RAMALLAH (AA) - IYAD EN-NABLUSİ - Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve İsrail'in ağustos ayında açıklanan ilişkileri normalleştirme anlaşmasını diplomatik düzeyde bırakmayıp kısa sürede çeşitli ekonomik alanlarda çok sayıda anlaşmaya imza atmaları dikkati çekiyor.
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun 'Bu anlaşmalar diplomatik barışla ekonomik barışı birleştirecek ve yatırımlar İsrail ekonomisine milyarlar pompalayacak.' şekindeki sözleri, BAE ile İsrail arasındaki normalleşme anlaşmasını özetler nitelikte.
Normalleşme sonrasında bir aydan kısa bir süre içinde İsrail, BAE ile çok sayıda anlaşma yaptı.
Bu anlaşmalar ülkenin ana gelir kaynağı olan petrol fiyatlarındaki düşüş ve yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınının turizme vurduğu darbe nedeniyle Abu Dabi ile Dubai emirlikleri başta olmak üzere BAE'de yaşanan mali krize rağmen imzalandı.
Normal şartlarda günde ortalama 3 milyon varille dünya çapında önemli bir petrol üreticisi olan ve ham petrol rezervleri bakımından dünyada altıncı sırada yer alan BAE, bu yıl birçok nedenle harcamaları için gereken likiditeyi sağlamak amacıyla tahvil ihraç ederek dış borç piyasasına yöneldi.
Mısır 1979'da, Ürdün 1994'te İsrail ile barış anlaşmaları imzalamasına rağmen, BAE'nin aksine Tel Aviv yönetimiyle ticari ve ekonomik anlaşmalarda bu tür bir ivme kaydetmedi.
- Normalleşme anlaşması ilk meyvesini hemen üç gün sonra verdi
ABD Başkanı Donald Trump'ın 13 Ağustos'ta İsrail ile BAE'nin 'ilişkilerini tamamen normalleştirmek' için anlaşmaya vardıklarını duyurmasından hemen üç gün sonra normalleşme ilk meyvesini verdi.
BAE'nin APEX Ulusal Yatırım Şirketi, İsrail Tera Grup'la Kovid-19'la ilgili araştırma geliştirme çalışmaları için ticari anlaşma imzaladı.
Normalleşme anlaşmasının ardından 16 Ağustos'ta BAE Dışişleri ve Uluslararası İşbirliği Bakanı Abdullah bin Zayid Al Nahyan ile İsrailli mevkidaşı Gabi Aşkenazi telefon görüşmesi gerçekleştirdi.
- BAE ile İsrail arasında ilk ticari uçuş
Ayrıca 31 Ağustos'ta iki ülke arasındaki ilk ticari uçuş Tel Aviv'den Abu Dabi’ye yapıldı. Uçağın Suudi Arabistan hava sahasını kullanması sonucu Tel Aviv-Abu Dabi hattındaki uçuş süresi 7 saatten yaklaşık 3,5 saate düştü.
Eylül ayının başında İsrail heyetinin Abu Dabi ziyareti sırasında BAE ve İsrail yatırım ofisleri ortak bir açıklama yaparak, ortak yatırımları teşvik etmek için iş birliği konusunda anlaştıklarını duyurdu.
Suudi Arabistan da 2 Eylül'de İsrail ile BAE arasında yapılacak uçuşlarda hava sahasının kullanılmasına izin verdiğini açıkladı.
- BAE ile İsrail arasında imzalanan anlaşmalar
BAE'nin en büyük bankası First Abu Dhabi Bank (FAB) 2 Eylül'de İsrail finansal kurumlarıyla iş birliği için görüşmelere başlayacağını bildirdi.
İsrail'in en büyük bankalarından Bank Leumi, BAE'nin en büyük bankası FAB'ın yanı sıra Dubai'de bulunan Emirates NBD Bank ve Abu Dabi İslami Bankası ile de anlaşmalar imzaladı.
İsrail'in önde gelen bankalarından Bank Hapoalim ile Emirates NBD Bank arasında iş birliği anlaşması imzalandı.
BAE'nin gümrük işletmeleri konusunda en büyük şirketi DP World ve Dubai Customs, 16 Eylül'de İsrail'deki muhtemel iş fırsatları için DoverTower şirketi ile ön anlaşmaya vardı.
BAE Altyapı ve Enerji Bakanı Suheyl el-Mezrui ile İsrail Enerji Bakanı Yuval Steinitz, 23 Eylül'de video konferans yoluyla düzenledikleri toplantıda, iki ülke arasında başta yenilenebilir enerji olmak üzere enerji alanında iş birliği konusunu ele aldı.
Dubai Dünya Ticaret Merkezi, 5 Ekim'de İsrail İhracat Kurulu ile büyük uluslararası konferanslara ve sergilere katılmak amacıyla iş birliği anlaşması imzaladı.
