Dünya'nın bu zamana kadar yüzleştiği en büyük salgın tehlikesi şüphesiz 'Kara Ölüm' olarak adlandırılan veba salgınıdır. Çok kısa süre içerisinde ölüme neden olabilecek bu bakteriyel enfeksiyonla başa çıkmak için tarihte, bizi olduğu kadar sizleri de şaşırtacak bir çok yöntem uygulanmış.
Kırbaçtan tutun sirke tarifine kadar bir çok yöntemin denendiği tedavi arayışlarını sizler için derlerdik... 👇
Neticesinde neredeyse 20 milyon Avrupalının hayatını kaybettiği, ki bu rakam kıtadaki nüfusun üçte birine tekabül ediyor, bu pandemi dünyanın yüzleştiği en tehlikeli salgın olarak tarih kitaplarına adını yazdırdı.
Yüksek ateş, öksürük ve halsizlikle beraber özellikle kasık ve koltuk altı bölgesinde görülen çıbanlara da neden olan bu hastalık, milyonlarca kişinin hayatını kaybetmesine neden oldu. Peki bu salgın Avrupa'ya nasıl geldi? Çağın doktorları bu duruma hiç mi bir çare bulamadı? Hadi gelin, sizleri bundan 700 yıl öncesine, orta çağ Avrupa'sına götürelim.
Ekim 1347'de, Sicilya’nın Menissa limanına demirleyen bu 12 gemiyi karşılamaya gelen insanlar ise hiç beklemedikleri bir sürprizle karşılaştılar.
Gemide bulunan cesetlerin üstüne bakan insanlar, vücutların iltihap ve kan salgılayan siyah çıbanlarla kaplı olduğunu gördüler. Bu salgının kara ölüm olarak adlandırılmasının sebebi de muhtemelen kurbanların derisinde görülen ve bahsi geçen iç kanama kaynaklı yaralara neden olan siyah çıbanlardır.
Zamanın tıp pratisyenleri veba semptomlarıyla başa çıkarak hafifletecek prosedürler ve ilaçlar bulmak için ellerinden gelenin en iyisini yapmaya çalıştılar. Ancak insan vücudunun tam olarak bilinememesi ve tıbbın da günümüze kıyasla yetersiz kalması onları farklı çözüm yolları bulmaya itti.
Gelin, birbirinden farklı bir çok teoriden esinlenilen tedavi girişimlerini birlikte inceleyip yorumlayalım;
Milattan sonra 129 ile 209 yılları arasında yaşamış Yunan fizikçi Galen'in insan vücuduna dair ilginç teorileri o zamanın doktorlarına ilham kaynağı oldu.
Günümüzde de kullanılan ve bir çok insanın bildiği hacamat tekniği, Galen'in teorileri baz alınarak bir tedavi yöntemi olarak kullanıldı. İnsan vücudundaki sıvı dengesizliğini ortadan kaldırmayı hedefleyen orta çağ doktorları, fazla sıvıyı, yani o pis kanı, hastaların vücutlarında açtıkları bir kesik ile ya da kan emici sülükler kullanarak boşalttılar.
Hastalığa sebep olan bakterileri öldürmeyi hedefleyen bu teknik, durumu daha da kötüleştirdi. Hastaların bağışıklık sistemleri zayıfladı ve aynı oranda güçten düşmelerine sebep oldu.
Uzmanların, veba ile savaşında kullandıkları bir başka silah ise sirkeydi. Antik Yunan zamanından beri sirke, dezenfekte edici etkisi ile bilinirdi. Bu süreçte de bakterilerin gelişmesini engelleyen ve böcekleri kovan sirke biraz da olsa yardımcı olabildi.
O zamanlarda dört kişilik bir hırsız çetesi ölen kurbanların evine giriyor, değerli eşyalarını çalıyor hatta öyle ki mezarlarını bile açıp yağmalıyordu. Vebanın sadece yaşayan hastalardan değil; hastaların cesetlerinden, evlerinden, hatta kullandıkları eşyalardan bile bulaşabildiği göz önünde alındığında ortada dikkat çekici bir durum vardı.
