği yerler…

40 yıldır aynı yerdeki Çimen Market’in çalışanlarından Hüseyin Danacıoğlu’na göre son yıllarda bölgeye akın eden lüks markaların açtığı mağazalar emlak piyasasını yükseltiyor. Danacıoğlu, “Yıllardır burada çalışıyorum. Eskiden bildiğin küçük esnaf işiydi buradaki mağazalar. Elbise, kumaş satan mağazalar, ayakkabıcılar vardı. Sonradan büyük markalar; Louis Vuitton, Beymen geldi caddeye. Onları başka markalar takip etti. Dükkânların niteliği değişti. Boşta yer kalmadı ama talep artmaya devam etti. Haliyle kiralar yükseldi” diyor. İnsanların vakit geçirebileceği yerler de artınca, popülerleşen cadde pahalı bir yere dönüştü. Danacıoğlu’na göre yeni mağazalar için çok yüksek kiraları vermeye hazır pek çok marka var.

Avrupa yakasına geçmeyip, Anadolu yakasında vakit geçirenlerin uğrak yeri ise yine kira artışı listesinde kendisine üst sıralarda yer bulan Bağdat Caddesi. 

Kadıköy’de adı telaffuz edilmeksizin sadece 'Cadde' dendiğinde akla gelen ilk yer. 'Cadde' üzerinde yıllardır kendisini var eden dükkânlardan birisi de Dodanlı.

Tekstil ürünleri ticareti yapan, çarşaftan havluya, elbiselik kumaştan yatak örtüsüne bölgede yaşayanların tekstil ihtiyacını karşılayan, tarihi bu bölgede çok eskiye dayanan bir mağaza.

30 yıldır bu firmada tezgâhtar olarak çalışan 54 yaşındaki Nihat Koç, “Caddebostan, Suadiye, Bostancı civarında hep pahalıydı kiralar. Neden? Çünkü buralar zaten meşhur ve pahalı yerlerdir. Fakat son dönemde kiralar çok arttı. Dışarı çıkıp bakın, iki binada bir mutlaka yeni bir inşaat görürsünüz. Bu da fiyatları acayip yükseltiyor. Hem dükkan hem de ev fiyatları, bununla beraber de kiralar yükseliyor” diyor.

Haber ve Fotoğaflar Murat Utku | Al Jazeera