Hangi yıldayız? Yılı sormak, yakın zamanda beyin sarsıntısı geçirmiş birinin ya da bilim kurgu kitabındaki insanların sıkça sorduğu bir soru. Çünkü mevcut çağda yıllar evrensel olarak biliniyor ve izleniyor. Peki bundan önce insanlar zamanı anlamak için ne kullanıyordu? Zamanın yolculuğuna bir bakalım.
Bu da Gregoryen takvimine dayanıyor. Yüzlerce yıldır böyle. Anno Domini ya da AD hristiyanların şu an kullandığımız zaman dilimi için kullandıkları isim. Hristiyan olmayanlar ise CE yani 'current era' ismini kullanıyor. Sadece İsa'nın doğumundan sonraki yılları sayıyoruz.
Peki insanlar Anno Domini'nin kabulünden önceki yılları nasıl takip ediyorlardı? Julius Cesar'ın öldürülmesinden sonraki yılı bir Romalıya sorsaydınız, ne derlerdi? Eskiden kullanılmış olan zaman istatistiklerine gelin bir göz atalım.
Gregoryen takvimi ile Anno Domini takvim döneminin birleşmesinden önce, zamanı saymanın birçok farklı yolu vardı. Eskiden herkes yıllarını farklı sayardı. Yılları saymanın en yaygın yolu, tarihi mevcut hükümdar, kral veya imparatorla ilişkilendirmekti. Bu, İncil de dahil olmak üzere birçok eski metinde belirgin olarak görünüyor. Pasajlar, “y hükümdarının saltanatının x yılında' ifadesiyle başlıyor. Kralların ve imparatorların saltanatı dikkatle izlenirdi. Bu uygulama tüm antik dünyada görülüyor. Eski Yahudiler ve Romalılar'dan Japonlar ve Çinliler'e dek herkes kullandı.
Bu, tarih boyunca çeşitli nedenlerle kolayca benimsenen bir sistemdi. Mahkemeler, tarihçiler ve katipler zaten kralların yıllarını sayıyorlardı ve bu, krallıktaki yılları harici bir sistem kullanmak veya öğrenmek zorunda kalmadan saymanın kolay bir yoluydu.
Şu anki MÖ / MS tarihlememize benzer şekilde, bir kralın hükümdarlığı için sıfır yıl olmadığı için regnal sistemde sıfır yıl olamaz. Saltanatlarının ilk yılı birinci olarak kaydedilirdi.
Ab urbe condita, Latince'de “Şehrin kuruluşundan itibaren” anlamına geliyor ve Roma'nın efsanevi kuruluşundan bu yana geçen yılları sayan bir tarihleme sistemini ifade ediyor. Regnal sistem ile ikisi birlikte, (kısaca AUC) Antik Romalı bilim adamları tarafından kullanılırdı. Bu sistem zamanı saymaya geleneksel olarak MÖ 753 yılı olarak sayılan Roma'nın kuruluş yılıyla başlıyor.
AUC sistemi o kadar yaygınlaştı ki Roma imparatoru Arap Philip MS 248'de Roma'nın bin yılını kutladı. O yıl, Roma'nın kuruluşundan bu yana tam bir bin yıl olan 1000 AUC olmuştu. İmparator Philip, olayı bayramlar ve özel olarak basılmış madeni paralarla kutladı.
Şu an bu sistemi kullanıyor olsaydık 2775 yılında olacaktık.
Yılları saymak için bir başka popüler sistem olan İbrani takvimi binlerce yıldır bir şekilde moda olarak var olmuştur. Tatiller, bayramlar ve Tevrat'tan özel okumalar da dahil olmak üzere Yahudi inancının sıkı gözlemlerini işaretlemek için hala kullanılır. Roma takvimi gibi İbrani takvimi de kuruluş yıllarını sayar, ancak Roma'nın kuruluşu yerine bu takvim, kutsal metinlerine göre dünyanın kuruluşundan bu yana geçen yılları sayar.
Yahudi kültüründe kullanılan diğer sistemler, Birinci Tahribat olduğundan bu yana geçen yılları ve ikinci Tahribat sonrası yeniden inşasını ve yıkımını işaret eden yılları da sayar.
Bununla birlikte, mevcut sistem olan Anno Mundi, Dünya'nın Tanrı tarafından oluştuğu kabul edilen noktadan itibaren yılları sayar. Latince, Anno Mundi, yaratılıştan veya dünyadan anlamına gelir.
Bu takvime göre şu an yıl 5784.
Bu sistem evrensel egemenliğine Orta Çağ'da başladı ve hala günlük olarak kullandığımız Gregoryen takvimi ile birlikte Rönesans'a yayılmaya devam etti.
Dünya ticaret için birbirine daha bağlı ve bağımlı hale gelmeye devam ettikçe, standart bir zaman sistemine duyulan ihtiyaç acil bir zorunluluk haline geldi. Britanya imparatorluğu günlerinden günümüze kadar insanlar zamanı evrensel bir şekilde kullanmaya devam ettiler.
Şimdi, dünyadaki herkes günleri ve yılları saymak için aynı takvimi kullanıyor. Bölgesel, tarihi ve dini takvimler hala küçük topluluklar tarafından kullanılmakta ancak hepsi büyük ölçüde evrensel olarak kabul edilen küresel takvime aşina olarak yetişiyor.
Sizce Anno Domini yerine başka bir takvim kullansak hayat nasıl olurdu?