Nihayetinde bu dört hırsız yakalandı. Dönemin kurallarına göre normalde idam edilmeleri gerekirken onlara bir çıkış yolu sunuldu. Eğer vebaya nasıl yakalanmadıklarını açıklarlarsa serbest kalacaklardı.
Temel bileşeni sirke olan ve birbirinden farklı bir çok otun ve kökün bir kaç gün süreyle sirke ile bekletilmesi sonucu hazırlanan bu gizli tarif, hırsızların soygun yaparken vebaya yakalanmamalarını sağladı. Hastaların vücutlarına sürülerek vebaya derman olması beklenen bu karışımın ünü günümüze kadar ulaştı.
Eski metinlerde geçen ve zehirli bir duman olarak nitelendirilen bir kavram vardı; 'Miasma'. Dönemin inancına göre bu zehirli dumana maruz kalmak vebaya yol açabilirdi.
Dönemin insanları, hastalığın etkilerini hafifletmesi için çıkan çıbanları soğan ile ovalıyor ve de vebaya hiç yakalanmamak ve bahsi geçen zehirli dumana maruz kalmamak için evlerinin etrafına soğanlar koyuyorlardı.
Daha önce hiç tavukların k*çlarından nefes aldıklarına inanıldığını duymuş muydunuz? Adını Thomas Vicery'den alan ilginç ve bir o kadar absürt bu yöntem, bir dizi garip aşamadan oluşuyordu;
Sonrasında bu tavuk, hastanın çıbanlarına temas edecek şekilde hastayla bağlanırdı. Bu saçma tekniğin kökeni daha önce de bahsettiğimiz gibi tavukların p*posundan nefes aldıklarına dair yanılgıya dayanıyordu.
Tahmin edeceğiniz üzere bu yöntem kullanılarak tavuklardan hastalara bulaşan bakteriler, hastalığın durumunu çok daha kötüleştirdi.
Kullanılan bir başka garip yöntem de yılanları keserek vebadan muzdarip olan hastaların çıbanlarının üstüne koymaktı. Bu yöntem tamamen 'Çivi çiviyi söker.' mantığına dayanıyordu.
Kullanılan bu yöntemin aksine ilginç bir şekilde, bazılarına göre vebanın asıl sorumlusu yılanlardı. Din adamlarına göre yılanlar, nehir suyunu kirlettiler ve bu suya temas eden gemiciler de vebaya sebep oldular.
Evet yanlış okumadınız. Vebanın tedavisinde kullanılan belki de en tiksindirici yöntem insan dışkısından yapılan bir macunu, çıkan çıbanların üzerinde sürmekti. Hatta öyle ki bir umut, bazı hastalar idrar ile banyo yaptırılıyordu. Neyse, en iyisi bu konuyu burada kapatalım...
Kullanılan tedavilerin saçmalığından bahsetmişken listemize bunu eklemeden de edemedik. Bu yöntem insanların yarı çıplak bir halde sokakta kendilerini kırbaçlamasına dayanıyordu. Ortaçağ Avrupa'sını düşündüğümüzde toplumda din oldukça baskın bir rol oynadığı için kimileri vebayı Tanrı'nın bir cezası olarak kabul ediyor, kendilerini kırbaçlayarak günahlarından arınıyorlardı.
Henüz hastalığa yakalanmamış kişilerin kendilerini yanan meşalelerle sarması tavsiye edilirdi. Bu yöntemin arkasındaki mantık ise tahmin edilebilir; ateşten gelen ısının bakterileri öldürmesi amaçlandı. Kişilerin bu sayede hastalığa yakalanma ihtimallerinin de azaldığı var sayılırdı.
Çoğunun yararsız olduğu anlaşılan bu yöntemler hakkında siz neler düşünüyorsunuz? Fikirlerinizi yorumlara yazmayı unutmayın...👇