Yaklaşık 4,54 milyar yıldır yaşamın kaynağı olan dünyada günümüz insanına en yakın tür olan Homo Sapienslerin varlığı 209 bin yıl öncesine dayanmakta. Bu rakamlardan yola çıkarak dünyanın yeni sakinleri olarak geçmişten günümüze kadar ulaşmayı başarmış olan yerleşim yerlerinin tarihi maksimum 12 bin yıl öncesine dayandığını söyleyebiliriz. Neolitik Çağ’la birlikte toprağı işlemeyi öğrenen insanların yerleştiği ve hala yaşanan dünyanın en eski şehirlerini gelin birlikte öğrenelim.
Ürdün Nehri yakınlarına kurulu Eriha’da yapılan arkeolojik kazı çalışmaları şehrin 11 bin yıllık bir geçmişi olduğunu ortaya çıkardı. Eriha’nın isminin Yahudilerin kutsal kitabında ‘Palmiye Ağaçları Şehri’ olarak geçmektedir. 1517 ile 1918 yılları arasında Osmanlı İmparatorluğu’a bağlı olan Eriha 1994 senesinden itibaren Filistin topraklarına katılmış. Hişam Sarayı tarihi kentteki en ünlü mimari eserdir.
Konumu sebebiyle yüzyıllar boyunca stratejik bir öneme sahip olan ve Asurluların başkenti olan Arafa’nın üzerine kurulmuş olan Kerkük’te 5 bin yıllık kalede o döneme ait izler halen görülebiliyor. Asurluların, Medlerin ve Babillerin stratejik önemi nedeniyle savaş alanı olarak kullandığı şehir günümüzde Irak petrol endüstrisinin merkezi.
4.5 milyonluk nüfusuyla Yunanistan’a başkentlik yapan Atina Batı medeniyetinin başkenti olarak kabul edilmekte. Yüzyıllar boyu Roma ve Bizans imparatorluklarının hakimiyeti altında olan şehrin tarihi ise 7 bin yıl öncesine dayanmakta. Osmanlı dönemine ait birçok eserin bulunduğu Atina, Eski Yunan medeniyetinin başkentidir.
Şehrin en önemli yapısı ise kale ve tapınak olarak da kullanılan Akropolis’tir.
Biblos, Lübnan’ın başkenti Beyrut’un kuzeyinde ve antik bir Fenike kenti olan tarihi 7 bin yıllık tarihi olan bir başka eski şehrimiz. Şehir Hristiyanların kutsal kitabi olan Bible’dan (İncil) ismini aldığı söylenmekte. Fenike’nin ticaret başkenti olan şehrin bir zamanlar Mısır firavunlarının egemenliği altında bulunuyormuş. Hatta günümüzde kullanılan modern Latin alfabesinin temelleri de Biblos’da atılmıştır.
Suriye’nin başkenti Şam’ın tarihi tahmin edilmese de geçmişinin Milattan Önce 8. yüzyıla dayandığı düşünülmekte. Asya ile Afrika arasında bulunan şehir, stratejik bir önemi sebebiyle yüzyıllar boyunca bölgenin ticari, kültürel ve idari anlamda en önemli yerleşim merkezi olmuş. Şehir Helen, Roma, Bizans ve Osmanlı döneminden izler taşımaktadır.
Asurlular işgalinden önce Elam İmparatorluğu’nun hakimiyetinde olan Susa’nın tarihi 7000 yıl öncesine uzanıyor. Ahameniş İmparatorluğu’nun kurucusu Büyük Kiros’un bu şehri işgal etmesi Antik Yunan döneminde yaşamış olan oyun yazarı Eshilos’un trajedi temalı tiyatro oyununa konusu olmuş. Tarihin en eski oyunu bu oyun olarak kabul edilmekte.
Asya ile Akdeniz’i birbirine bağlayan İpek Yolu’nun tam ortasında bulunan Halep’de yapılan kazı çalışmaları sonucu 13 bin yıl öncesinden kalma yaşamsal kalıntılar bulundu. Özellikle Osmanlı zamanında dokumacılık alanında önde gelen şehirlerden olan Halep, İstanbul’un ardından en büyük ticaret merkeziydi.
