İran - İsrail arasındaki gerginlik gün geçtikçe büyüyor. İran medyasında yer alan haberlere göre İsrail, İran'ın nükleer tesislerini hedef alan saldırılar gerçekleştirdi. Bu saldırılarda iki farklı tesis hedef alındı. Son olarak İran, İsrail'in savunma sistemi olan Demir Kubbe'yi de hipersonik füzeyle geçmeyi başardı.
Peki İran'ın nükleer silahı var mı? İran'ın nükleer tesisleri nerede, ne yapılıyor?
İşte, İran'ın nükleer programına dair tüm detaylar.
İran'da nükleer silah olup olmadığı bilinmiyor. Ancak yaşanan son İsrail - İran olaylarında Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (UAEA), İran'ın 'nükleer silahların yayılmasının önlenmesine yönelik' yükümlülüklerini ihlal ettiğini açıkladı. Raporda, İran'ın yüzde 60 saflıkta zenginleştirilmiş 400 kilogramdan fazla uranyum biriktirdiği belirtildi. Bu oranın ise 9 adet nükleer bomba üretmek için yeterli bir potansiyele sahip olduğu aktarılıyor.
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ise İran'a başlatılan saldırının nükleer silah üretilmesini engellemek için olduğunu belirtiyor. İranlı yetkililer, nükleer faaliyetlerin tamamen barışçıl olduğu görüşünde.
Peki bugüne nasıl gelindi?
ABD ile İran, 1950'li yıllarda nükleer programı başlattı. İran'da henüz Şah Rıza Pehlevi hüküm sürüyordu.
Tarihler 1979'u gösterdiğinde Şah devrildi, İslam Devrimi ile birlikte ABD de nükleer desteğini durdurdu. ABD, İran'a yüksek oranda zenginleştirilmiş uranyum tedariği sağlıyordu.
1984 yılında, Batılı mühendisler Buşehr nükleer reaktörünü ziyaret etti. Bundan kısa bir süre sonra Jane's Defence Weekly, Batı Alman istihbarat kaynaklarının İran'ın nükleer bomba üretiminin “son aşamalarına girdiğini” söylediğini aktarıyor. Bu dönemde aynı zamanda ABD Senatörü Alan Cranston, İran'ın silahının tamamlanmasına yedi yıl kaldığını iddia etti.
1992 yılında, İsrail Dışişleri Bakanı Şimon Peres “İran Ortadoğu'daki en büyük tehdit ve en büyük sorundur.' uyarısında bulundu. Peres, İran'ın nükleer seçeneğe başvurduğunu iddia etti. Bir Mossad yetkilisi ise İran'ın yeniden başlattığı nükleer programın, 'İsrail'i gerçekten tedirgin ettiğini' aktardı.
1995 yılında, Netanyahu İran'ın silah üretmesine 3 ila 5 yıl kaldığını ve bu tehdidin “ABD'nin başını çektiği uluslararası bir cephe tarafından kökünden kazınması” gerektiğini söyledi.
2002 yılında bir CIA yetkilisi, İran'ın füze kapasitesinin önceki iki yılda beklenenden daha hızlı arttığını ve Kuzey Kore ile aynı seviyeye geldiğini aktardı. ABD Başkanı George W. Bush da İran, Irak ve Kuzey Kore'nin birlikte 'şer ekseni' olduğunu söyledi.
İran, Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme Anlaşması'nı (NPT) imzalamıştır ve İran için zenginleştirme ve reaktör çalışmaları yasak değildir. Ancak İran'ın çalışmalarını açıklanmaması UAEA'nın soruşturma başlatmasına sebep oldu. İran, çalışmalarının barışçıl olduğu konusunda ısrarcı olsa da UAEA, İran'ın koruma anlaşmasını ihlal ettiğini tespit etti.
Bu sözler, 2007 yılında İran'ın nükleer silahı olduğunu söyleyen Bush'a aittir. Bu uyarıdan önce ise İran'daki bir bilgisayardan bin sayfalık bir proje ele geçirilmiş ve bu projenin nükleer kapasiteli bir füzeyi detaylandıran bir çalışma olduğu söylenmiştir. İran ise bu belgenin 'düşmanların sahtekarlıkları' olduğunu iddia etti.
