11 Kasım Çarşamba günü Türkiye saati ile 16.30 civarında tarihi bir olay gerçekleşti. Philae isimli küçük bir robotik uzay aracı, insanlık tarihinde ilk defa bir kuyrukluyıldıza iniş yaptı. (Kuyrukluyıldız derken Güneş'in etrafında bir turunu yaklaşık 6.5 yılda tamamlayan bir meteroidden bahsediyorum)
Avrupa Uzay Ajansı (European Space Agency) tarafından yürütülen projede yaklaşık 100 kilo ağırlığındaki uzay aracı Philae, daha büyük bir uzay mekiği olan Rosetta tarafından 67P/C-G isimli kuyrukluyıldıza bırakıldı.
Rosetta'nan ayrıldıktan tam 7 saat sonra, kuyrukluyıldıza iniş yapan Philae, kendisini yere tam olarak sabitleyemese de veri gönderebilmeyi başardı.
Yetkililer aracın devrilme tehlikesi olduğunu; bir kalkış ve iniş manevrası yaparak düzeltmeyi deneyebileceklerini söylüyor.
Onlar ne derse desin, ilk fotoğraflar ve veriler gelmeye başladı bile!
Philae'nin sadece 64 saati var. 64 saatte ne kadar veri gönderebilirse, ne kadar analiz yapabilirse o. Başka şans yok. Tüm proje sadece bu 64 saat içindi.
İnsanlığın en büyük sorunu; batarya...
Rosetta 2004 Mart'da Fransız Guyanası'ndan fırlatıldı ve yaklaşık 5.6 milyar kilometre uzayda mesafe katetti.
Plana göre Rosetta Dünya ve Mars'ın yörüngelerine girecek, onların çekim kuvvetinden faydalanarak kendisini daha hızlı bir şekilde fırlatacak, derin uzaya geçtikten sonra da bekleme moduna geçerek yörüngesinin kuyrukluyıldızla kesişmesini bekleyecekti.
4 kilometre genişliğindeki bir kuyrukluyıldıza, 100 kiloluk bir aleti indirmeye çalışıyoruz... Hem de çok uzakta, hem de 10 yıl sonra. Bunu başarmak gerçekten müthiş bir olay!
Bilimadamları daha düz ve silindirik bir obje beklerken, ördeğe benzeyen kütleyle karşılaştılar. Bu iniş yapılacak yerin bir problem olmasına neden oluyordu, çünkü düz ve geniş bir alana ihtiyaç var.
Rosetta'yı saatte yaklaşık 140.000 kilometre hızla giden, bir kuyrukluyıldızın yörüngesine oturtmak, sonra da Philae'yi sürekli dönen bir yüzeye iniş yaptırtmak gerçekten çok, ama çok zor bir iş. Hem de dünyadan milyarlarca kilometre uzaklıkta...
Bu yüzden Ağustos 2014'te kuyrukluyıldızın yörüngesine oturan ve etrafında dönmeye başlayan Rosetta, 3 aydır hazırlık yapıyor, fotoğraflar çekiyordu. Philae'yi kuyrukluyıldız'a bırakan Rosetta'nın görevi Aralık 2014'de bitecek ve kuyrukluyıldızın yörüngesinden ayrılarak, uzayın derinliklerine doğru yolculuğuna devam edecek.
Philae olmasa bile onu oraya getiren Rosetta'nın yaptığı iş çok büyük başarı. 10 yıl planlama, 10 yıl seyahat ve harcanan 1.6 Milyar Dolar.
Daha önce Curiosity Mars'a iniş yapmıştı ama yetkililer, Philae'nin inişinin çok çok daha zor olduğu görüşünde hemfikirler. Çünkü Mars'a kıyasla kuyrukluyıldızın modeli çok az çıkartılabilmişti ve şekli yüzünden rahatça iniş yapılabilecek bir alan bulmak neredeyse imkansızdı.
Yaklaşık 30kilometrelik mesafeyi 7 saatte inen Philae, yüzeye çok yumuşak bir iniş yaptı. Yaklaşık 1metre/saniye, yani neredeyse yürüyen bir adamın hızıyla yüzeye oturdu.
Yüzey tam düz olmadığı ve beklenenden daha yumuşak olduğu için, yere tam olarak oturup kendini kelepçeleyemedi. Kuyrukluyıldız çok hızlı hareket ettiği ve döndüğü için Philae'nin devrilme tehlikesi bulunuyor. Böyle bir durumda Rosetta ile bağlantısı kesilip, tüm görevi başarısız kılabilir.
Ancak zaten enerjisi sadece 3 gün yetebileceği için, bilimadamları Philae'yi tekrar ateşleme motorlarıyla havalandırıp, pozisyonunu düzeltmek konusunda kararsız.
Philae yanında 10 farklı analiz yapabilecek bilimsel enstrümanlara sahip. Bunlardan birisi de toprağı delip numune almasını sağlayacak yaklaşık 30cm'lik ucu olan bir matkap.
Üzerindeki enstrümanlar alınan toprak örneklerini analiz edip, kuyrukluyıldızın nelerden oluştuğunu bize söyleyecek. Üzerindeki başka bir alet, direkt olarak kuyruklıyıldızın merkezine radyo dalgaları yollayacak ve Rosetta tarafından analiz edilecek olan bu radyo dalgaları, bize kuyrukluyıldızın merkezi ve çekirdeği hakkında bilgi verecek.
Toplanan tüm veriler, insanlık için gerçekten çok önemli. Çünkü bu kuyrukluyıldız yaklaşık 4.6 Milyar Yıl önce oluştu. Dünyamızın ve Güneş Sistemi'ndeki diğer gezegenlerin oluştuğu zamandan kalan el değmemiş bir hatıra.
Üstüne üstlük, birçok bilimadamının inancına göre Dünya ve Güneş Sistemi hala oluşma aşmasındayken, su ve hatta organik moleküller Dünya'ya bu tarz kuyrukluyıldız ve meteorlar aracılığı ile geldi.
Eğer Philae, kuyrukluyıldızın üstünde sudan veya buzdan iz bulabilirse, içindeki Hidrojen izotoplarını analiz edip bu teorinin doğru olup olmadığını ispatlayacak.
Başka bir deyişle, şu an bizden milyarlarca kilometre uzaklıkta, ufak bir uzay aracı Dünya üzerindeki yaşama dair bize yepyeni bir pencere açabilir.