İşe gidiş-geliş süresi, profesyonel hayattaki gri alanlardan biri. Hem bu konuya dair işe giriş aşamasında net bir açıklamanın yapılmaması hem de iş hukuku konusundaki belirsizlikler, her gün işte geçirilen süreye dair soru işaretleri yaratıyor.
O halde gelin, bu gri alana biraz daha yakından bakalım ve işe gidiş-gelişin çalışma süresine dahil olup olmadığını birlikte öğrenelim.
İş hayatındaki en zorlayıcı konulardan biri işe gidip gelirken harcanan süreyle ilgilidir. Her işin gereği doğrultusunda çalışanların günlük belirli mesafeleri alması gerekir. Bu seyahat zorunluluğu işin doğal akışında gerçekleştiğinden çoğu zaman sözleşmelere dahil edilmez. Bu da kimi zaman, standart çalışma saatlerini fazlasıyla aşan ekstra vakit kayıplarına yol açabilir.
İşe gidiş gelişte harcanan süreye geçmeden önce 'fazla mesai' tanımının doğru yapılması gerekir. Nitekim, 4857 sayılı İş Kanunu gereğince haftalık 45 saati aşan her dakika ekstra mesaiye girer. Dolayısıyla çalışanların, fazladan çalıştıkları her saat başına, normal saatlik ücretlerinden %50 fazlasını almaları yasal haklarıdır.
Aynı kanunun 41. maddesi gereğince, çalışan kişi isterse bu ekstra süreyi ücret yerine tatil olarak da talep edebilir. Bu doğrultuda, fazladan çalışılan her saat karşılığında 1 saat 30 dakikalık serbest zaman kullanımı getirmelidir. Dolayısıyla çalışanlar, hak ettikleri serbest zamanları biriktirerek tek seferde kullanabilirler. Ancak buradaki önemli konu, bu kuralın 6 aylık zaman dilimi için geçerli olmasıdır. Yani, ekstra mesainin ücrette kesinti olmadan tatile dönüşmesi için süreyi 6 aydan uzun tutmamak gerekir.
Fazla mesai denilince ilk akla gelen ofiste geçirilen uzun çalışma saatleridir. Ancak duruma göre, işe ulaşım için harcanan süre de ekstra mesai olarak kabul edilebilir. Çünkü çalışanlar, iş yolculukları esnasında aslında işverenin emir alanına dahil edilirler. Maaşlara veya sözleşmelere ulaşım ücretlerinin eklenmesi de bu süreyi, yasal olarak işe dahil eden etmenler arasındadır.
Sıradan bir işe ulaşım süresi iş akışını etkileyen ve randevu planlarını değiştiren bir durumdur. Bu sırada çalışanlar işveren talimatlarına uygun saatlerde işe ulaşmak için belirli yönergeleri takip ederler. Bu sebeple de yolculuk süresi aslında, çalışanın kendi isteği doğrultusunda planlayamadığı bir süreçtir.
4857 sayılı kanun gereğince, seyahat ve konaklama hususları genel olarak iş saatlerine dahildir. Özellikle işveren tarafından başka bir yerde çalıştırılma veya başka bir alanı kontrol etme durumları söz konusu olduğunda, bu konudaki belirsizlikler net bir şekilde çözümlenebilir. Çünkü ulaşım, doğrudan işveren talebiyle gerçekleşmiş olur. Bu da çalışanın mesai içinde olduğunu gösterir.
Bunlardan ilki, seyahat gerektirmeyen ve genellikle ofiste çalışan kişilerin yaptığı yolculuklardır. Diğeri ise işin niteliği gereği sürekli seyahat eden ve yolda olan kişilerin aktiviteleridir. Yargıtay tarafından yasal olarak iş saatlerine dahil edilen ise ikinci tanımdır. Çünkü arada yapılan sözleşmede belirtilmediği sürece çalışan, işverenin istediği saatlerde işyerinde olacağını kabul etmiş durumdadır. Bu da yolculuk esnasında geçirilen süreden herhangi bir hak talep edilmesini önler.
Belirtilmediği takdirde, bu durum çalışan için büyük bir külfet haline gelebilir. Ulaşım ücretleri, servisler veya diğer şartlar göz önünde bulundurularak yapılan bir anlaşma tarafların haklarını korumaya yardımcıdır. Bu nedenle çalışma saatlerinin esnek olmadığı işyerlerinde, çalışanların bu şartları önceden araştırarak işveren ile görüşmesi en doğrusudur.