Ünlü Safranbolu evleri, 18. ve 19. yüzyıl Türk toplumunun tarihini, kültürünü, ekonomisini, teknolojisini ve yaşam tarzını yansıtan mimari bilgilerle inşa edilmiştir. Şehirdeki yaklaşık 2000 geleneksel yapıdan 1008'i tescilli ve yasal koruma altındadır.
Kayıtlı olan Safranbolu'nun tarihi evlerinin başında 1 özel müze, 25 cami, 5 türbe, 8 tarihi çeşme, 5 hamam, 3 han, 1 tarihi saat kulesi, 1 güneş saati ile yüzlerce ev ve konak bulunmaktadır. Bunların yanı sıra höyükler, tarihi köprüler ve kaya mezarları da vardır. 1797 yılında Sadrazam İzzet Mehmet Paşa tarafından yaptırılan saat kulesi ve Hıdırlık Tepesi restorasyon çalışmalarının ardından kalabileceğiniz Cinci Han, Yemeniciler Arastası yerli ve yabancı turistler tarafından ziyaret edilmektedir.
19. yüzyılın sonunda Safranbolu'da 28 cami, 2 Rum Ortodoks kilisesi, 13 tekke (Nakşibendiye ve Halvetiye), 2 kütüphane, 2937 öğrencili 191 okul, 12 Rum medresesi, 8 Rum okulu, 1 telgraf istasyonu, 24 han, 11 hamam, 940 dükkan vardı.
Tarihi kent Safranbolu'nun dar sokakları ve birbirlerine yakın evleri bulunmaktadır. Bir vadi içerisinde yer alan evler birbirlerinin güneşlerine engel olmazlar.
Çoğunlukla iki katlı evlerin bodrum katları, hayvanları beslemek veya yakacak ve yakacak odun depolamak için kullanılmaktadır. Özel alanlar yukarıda yer almaktadır. Zemin katlar genellikle taştan yapılmıştır ve üst katlara göre daha yüksek tavanlara sahiptir. Evin üç katı varsa, orta katın tavanı nispeten alçaktır. Ayrıca evlerin pencereleri uzun ve dardır.
Aynı evdelerden trabzon/akçaabat orta mahallede de var. En safranbolu kadar güzel