Avrupa’da bir ülkeye sığınmak için Kaçak yollardan bindikleri gemiden Atlas Okyanusu’na bırakılan 2 Senegalli’nin videosu denizcilik camiasını karıştırdı. Yaz ortasında çekildiği anlaşılan 7 dakikalık kayıtta, Batı Afrika ülkesi Liberya Bukhanan’da bulunan Lady Saliha adlı bir Türk şirketine ait kuru yük gemisinden 2 Afrikalı'nın deniz ortasında kaderlerine terk edildiği anlar yer alıyor.
‘Balıklara yem olmazlarsa’
Görüntülerde çekimi yapan kişi, Deval Denizcilik’e ait Lady Saliha adlı gemide olduklarını ve Senegal’in Dakar limanından kaçak olarak binen 2 kişiyi gemide yakaladıklarını söylüyor. Daha sonra bidonlardan yapılmış ilkel sallara bindirilen 2 mültecinin deniz üzerindeki mücadelesi görüntülere yansıyor. Afrikalılardan biri sık sık ters dönen saldan denize düşerken, diğeri ise üzerinde 2 bidon su, ekmek ve 2 küreğin bulunduğu saldan düşmemek için çaba harcıyor. Bir iple gemiye bağlı bulunan sallardan biri 2 kaçak Senegalli’nin dengelerini tam olarak sağlamasının ardından ipten serbest bırakılıyor. Ardından da mülteciler, salları birbirine bağlayarak en yakın kıyıya doğru kürek çekiyor. Görüntüyü çeken denizcinin kaydın bir yerinde, 'Dakar’dan (Senegal'in başkenti) Lady Saliha gemisine kaçak yolla binen iki tane kaçağı gemiden indirmek için yaptığımız sallarla 10 mil açıktayız. Köpek balıklarına yem olmazlarsa” demesi dikkat çekiyor.
‘Günlerce aç kalacaklar’
Görüntülerde, bir salın diğerine göre çok daha dengesiz yapıldığı dikkat çekerken, sürekli denize düşen genç Senegalli tekrar tekrar sala çıkmak için çaba sarf ediyor. Genç Senegalli’nin sala çıkmak için yardım istediği Türk denizciler ise gülerek Afrikalı göçmeni duymazdan geliyor. Atlas Okyanusu kıyısında kaderlerine terk edilen 2 mültecinin akibetinin ne olduğu görüntülerden anlaşılamıyor. Görüntüyü çeken denizci, salda dengede durmaya çabalayan Afrikalılara bakarak, 'Günlerce aç kalacaklar... Garibanlar inşallah köpekbalıklarına yem olmazlar' diyor. Videonun sonunda yaptıklarının suç olduğunu fark eden denizcilerin 'Kamerayı kapatın' deme anları da kayıt altına alınıyor. Bir diğer görüntüde ise geminin Afrikalılardan hızla uzaklaştığı anlar yer alıyor.
Firma: 'Karaya çıktılar'
Geminin sahibi Deval Transport A.Ş. görüntülerin Mart 2013’te kaydedildiğini belirterek şu açıklamayı yaptı: 'Geminin o tarihteki kaptanından izahat talep edilmiştir. Gemi kaptanından alınan sözlü beyanata göre ilgili geminin Liberya’nin Buchanan liman sınırları içerisinde (okyanus ortasında değil - görüntülerin belirli bölümlerinde sahilin ne kadar yakın olduğu açıkça görülmektedir) demir yerinde demirli vaziyette yükleme yapmak üzere beklerken 16 Mart 2013 günü geminin yeke dairesinden gürültü gelmesi üzerine gemi kıç tarafı kontrol edilmiş ve geminin dışarısında, dümen yelpazesi üzerinde iki yabancı uyruklu kişinin bulunduğunu görmüştür.
Ancak bu kişiler geminin ABD’ye gitmeyeceğini öğrendiklerinde geminin dümen yelpazesinden denize atlayarak karaya doğru yüzmek istemişlerdir. Gemi kaptanı, kişilerin yüzerek karaya gitme niyetlerinde olduklarını anlamış, karaya daha kolay çıkabilmeleri için birkaç sal ve küreği denize indirerek bu kişilere vermiştir. Bilahare, dürbünle yapılan takip sonrasında kişilerin karaya çıktıkları görülmüştür. Çıkan haberlerin kötü niyetle yapıldığı ortaya çıkmıştır.'