Tüm bu gelişmelerin ardından, 2007 yılında İran'ın 2003 yılında nükleer silah çalışmalarından vazgeçtiğine dair bir rapor yayınlandı. Ancak bu raporun da İran ile bağlantılı bir kuruluş tarafından yayınlandığı iddia edildi. İran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad bu raporu “İran ulusu için bir zafer” olarak nitelendirdi.
Aksi yöndeki rapor ve istihbarat değerlendirmelerine rağmen, İsrail başta olmak üzere ve birçok yetkili isim İran'ın nükleer silah sahibi olduğunu veya en kısa zamanda nükleer silah sahibi olmaya kararlı olduğunu düşünüyor.
1984: “İran, nükleer bomba yapımının son aşamalarında.”
— Maariv (İsrail gazetesi)
1992: “İran, nükleer silahtan 3 ila 5 yıl uzakta.”
— Benjamin Netanyahu
1996: “İnsanlığın bugün karşı karşıya olduğu en tehlikeli tehdit, İran’ın nükleer silah edinmesidir.”
— Benjamin Netanyahu
2006: “İran on beş yıldır nükleer silah üzerinde çalışıyor.”
— Bernard Lewis (Wall Street Journal)
2007: “İran’ın nükleer bir cephane geliştirmesini önlemek için, fiili askeri saldırıdan başka bir alternatif yok.”
— Norman Podhoretz (Commentary, WSJ)
2008: “İran… İsrail’in geleneksel hava saldırısı onların nükleer tesislerini yok edecek… alternatif ise nükleer saldırıdır.”
— Benny Morris (NYT, Haaretz)
2012: “Gelecek baharda… İran, ilk bomba için yeterli zenginleştirilmiş uranyuma sahip olacak.”
— Benjamin Netanyahu (GA)
2022: “İran artık nükleer silahlara sahip olma yolunda ilerliyor.”
— Mark Levin
2025: “…İran nükleer silah peşinde, ahlaki netlik talep ediliyor…”
— Mark Levin Show (podcast)
2025: “IAEA raporu açık bir uyarıdır… İran’ın nükleer gelişimi barışçıl değildir.”
— Jewish Press (Netanyahu'nun ofisi kaynak gösterildi)
E be teranesini sevdiğim peki neden sadece İran ın nükleer programı konuşuluyor. İran ın nükleer silahı olması sorun oluyor da İsrail'in nükleer sahibi olması neden sorun olup konuşulmuyor. Hiroşima'ya atom bombası atıp katliam yapan Abd gibi sömürge varken tabii ki Abd uşağı olmayan ülkelerin kara propagandası yapılır. Irak, Suriye, ve Libya da olduğu gibi. Dün yapılan her şey İsrail in güvenliği ve Abd nin bölge hakimiyeti içindi. Yok diktatörmüş yok nükleer sahibiymiş. Esat kaddafi saddam Abd dostu olsaydı halen koltuklarında oturuyor olurlardı. Kimse diktatör şu bu sorun etmezdi. Bugün İsrail uçakları Suriye hava sahasında yakıt ikmali yapıyor, İsrail in kurduğu htş (işid) bugün Suriye yi yönetip sivilleri sırf mezhebinden dolayı çoluk çocuk demeden insanları öldürüyor ama emperyal güçlere tek bir kurşun sıkamazlar. En kötüsü de birbirini boğazlayan müslümanların Filistin in yanında gibi gözüküp ellerinde Filistin li çocuklarların kanı olması. Hepsi iki yüzlü hepsi İsrail uşağı.
Adamlara kızıyoruz ama bilime de güvenliklerine de önem vermişler. Bizde cahillik, ülke satma pehhh...
İran'ın nükleer programının temelleri 1953'te CIA destekli bir darbe ile demokratik olarak seçilmiş başbakan Muhammed Musaddık'ın görevden alınıp iktidara Şah Muhammed Rıza Pehlevi'in getirilmesinin hemen sonrasına rastlar. Ne kadar da manidar değil mi? Sonra da AirFrance ile Humeyni geldi. Hep al gülüm ver gülüm. Olan hep garibana olur!