İnsanların Kan Grupları Neden Farklı Olur?

09.07.2021 - 07:45

Kan nakli ve buna benzer durumlarda herkes kan grubumuzun ne olduğunu sorar. E peki nedeni neymiş bu kan gruplarının farklı olmasının?

Kan nedir? Görseli — Damarlarımızda dolaşan ve fonksiyonlarıyla hayatta kalmamızı sağlayan kan, sağlıklı bir yetişkinde vücut ağırlığının 1/13'ünü oluşturur. Kanımızda su ve proteinlerin oluşturduğu bir plazma kısmı, hormonların, elektrolitlerin ve besinlerin oluşturduğu bir kısım ve kanın şekilli elemanlarından kabul edilen akyuvar ve alyuvarların oluşturduğu bir kısım bulunur.
Kanımızda bulunan bu maddelerin oranı çok önemli bir role sahiptir. Çünkü bu maddelerin kandaki oranında gerçekleşen bir değişiklik anemi, polisitemi gibi hastalıklara neden olabilir.

Kan grubu nedir? Görseli — Kan gruplarımız, damarlarımızda bulunan alyuvar olarak adlandırılan kırmızı kan hücrelerimizdeki antijenler nedeniyle farklılık gösteren ve kanın özelliğini ifade etmek için tasarlanmış bir sistemdir. İnsan türünde A, B, AB ve 0 olmak üzere dört adet kan grubu mevcuttur ve bu grupların sembolleri (A, B, AB ,0) akyuvarlarımızdaki antijenlere göre oluşturulmuştur.

Kan grupları ne için önemli? Görseli — Bireyler arasında ameliyat veya ağır kan kaybı gibi durumlarda kan transfüzyonu gerçekleştirilir ve bu transfüzyonun yapılabilmesi için bireylerin kanları birbirine uyumlu olmalıdır. Yani birbirlerine uygun kan gruplarının olması gerekmektedir. Eğer kan grupları uygun olmazsa kan transfüzyonu gerçekleşmez bu da kana ihtiyacı olan bireylerin ölümüne yol açabilir.

Rh faktörü

Kan nakli için önemli bir rol oynayan başka bir faktör ise Rh'dir. Rhesus maymunları üzerinde yapılan bir araştırma sonucu kan nakli ile ilgili çok önemli bir gelişme olan 'Rh' faktörü ortaya çıkmıştır.

Bugün kan gruplarımız sorulduğunda her seferinde söylediğimiz Rh(-) veya Rh(+) ifadeleri bu araştırma nedeniyle hayatımıza girmiştir. Kan gruplarımızın uyumu ne kadar önemliyse sahip olduğumuz Rh da kan nakli için bir o kadar önemli bir yere sahiptir.

Antijen ve antikor

Alyuvarlarda bulunan antijenlere göre kan gruplarımız farklılık göstermektedir. Antijenler protein yapılı bir maddedir ve görevi ise vücudumuza normal işleyişinde bulunmayan bir varlığın girmesiyle (örneğin; virüs, bakteri, parazit), vücudu korumak için antikor oluşmasını sağlamaktır.

Antikorlar ise vücuda giren bu yabancı maddelerin yok edilmesi için rol oynayan bir işaretlemeyle birlikte bu yabancı maddenin bağışıklık sistemi tarafından yok edilmesini sağlayacak eylemleri harekete geçirecek, organizmanın çıkardığı bir maddedir.

A kan grubu

A kan grubuna sahip olan kişilerin alyuvarlarında A antijeni bulunduğundan dolayı bu kan grubuna sahiptirler. Bu kan grubuna sahip kişilerin kan plazmasında ise anti- B antikoru bulunmaktadır. A kan grubuna sahip kişiler kanlarında bulunan bu antijen ve antikor yoluyla hangi kan gruplarından kan alıp alamayacağını tespit edebilirler.

B kan grubu

B kan grubuna sahip olan kişilerin alyuvarlarında B antijeni bulunduğundan dolayı bu kan grubuna sahiptirler. Bu kan grubuna sahip kişilerin kan plazmasında ise anti- A antikoru bulunmaktadır. B kan grubuna sahip kişiler kanlarında bulunan bu antijen ve antikor yoluyla hangi kan gruplarından kan alıp alamayacağını tespit edebilirler.

AB kan grubu

AB kan grubuna sahip olan kişilerin alyuvarlarında A ve B antijeni bulunduğundan dolayı bu kan grubuna sahiptirler. Bu kan grubuna sahip kişilerin kan plazmasında ise A veya B antikoru bulunmamaktadır. AB kan grubuna sahip kişiler kanlarında bulunan antijenle ve bulunmayan antikor yoluyla hangi kan gruplarından kan alıp alamayacağını tespit edebilirler.

0 kan grubu

0 kan grubuna sahip olan kişilerin alyuvarlarında antijen bulunmadığından dolayı bu kan grubuna sahiptirler. Bu kan grubuna sahip kişilerin kan plazmasında ise hem anti-A hem de anti- B antikoru bulunmaktadır. 0 kan grubuna sahip kişiler kanlarında bulunan antikor ve bulunmayan antijen yoluyla hangi kan gruplarından kan alıp alamayacağını tespit edebilirler.

Hangi kan grupları hangi kan grubuna kan verebiliyor ve kan veremiyor?

Rh(-) olan kişi sadece Rh(-) olan bir bireyle uyumlu olabilir, ancak Rh(+) olan kişi hem Rh(+) hem de Rh(-) olan biriyle uyumludur.

0 kan grubuna sahip olan kişi Rh faktörünü dışarıda tutarsak tüm kan gruplarına kanlarını verebilir. Ancak sadece 0 kan grubuna sahip birinden kan alabilirler.

AB kan grubuna sahip olan kişi Rh faktörünü dışarıda tutarsak tüm kan gruplarından kan alabilirler. Ancak sadece AB kan grubuna sahip birine kan verebilirler.

Hangi kan grupları hangi kan grubuna kan veriyor/ veremiyor?

A kan grubuna sahip olan kişi Rh faktörünü dışarıda tutarsak A ve AB kan gruplarına kanlarını verebilir. Sadece A ve 0 kan grubuna sahip birinden kan alabilirler.

B kan grubuna sahip olan kişi Rh faktörünü dışarıda tutarsak B ve AB kan gruplarına kanlarını verebilir. Sadece B ve 0 kan grubuna sahip birinden kan alabilirler.

Başka bir kan grubuna sahip kişiye kanımız verilirse ne olur?

Kan transfüzyonu yapılırken dikkat edilmesi gerekenlerin A, B , AB ve 0 kan gruplarından hangisine sahip olduğunuz ve Rh faktörünüzün (-) veya (+) olmasına bağlı olarak naklin geçekleşip gerçekleşmeyeceği belirlenmesidir.

Eğer bize farklı bir kan grubuna sahip birinin kanı verilirse de vücudumuzda antijen- antikor reaksiyonunun gerçekleşmesine bağlı olarak aglütinasyon gerçekleşir. Bu durum da damarlarımızda tıkanmaya yol açarak insanların ölümüne yol açabilen bir durumdur.