Mustafa Kemal Atatürk önderliğinde kazanılan Kurtuluş Savaşı sonrasında 29 Ekim 1923’te Cumhuriyet ilan edildi ve Türkiye Cumhuriyet’i Türk devletleri arasındaki yerini aldı. Tarihçi İlber Ortaylı, sosyal medya hesabından 102. yıldönümünü kutladığımız Cumhuriyet’in ilan belgesini paylaştı.
Prof. Dr. İlber Ortalı, 29 Ekim 1923’te ilan edilen Cumhuriyet’in kuruluş ilanını paylaştı. Ortaylı, Osmanlıca olarak yazılan belgenin orjinalinde, “Hâkimiyet, bilâ kayd ü şart milletindir. İdare usulü, halkın mukadderatını bizzat ve bilfiil idare etmesi esasına müsteniddir. Türkiye Devleti’nin şekl-i hükümeti Cumhuriyettir.” ifadelerinin yer aldığını söyledi.
'Cumhuriyet kelimesini biz bulduk
102 yıl önce 29 Ekim 1923'te Anayasa'nın birinci maddesi, 'Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir. İdare şekli halkın kaderini bizzat ve bilfiil idare etmesi esasına dayalıdır. Türkiye Devleti'nin yönetim şekli Cumhuriyet'tir' şeklinde değiştirildi. Yeni bir devlet kurulmamış, bu yeni maddeyle yeni bir yönetim şekline ve anlayışına geçilmişti.
Cumhuriyet kelimesinin kökü Cumhur, yani halk kelimesi Arapça kökenlidir. Ancak 'Cumhuriyet' kelimesi klasik Arapça'da yoktur. Türkler tarafından türetilmiştir. Bu konuda bir araştırma yapan Bernard Lewis kelimenin 18. yüzyılın sonlarında 'Cumhuriyya', yani Cumhuriyetçilik şeklinde ortaya çıktığını söyler. Bu dönemde Fransız İhtilali'nden dolayı Cumhuriyet'le ilgili terimler Türkçe'de sıkça kullanılmaya başlanmıştı.
Cumhuriyet kelimesi halk hâkimiyetini ifade eder. Türkiye'nin en önemli düşünürlerinden olan rahmetli Durmuş Hocaoğlu, bu durumu yıllar önce 'Cumhuriyet'in meşruiyet senedi halktır. Devlet halkın emrine girmedikçe hakiki manada Cumhuriyet olmaz' şeklinde ifade etmişti
Cumhuriyet'in 102. yıldönümünde Gazi Mustafa Kemal Atatürk ve milletimizin bağımsızlığı için mücadele etmiş olan bütün şehid ve gazilerimizi rahmetle anıyorum.'
Keşke Mustafa Kemal Atatürk yeni Padişah benim deseydi.
"Türkiye" ismi Batılılar tarafından 13. yy′dan itibaren sıklıkla kullanılırken, Batı kültürüne vakıf Türkler arasında 19. yy′ın son çeyreğinde popülerlik kazanmıştır. Dolayısıyla Osmanlı devletine de Türkiye deniyordu. Hatta Memlük devletinin adı da "ed-Devletü't-Türkiyye"dir.