Mısır’ın başkenti Kahire’nin güneydoğusunda bulunan Feyyum şehri bir zamanlar Crocodilopolis olarak adlandırılan toprakların bir parçasıymış. Bu topraklarda bir zamanlar Petsuchos adında kutsal olduğuna inanılan bir timsaha tapılıyormuş. Tarihinin 6 bin yıl öncesine dayandığı tahmin edilen Feyyum günümüzde ise hamamların, büyük pazarların ve camilerin bulunduğu bir İslam şehri.
İsmini Makedonya Kralı II. Filip’ten alan Filibe, Bulgaristan’ın en büyük ikinci şehridir. Traklar, Romalılar, Bizanslılar ve Osmanlıların hakimiyeti altında giren ve 8 bin yıllık bir tarihe sahip olan şehir, 1885 senesinde Bulgaristan topraklarına katılmıştır. Bulgaristan’ın ekonomi ve kütür başkenti olarak kabul edilen Filibe, 2014 yılında Avrupa Kültür Başkenti seçilmiştir.
Atlas Okyanusu, Akdeniz ve Cebelitarık Boğazı’na komşu olan Cadiz’in tarihi Milattan Önce 1100 yıllarına kadar uzanmakta. Geçmişte Roma İmparatorluğu, Vizigot Krallığı, Endülüs Emevi Devleti gibi birçok devletin himayesine giren şehir son olarak İspanya topraklarına dahil olmuş.
Kerkük’ün kuzeyinde bulunan Erbil zamanında; Persler, Asurlular, Sasaniler, Araplar ve Osmanlılar himayesi altına girmiş. İpek Yolu’nun önemli bir durağı olan Erbil, 12. yüzyılda önemli bir ticaret şehri olup 15. yüzyıla kadar da bu önemini korumayı başarmıştır. Şehrin en eski ve en dikkat çekici mimari yapısı 26 metre yüksekliği bulunan antik kalesidir.
Çatalhöyük yapılan kazı çalışmaları sonucunda Milattan Önce 7400 yılına ait yerleşim katmanları bulunmuş olup Doğu ve Batı olarak ayrılmış iki höyükten meydana gelmektedir. Doğu kesiminde Neolitik Çağ’da yerleşim görüldüğü, Batı kesiminde ise Kalkolitik Çağ’da yerleşim görüldüğü Çatalhöyük, 2012 yılında UNESCO’nun ‘Dünya Mirası Listesi’ne dahil edildi.
Türkiye’de yaşamın devam ettiği, Gaziantep’in en eski antik kenti olan Dülük, Hititler döneminde yerleşim yeridir ve tarihi 6700 yıl öncesine dayanmaktadır.
Bakır Çağ’ından kalma eserlerle birlikte aynı zamanda bilinen en eski matematik işlemleri de Dülük’te bulunmuştur. Şehrin simgelerinden olan Gaziantep Kalesi ise 6. yüzyılda Romalılar tarafından restore edilmiştir.
Milâttan önce 1000 yıllarında Fenike Kralı Hiram tarafından kurulduğu sanılan şehir birçok kez farklı devletlerin istilasına uğramış. Günümüzde ise bu eski şehir palmiye ağaçları ve el değmemiş plajlarıyla turistlerin uğrak noktalarından biri haline gelmiş durumda.
Tarihi M.Ö. 3 bin yılına dayanan Lübnan’ın başkenti Beyrut’ta yapılan kazılar sonucunda şehirde Helen, Roma, Fenike, Osmanlı kalıntılarına rastlanmış olup hatta ve hatta M.Ö. 14. yüzyılda Mısır firavununa yazılmış olan mektuplar bu kazıyla ortaya çıkmıştır.
Ortadoğu’daki şehirler arasında en eski yerleşim birimlerinden biri olan Kudüs aynı zamanda İslam, Yahudi ve Hristiyanlık dinleri için kutsal sayılan bir şehir. Hz. Süleyman’ın hüküm sürdüğü dönemde yapılan duvarlar, Yahudi, Hristiyan, Ermeni ve Müslüman olmak üzere dört çeyreğe bölünmüş olan Eski Şehri çevrelemekte.
