Her ne kadar tehlikeli bir doğa olayı olsa da sisli havalar, doğal afet olarak kabul edilmez. Görüş açımızı kısıtlayıp günlük hayatı zorlaştıran bu havalar, Londra gibi sürekli yağmur yağan şehirlerde sıkça meydana gelir. Bundan tam 70 yıl önce yani 1952 yılında Londra’yı öyle yoğun bir sis sardı ki bu sis, 12 bin kişinin ölümüne sebep oldu ve Great Smog of London yani Londra’nın Büyük Sisi olarak adlandırıldı. Sizler için bu sis vakasını araştırdık, işte detaylar!
Londra'nın Büyük Sisi, 5 Aralık’ta başlayıp 9 Aralık’a kadar süren beş günlük bir süreyi kapsıyordu. Dumanla karışık bir sis olan doğa olayı, öyle yoğun ve şiddetliydi ki Londra'da hayat o dönemde durma noktasına geldi. Binlerce kişinin ölümüyle sonuçlanan bu doğa olayının arkasından Temiz Hava Yasası gündeme geldi ve çevrecilik tarihinde bir dönüm noktası yaşandı. Sisin ortaya çıkmasının en büyük nedeni ise kaynaklarda endüstriyel kirlilik ve yüksek basınçlı hava koşulları olarak geçti.
Londra’da sis olayları çok nadir görünen bir şey değildi, aksine çok sık gerçekleşen bir durumdu. Hatta öyle ki 19. yüzyılda Londra’nın en belirgin özelliği sorulsa cevap muhtemelen yoğun sisleri olurdu. Sisin kirli bir hâle gelmesi ise 13. yüzyılın ilk yarısında başladı ve bunun sebebinin yakılan kömürlerden kaynaklandığı belirtildi. Şehre gelen insanlardan dolayı daha kalabalık bir ortam oluşunca bu durum iyice kötüleşti ve şikâyetler başladı. 18. yüzyılda ise sanayileşmenin başlamasıyla önüne geçilemez bir durum Londra’yı bekliyordu. Kömür yakan fabrikalar yüzünden havada koyu ve ağır bulutlar oluşmaya başladı. Bu nedenle bu tip bulutlar, smoke (duman) ve fog (sis) kelimelerinin birleşiminden doğan smog kelimesiyle adlandırılmaya başlandı.
19. yüzyılda Sanayi Devrimi başlayınca hava kirliliği büyük ölçüde yayıldı. Evlerde kullanılan kaynaklardan dolayı dumanlar arttı, fabrikalar çoğaldı ve bunun sonucu olarak kirlilik; tüm şehri etkisi altına almaya başladı. Sherlock Holmes’un yazarı Arthur Conan Doyle’un eserlerinde betimlediği sisli Londra atmosferi de bu dönemlere denk geliyordu. Bu sisler, bir hafta kadar sürebiliyordu. Belli bir süreden sonra sisten kaynaklı ölümler bildirilmeye başlandı. Fakat buna rağmen kirli ve dumanlı sisi kontrol altına almak için büyük bir çabaya girilmedi.
20. yüzyıldan itibaren fabrikalar, daha çok şehir dışına kurulmaya başlandığı için şehirde hava kirliliği ve sis azaldı. Fakat 5 Aralık günü, şehre korkunç bir yüksek basınç hâkim oldu. Bu yüksek basınç, soğuk havanın altta sıkışıp kalarak sıcak havanın daha yüksekte bulunmasından dolayı gerçekleşti. Bunun sonucunda fabrikalar ve evlerden çıkan dumanlar, atmosfere salınamadı. Onun yerine insanların nefes alabileceği bir yüzeyde asılı kaldı. Böylece şehir tarihindeki en kötü kirli sis ortaya çıktı.
Şehre yerleşen sis öyle yoğundu ki yayalar kendi ayaklarını dahi göremez oldu. Metro hâlâ kullanılabiliyor olsa da genel olarak ulaşım kısıtlandı. Ambulanslar gidecekleri yerlere ulaşamamaya başlayınca insanlar, hastanelere kendi imkânlarıyla gitmek zorunda kaldı. Arabalar yollarda terk edilmeye, sokaklardaki suç oranları artmaya, konser gibi eğlence aktiviteleri iptal edilmeye başlandı. Hastanelerde zatürre ve bronşit vakaları arttı, sığır sürülerinin toplu ölümleri bildirildi. 9 Aralık’ta ortadan kalkan sis, geriye 12 bin ölüm bıraktı.
İngiliz Hükûmeti, Temiz Hava Yasası’nı Büyük Sis’ten dört yıl sonra yürürlüğe koydu. Bunun sonucu olarak şehrin çeşitli noktalarında dumansız hava sahaları oluşturuldu. Kömür kullanımı ise evler ve fabrikalarda kısıtlandı. Her ne kadar 1962 yılında başka bir hava kirliliği olayı çıkmış olsa da bu yasa, çevrecilik tarihinde önemli bir yere sahip oldu ve İngiltere’de halk sağlığını önemli ölçüde iyileştirdi.