Tel Aviv'de temsilcilik açan Abu Dabi Yatırım Ofisi (ADIO), 6 Ekim'de İsrail İhracat Enstitüsü ile karşılıklı ticaret fırsatını artırmak için anlaşma yaptı.
ADIO'dan yapılan açıklamada, çeşitli sektörlerdeki 85'ten fazla İsrailli şirketle Abu Dabi'de iş yapma konusunda görüşmelerde bulunulduğu belirtildi.
Abu Dabi Ulusal Fuar Şirketi (ADNEC) tarafından düzenlenen IDEX Uluslararası Savunma Fuarı ile İsrail Savunma Ekipmanları Fuarı (ISDEF) arasında 7 Ekim'de Abu Dabi'deki fuara İsrail'in de katılması konusunda anlaşmaya varıldı.
Tel Aviv Borsası 8 Ekim'de Abu Dabi Borsası ile aralarındaki olası iş birliğini tartışmak için görüşmelere başladı.
BAE ve İsrail Maliye bakanlıkları 18 Ekim'de karşılıklı olarak yatırım yapacaklar için teşvik ve koruma anlaşmasına vardı.
- İsrail, ilk kez bir Arap ülkesiyle vize muafiyeti anlaşması imzaladı
BAE'den İsrail'e 20 Ekim'de yapılan ilk üst düzey ziyarette iki ülke arasında vize muafiyeti, havacılık, ekonomik iş birliği ve yatırımların korunması olmak üzere 4 anlaşmaya imza atıldı.
Böylece İsrail, ilk kez bir Arap ülkesiyle vize muafiyeti anlaşması imzalamış oldu.
ABD Uluslararası Kalkınma Finansmanı Kurumu CEO'su Adam Bonner de aynı gün İsrail ile BAE'nin ortaklığıyla çeşitli alanlarda yatırımlar yapmak amacıyla Abraham Kalkınma Fonu kurulduğunu duyurdu.
Üç milyar dolar sermayeli Abraham Kalkınma Fonu'nun Orta Doğu bölgesi ve Fas gibi Kuzey Afrika ülkelerinde bazı yatırımları hayata geçirmeyi hedeflediğini aktaran Bonner, Fon'a yatırım yapmak isteyen uluslararası ortakları da memnuniyetle karşılayacaklarını ifade etti.
- BAE'nin petrolünü Avrupa'ya İsrailli firma taşıyacak
Ayrıca 20 Ekim'de İsrail'e ait Asya-Avrupa Boru Hattı Şirketi (EAPC) BAE petrolünün Avrupa'ya taşınması için MED-RED Land Bridge mutabakat zaptı imzaladı.
Söz konusu mutabakat zaptıyla BAE petrolünün İsrail'in güneyindeki Eilat Aşkelon Boru Hattı üzerinden Akdeniz'e, oradan da Avrupa'ya ulaştırılması hedefleniyor.
BAE petrolünün gemi veya Suudi Arabistan topraklardan geçecek bir boru hattıyla Kızıldeniz kenarında yer alan Eilat kentine ulaştırılmasının planlandığı belirtiliyor.
Böylece BAE petrolünün daha kısa sürede ve daha az maliyetle Avrupa pazarına aktarılacağı ifade ediliyor.
- İsrail, BAE petrolünün Suudi Arabistan üzerinden taşınmasını istiyor
İsrail ekonomi gazetesi Globus'ta 16 Eylül'de yayınlanan haberinde, Tel Aviv'den bir heyetin Abu Dabi yönetiminden Suudi Arabistan'ı BAE petrolünün İsrail üzerinden Batı pazarına taşınmasında bir boru hattını kullanmasına izin vermesi için ikna etmesini istediği bilgisine yer verildi.
Haberde, İsrail ve Körfez ülkelerini birbirine bağlayan bir kara boru hattı aracılığıyla Avrupa'ya petrol ihraç etmenin, Hürmüz Boğazı ve Süveyş Kanalı'nın tehlikeli ve pahalı nakil yollarından kurtulmaya yardımcı olacağı belirtildi.
Silikon Vadisi
İsrail'de Başbakan Netanyahu'ya yakınlığıyla bilinen Makor Rishon gazetesi, Kudüs Belediye Başkan Yardımcısı Fleur Hassan-Nahoum'un geçen hafta BAE'yi ziyaret ettiğini ve BAE'nin İsrail'in Kudüs'te inşasını planladığı Silikon Vadisi isimli projesini finanse etmesi konusunu görüştüğünü yazdı.
Nahoum'un, görüşme sırasında oteller, modern teknoloji enstitüleri ve İsrail ekonomik tesislerinin inşasını içeren projenin Doğu Kudüs'teki Filistinliler için de faydalı olacağını söylediği aktarıldı.
Ancak Filistinli yetkililer, Filistinlilere ait 120'den fazla araba tamir atölyesi ve dükkanın enkazı üzerine inşa edilecek projenin İsrail'in şehri Yahudileştirme çabalarının bir parçası olduğunu ve şehrin dokusunu değiştireceğini belirtiyor.