Başkent Beyrut’un güneyinde bulunan Sayda, Fenikelilerin ilk yerleşim yeri olarak kabul edilen bu topraklarda ilk yerleşim M.Ö. 4000 yıl önce görülmüş. Hz. İsa’nın ziyaret ettiği şehirlerden biri olduğu iddia edilen Sayda, Milattan Önce 333 senesinde Büyük İskender tarafından işgal edilmiş.
Dünyanın en eski yerleşim merkezlerinden bir diğeri Yafa, İsrail’de yer alan bir liman şehridir. Günümüzde Tel Aviv’in bir parçası olarak kabul edilen şehir kaynaklarada Tel Aviv-Yafa adıyla da geçer. Şehir; Süleyman Peygamber, Yunus Peygamber ve Aziz Peter hikayeleri ile ünlüdür.
Hakkında pek fazla bilgi bulunmayan Sur şehri eski Yunan düşünür Heredot’un iddiasına göre M.Ö. 2750 yılında kurulmuştur. 1984 senesinde itibaren UNESCO’nun ‘Dünya Mirası Listesi’ne eklenen antik liman kentin Akdeniz’e kıyısı bulunmakta. Şehrin en dikkat çekici mimari yapısı ise Roman Hipodromudur.
Antik Yunan’da Bactra adıyla bilinen Belh’de ilk yerleşim M.Ö. 1500’lü yıllarda gerçekleşmiş. Afganistan’ın kuzeyinde bulunan bu eski şehire Araplar ‘Kentlerin Annesi’ olarak da isimlendirmiş. Pers İmparatorluğu zamanında en ihtişamlı dönemini yaşayan şehir zamanında önemli ticaret merkezlerinden bir tanesiymiş.
Çin’in 7 tarihi başkentinden biri, Asya’nın en eski yerleşim yerlerinden biri olan Luyang Çin tarihinde en çok hanedanlığa ve imparatorluğa ev sahipliği yapmış şehirdir. Günümüzde 7 milyon insanın yaşadığı şehrin tarihi ise 4 bin yıl öncesine uzanıyor. Şehirde nehir kıyısında bulunan mağaralar 2000 yılında ‘Dünya Kültür Mirasları’ listesine eklenmiştir.
Portekiz’in başkenti Lizbon ismini Yunan efsanesi Ulysses’in mirasından almıştır. M.Ö. 1200’lü yıllara dayanan tarihiyle önemli bir eski şehir olan Lizbon, 16 yüzyıla kadar dünyanın kenarı olarak kabul edilmekteydi. 18. yüzyılda meydana gelen deprem sebebiyle şehirdeki antik yapıların çoğunu yerle bir oldu.
Banares olarak da bilinen, Hindistan Varanasi, Hindular tarafından kutsal şehir olarak kabul edilmekte. Ganj Nehri’nin kıyısında bulunan şehire 3 bin yılı aşkın süredir Hinduların Hac ziyaretini yapıyorlar. Varanasi, günümüzde yalnızca kutsal şehir olarak değil aynı zamanda parfüm, heykel, mücevher ve el işlemeciliği alanlarında da adını duyurmuş bir şehir.
Cholula’da 2500 yıldır, Orta Amerika’da Kolomb öncesi yaşamın sürüldüğü eski bir şehir... İlerleyen zamanlarda İspanyollar tarafından işgal edilen şehir bu olayla birlikte gelişmeye ve adını duyurmaya başlamış.
Fenikeli Kadmos tarafından M.Ö. 1400’lü yıllarda kurulmuş bir şehrin kuruluş hikayesi şudur; Tanrı Zeus boğa kılığına girerek Kadmos’un kardeşi Europa’yı kaçırmıştır. Bunun üzerine kardeşini arayan Kadmos Delfi Kahinlerine kardeşini sorar. Kahinler göreceği ilk ineğin peşinden gitmesini ve çöktüğü yere bir şehir kurmasını söylerler. Kahinlerin lafını dinleyen Kadmos, Boeotia’ya ulaşır ve burada Thebai Kalesi Kadmeia’yı yaptırır.
Eskiden Onedio'da böyle kaliteli içerikler olurdu hep. Elinize, emeğinize sağlık Yeter Şirin.