İpin Ucu Kimdedir? Yaptığı Bir Hatanın Ardından Bir Ünlünün Kariyerini Aniden Bitirme Anlayışı: Cancel Culture
Öncelikle bir "neymiş bu cancel culture?" diyerek başlayalım.
Ve hemen ardından belirtelim bunun henüz tam bir Türkçe karşılığı yok. Kısaca linç kültürü, bitirme kültürü ya da boykot kültürü diyebiliriz.
En sade şekliyle ifade edecek olursak bir kişiyi veya şeyi yok saymak; bir kişiyi ya da fikri reddetmek denilebilir.
Bir hatalarından dolayı halka mâl olmuş kişilerin işlerini desteklemeyi bırakmak, bu kişileri profesyonel ve sosyal çevrelerinden dışlamayı istemek de yine bu tanımın karşılığı sayılır.
Burada önemli noktalardan biri şu; bu durumda topluma mal olmuş ünlüler, sanatçılar, fikir insanları söz konusu olduğunda sadece o kişiyi değil, o kişinin tüm ürettikleri de bu reddediş ve vazgeçişin hattına giriyor.
Cambridge Üniversitesi’nde yapılan bir araştırmaya göre, insanların boykot kültürünü sevmesinin farklı nedenleri var.
Kısaca bunlar iptal eden tarafın sosyal statüsünü artırırken karşı tarafın yani “düşman” olarak algılananlarınkini düşürmesi ve aynı amaç etrafında toplanan insanların arasındaki bağı güçlendirmesi olarak sıralanıyor.
Bu hareketin var olabilmesini mümkün kılan en önemli faktörlerden biri Twitter gibi sosyal medya platformlarının varlığı aslında.
Cancel culture Michael Jackson, Louis C.K. ve Chris Brown gibi suçlarının sonucunda elle tutulur bir yaptırıma tabi tutulmayan ünlüler için bir sivil boykot kampanyası aslında.
Bu şekilde davranan bir kişinin yaptığı işi destekleyebilir miyim düşüncesi ile başlayan, faillerin aktif olduğu platformlarından uzaklaştırılmasıyla desteklenen, yargının yapamadıklarını sosyal yargıyla sağlayan alternatif bir akım bu..
Burada asıl amaç, merkezindeki kişinin kabahatini kabullenmesi, özür dilemesi, eğer bunu sağlayamazsa platformundan edilmesiydi -yani kendilerine bir nevi dokunulmazlık yaratan bu ünlülerin kabahatlerinden sorumlu tutulmaları.
Peki, herkes bu hareketten nasibini aynı şekilde alabiliyor mu?
Örneğin #MeToo hareketiyle pek çok kadın çalıştıkları ünlü erkekler tarafından maruz kaldıkları cinsel istismarları ifşa etmişti. İfşa edilen isimlerden olan Louis CK’nin HBO ve Netflix ile bağlantıları kesilmişti ancak programını hâlâ başka ülkelere satmaya devam etmişti. Ya da “Kölelik bir tercihti” diyen ve cinsiyetçi açıklamaları olan Kanye West’i dinlemeyi reddetmeyen büyük bir kesim de var. Tabii Harry Potter kitaplarının yazarı J.K Rowling’in transfobik söylemlerine rağmen kitapları okuyan ya da filmleri izleyen de...
Kendilerini bu boykotun kurbanı olarak tanımlayan, yanlış anlaşıldığını söyleyen ya da iPhone notlarından ekran görüntüsü alıp özür yayınlayan ünlülere bakıldığında çoğunlukla erkek, birkaç tane de kadın ama genelde beyaz olduklarını görüyoruz.
Haliyle bu insanlar istedikleri şakayı yapabiliyor, başkalarını dışlayabiliyor, hatta istismar edebiliyor olma hakkına sahip görünüyor. Yani aslında 'silinebilmek' de bir ayrıcalık diyebiliriz.
Bu yeni olduğu düşünülen kültür nelere mal oluyor, ne kadar etkili oluyor henüz bilmesek de, giderek popülerleşen bu kavram önümüzdeki yıllarda daha da tartışılacak gibi görünüyor.
Siz bu konu hakkında ne düşünüyorsunuz?
Aslında birisinin hatalarını gördükten sonra o kişiyi takip etmeyi bırakmak, bıraktırmak iyi bir şey ama bazı insanlar bu cancel olayını büyütüp ufacık bir olaydan bile hadi şu kişiyi cancellayalım/linçleyelim diye biliyor ki bu da çok saçma
MJ'in hala suçlu olduğu imasını neden yapıyorsunuz? Defalarca suçsuzluğu kanıtlandı, aleyhinde tek bir delil yok (FBI evini 13 kez aradığı halde). Kendisini yaftalayanların para peşinde olduğu ve yalan söylediği çoktan ortaya çıktı. Medya hayatı boyunca bu adamı hiç rahat bırakmadı, her zaman onu yaftaladılar. Onu günah keçisi olarak gösterip Hollywood'daki asıl pedofilileri korudular. Gazeteler ve sosyal medya onu linçliyor ve hakkında yalan söylüyor olabilir ama kanun aynı şeyi söylemiyor. Cancel culture onu da vurdu ama diğerlerinin aksine suçsuzluğu artık bilinen bir şey, tabi ilgilenecek kadar adalete inananlar tarafından.