Düşmanı bile olsa yardım etmeliydi
Görüntüleri Milliyet'e değerlendiren Türkiye Denizciler Derneği, okyanus ortasında büyük bir suç işlendiğini belirtti. İlk sorumlunun geminin kaptanı olduğunu, videonun şirketten yeni ayrılan bir güverte elemanı tarafından intikam amaçlı kamuoyuna sızdırıldığını ileri sürdü.
Derneğin hukuk danışmanı ve deniz hukuku uzmanı Ömer Faruk Bostancı, gemi kaptanının 'Denizde Can ve Mal Koruma Hakkında Kanun'u ihlal ettiğini söyledi. Bostancı, 'İlgili kanunun 14. maddesi; ‘Her kaptan, denizde can tehlikesine uğramış olarak rast geldiği kimselere, düşman bile olsa, kendi gemisini, gemi adamlarını ve yolcusunu ciddi bir tehlikeye atmaksızın elinden gelen her yardımı yapmakla ödevlidir’ demekte. Yani kaptan, karşıdakinin vasfı ne olursa olsun, hatta düşman bile olsa yardımla mükelleftir. Bu yapılan ise insanlık dışı bir muameledir' dedi.
1-3 yıl alabilirler
Sorumluların 1-3 yıl arasında hapis cezası istemiyle yargılanabileceğini belirten Bostancı, denize bırakılan Afrikalıların ölmesi halinde cezanın artabileceğine dikkat çekti. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nde düzenlenen yaşam hakkı ilkelerinin de hiçe sayıldığını belirten Bostancı, BM’nin bu tür durumlarda kaçakları en yakın güvenli bir limanda bırakılmasını veya mülteci statüsü tanınmasını tavsiye ettiğini söyledi. 1974'te imzalanan Denizde Can Güvenliği Uluslararası Sözleşmesi'ni (SOLAS74) hatırlatan Bostancı, “Türkiye’nin 1980’den beri taraf olduğu sözleşmeye göre kaptanlar denizdeki kişilerin güvenliğinden sorumlu. Dernek olarak suç duyurusunda bulunacağız” dedi.
‘Güvenli limana götürülmeliydi’
Adını vermek istemeyen bir gemi kaptanı ise Lady Saliha gemisi kaptanının kaçak yolcuyu nerede tespit ederse etsin ilk yapması gerekenin güvenli limana kadar götürmek olduğunu söyledi. Uzak yol kaptanı, 'Tespit edilen kaçak yolcuları kabul edecek bir sonraki limana kadar gemide personel ile birlikte yaşama katılmaları sağlanmalıydı. Bu şekilde gemiden tahliyeleri hayati tehlike arz ediyor. Ayrıca gemiyle gelen kaçak yolcu olduğunda, durum hakkında derhal pasaport polisi ve gümrük idaresine yazılı bildirim yapılmalıydı. Yasa dışı göçmen kaçakçılığıyla ilgili harekete geçen BM bir sözleşme hazırladı. 2000’de Kara, Deniz ve Hava Yoluyla Göçmen Kaçakçılığına Karşı Protokol tüm üye ülkelerin imzasına sunulmuştu” dedi.
Göçmen gemisinde 100 çocuk ölmüş
Uluslararası Göçmenlik Örgütü (IOM), geçen hafta Malta’da göçmenleri taşıyan geminin batması sonucunda yaşanan faciada ölenlerin 100’ünün çocuk olduğunu açıkladı. IOM’ye konuşan göçmenler, insan kaçakçılarının kendilerini daha küçük bir gemiye geçirmek istediklerini ve geminin kaçakçılar tarafından batırıldığı iddialarını yineledi. Mısır, Sudan, Suriye ve Filistin’den gelen göçmenler, İtalya’ya gidebilmek için kaçakçılara 2 bin dolar ödeme yaptıklarını anlattı. IOM, şu ana kadar aralarında iki yaşında bir kız çocuğunun da olduğu 9 kişinin batan gemiden kurtulduğunu söyledi.