İş hayatınızda iş arkadaşlarınızdan birinin gizli gizli kuyunuzu kazdığını veya yükselmeniz için önünüze taş koyduğunu hiç hissettiniz mi? Bu tür insanlar için kullanılan bir terim var: köstebek! Bu 'köstebekler' kendilerini nasıl gösteriyor ve başa çıkmanız için ne yapmanız gerekiyor gelin birlikte bakalım.
Uyarı: Netflix'te yayınlanan televizyon şovu The Mole'a dair spoiler içerir.
Netflix'te geçtiğimiz günlerde The Mole (Köstebek) adlı bir Reality programı yayınlandı. Orijinali 2001-2008 yılları arasında yayınlanan program aynı konsept ile bu sene tekrar çekildi. Bu programdaki rakiplerin aslında iki amacı var: bir dizi mücadeleyi kazanarak büyük ödül parasını artırmak ve aralarından kimin aslında yapımcılar tarafından onları gizliden gizliye sabote etmek ve ortalığı karıştırmak için tutulmuş köstebeğin kim olduğunu bulmak.
Köstebek olmayan her oyuncu, takımın mücadeleleri kazanmasını istiyor çünkü ne kadar kazanırlarsa nakit havuzuna da daha çok para girmiş oluyor. Ancak tabii kazanmak için köstebeğin kim olduğunu doğru tahmin etmeleri gerekiyor.
Örneğin ticari bir havayolu pilotu olan Joi Schweitzer, navigasyon becerilerinden yararlanırken, pazarlama alanında çalışan Greg Shapiro, yönetmek için insanları etkilemek için kullandığı iletişim becerilerinin geliştirdiği sorgulama becerilerinin onu program boyunca ileriye taşıyacağına inanıyor.
Ancak gerçekte iş hayatında bu kesinliğe sahip değiliz ve etrafımızdaki herkesten şüphelenmek de bizi paranoyaya sürükleyebilir. Çünkü paranoya durumunda sizinle kurulan en ufak bir etkileşimi dahi hakaret olarak algılayabilirsiniz. Örneğin biri size sabah günaydın demediğinde meşgul olduğunu düşünmeniz gerekirken, paranoya halinde size kızgın olduklarını ve bu yüzden selam vermediklerini düşünebilirsiniz.
Bu yüzden yapılan bir araştırmada hem paranoya uzmanlarına hem de yukarıda bahsettiğimiz televizyon şovunun köstebeğine ne zaman paranoya yapmakta haklı olduğunuzu ve ve köstebek benzeri bir iş arkadaşınız varsa ne yapmanız gerektiğini sormuşlar!
Eğer The Mole programını izleyecekseniz köstebeğin kim olduğuna dair spoiler içerdiğinin uyarısını şimdiden yapmış olalım.
Eski bir bilgisayar analisti olan Neblett, sezonun çoğunda dikkatleri üzerine hiç çekmedi ve dostça bir yaklaşım sergileyerek tüm zorlukları aşan mükemmel bir köstebekti desek yeridir.
Sezonun ortalarında yarışmacılardan biri Neblett için 'Eğer o köstebekse, bunu çok açık ediyor ve çok bariz görünüyor. Bu yüzden onun köstebek olduğunu düşünmüyorum.' diyor.
Neblett, verdiği röportajda psikoloji okuduğunu, “The Mole”un uyarlandığı orijinal Belçika dizisini izlediğini ve bir sabotajcının kafasına girmek için John le Carré casus kitaplarını okuduğunu söyledi. İş yerinde öğrendiği bazı teknikler de işine yaramış. Özellikle konu hiç becerisi olmayan ama yine de başkalarını harika çalışan olduğuna ikna etmeyi başaran insanlardan oldukça ders aldığını söylüyor.
'Yarışma boyunca hiç mantıklı olmayan şeyler yapıyordum ama aynı zamanda kendimi açıklama ve bunun neden olduğu hakkında her yarışmacıya bunu anlatma ve onlarla bu bağlantıyı kurma yeteneğine de sahiptim. ” diyor Neblett.
Yarışmacı, hareket halindeki trenden para dolusu çantayı kasten almamaktan tutun, grubun geri kalanının geceyi kötü kokulu bir soğuk depo katında geçirmesini sağlamak için ihtiyaç duymadığı dokunulmazlığı seçerek para havuzundan toplam 20 bin dolar eksilmesi gibi sinsi hamleler yapıyordu.
Ancak ofiste Neblett gibi kuyunuzu kazdığını hissettiğiniz biriyle uğraşmak veya bir meslektaşınızın gerçek niyetini sorgulamak evrensel bir deneyimdir ve hepimizin böyle biriyle karşılaşma ihtimali oldukça yüksek.
Terfi almak için çalışanlarının sadece kendilerine iyi davrandığından endişelenen yöneticilerden tutun, kariyerini sonlandıran tehditlerden korkan daha düşük seviyeli çalışanlara kadar, her çeşit çalışan paranoya yaşayabilir. Eğer daha önce toksik bir meslektaşla karşılaştıysanız, terfi verilmeden önce bir iş arkadaşı tarafından önünüze taş konulması veya bir patronun fikirlerinizi kendi fikirleriymiş gibi aktarmasının ne kadar kötü hissettirdiğini ve psikolojinizi altüst ettiğini siz de mutlaka bilirsiniz.
“Mükemmelliği umursuyor mı? Şöhrete önem veriyor mu ya da ünlü olmayı umursuyor mu? Değer verdikleri şeyler neler?” gibi soruların cevabını bulmalısınız diyor Neblett. 'Geçmişlerini ve hikayelerini bilirseniz, o zaman alacakları ve almayacakları kararları da bilirsiniz. Sonra da sözlerinin eylemleriyle uyuşup uyuşmadığını karşılaştırabilirsiniz.'
The Mole'da en başarılı yarışmacılar, bir sonraki turda hayatta kalabilmek için köstebek olduğunu düşündükleri kişiyi elerken çoğunluğa uyanlardı. Neblett, bu stratejinin iş ortamı için de geçerli olabileceğini düşünüyor. Yani işyerinde köstebek benzeri bir insanla karşılaşırsanız, başarılı olmanız sadece o insana bağlı olmamalı ve sizi yukarı taşıyacak başka insanlara da sahip olmalısınız. 'Diyelim ki, sandığınız gibi bir iş arkadaşı olmadığı ortaya çıktı, yalnızca ona güvenmediğiniz için sizi kurtarabilecek ve başarıya ulaştıracak başka kişiler de bulundurduğunuz için bu bir sorun olmaktan çıkacaktır.' diyor.
Foulk ve meslektaşları, yayınladıkları bir çalışmada, genel olarak çalıştığınız kuruluşta kendinizi ne kadar güçsüz hissederseniz, o kadar paranoyak olmanızın daha olası olduğunu söylüyorlar.
Belki dostunuz yalnızca kuruntu yaptığınızı söyleyecek veya haklı olduğunuzu ve o kişinin sizin kuyunuzu kazmak için adımlar attığına dair başka bilgiler de öğrenebilirsiniz tabii.
Uzmanlar bunun art niyetli bir davranış olup olmadığını öğrenmeniz için test etmenizi öneriyor. Yani mailinize veya mesajınıza cevap vermeyen kişinin yanında giderek selam verin ya da başka bir konuda mesaj atarak tepkisini ölçün. Genellikle cevap vermemelerinin iyi bir açıklaması olsa da bazen arkasında art niyet de gizli olabiliyor.
Köstebek şovunun meşhur köstebeği Neblett, 'Köstebek bir meslektaşınızla çalışmak zorundaysanız, onlar için neyin değerli olduğunu anlayın ve bunu kendi amacınız uğrunda kullanın. Yani, bilgi güçtür ve onu ilerlemek için kullanabilirsiniz.' diyerek sözlerini noktalıyor.