Gün geçtikçe halka arz edilen şirket sayısında artış yaşanıyor. Şirketlere pek çok açıdan fayda sağlayan halka arz işlemi, yatırımcılar için de yeni fırsatlar anlamına geliyor. Ancak bir şirketin halka arz edilmesinden önce sürecin nasıl işlediğini iyice anlamak gerekiyor. Bu içerikte hem şirketler hem de yatırımcılar açısından büyük önem taşıyan halka arz kavramını aşamalarıyla birlikte ele aldık.
Gelin bu aşamalar neymiş birlikte inceleyelim!
Halka arz, en genel tanımıyla pay satışı anlamına gelir ve bir şirketin sahip olduğu varlıkları daha küçük paylara bölerek satışa çıkarması olarak tanımlanır. IPO (Initial Public Offering) olarak da bilinen halk arz, günümüzde pek çok sebeple şirketler tarafından tercih edilen bir uygulamadır.
Halka arzın bir şirkete sağladığı en önemli şey finansmandır. Şirketler bu şekilde globalleşme, kurumsallaşma, itibar ve likidite gibi çeşitli kazanımlar elde eder. Halka arz edilen şirket hisselerine yatırım yapanlar ise hem şirket değerine katkıda bulunur, hem de uzun vadede değerlenen bir markanın parçası olur. Özetle halka arz her iki taraf için de kazanç anlamına gelir.
Bir şirketin halka arz edilebilmesi için aracı kurumlarla iletişime geçme şartı vardır. Bu aşamada söz konusu şirket Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) ile bir sözleşme imzalayarak halka arz işlemini başlatır. Bu süreçte şirketin SPK mevzuatına uygun hale getirilmesi amaçlanır.
Mevzuata uygun olan şirket aracı kurum ile Borsa İstanbul'a başvuruda bulunur. Hem SPK hem de Borsa İstanbul uzmanları yapılan başvuruyu inceler. Şirkete ait faaliyetler, merkez binası, piyasa değeri gibi pek çok faktör halka arz aşamasında değerlendirilir. Verilerin uygunluğu halinde halka arz işlemi resmen başlatılır.
Şirketler kendi halka arz yöntemini belirleme hakkına sahiptir. Şirket ortaklarının paylarını satışa çıkararak veya sermaye artırımı ile pay ihraç ederek finansman sağlaması mümkündür. Bir diğer seçenek ise her iki yöntemi de bir arada kullanmaktır. Bu şekilde hem şirket ortaklarının pay satışından, hem de şirket finansmanından kaynak sağlanabilir.
Halka arzın bir şirkete kazandırdığı en önemli şey finansmandır. Şirketler kendi maddi ihtiyaçlarını karşılamak için halka arz edilme yoluna gidebilir ve buradan gelen kaynağı yatırıma dönüştürebilir. Bu yöntem borçlanma riskini de büyük ölçüde azaltır.
Halka arz, bir şirket için borç/sermaye oranını olumlu yönde etkilerken şirket gelişim hızını da artırır. Borçsuz şekilde güçlenen mali yapı, şirket hisse senetlerinin piyasadaki arz ve talebe göre belirlenmesini sağlar. Dolayısıyla maddi değer artar ve hisse senetlerinin piyasadaki dolaşımı hızlanır.
Süreçle birlikte gelen bir diğer artı da itibar ve güven meselesidir. Bir şirketin halka arz edilmesi bir nevi güven tazeleme anlamı taşır. Hisse senetlerinin halka görünür olması bilinirliği artırmada ve müşteriler ile tedarikçiler açısından güven ortamı oluşturmada etkilidir.
Geniş kitleler tarafından bilinen projeler çoğunlukla değer artışı yaşar. Halka açılan şirketler için de böyle bir durum söz konusudur. Güven ortamı, şeffaf yapı ve popülerlik sonrası hisse senedi fiyatlarında artış yaşamak neredeyse kaçınılmaz hale gelir.
Sonuç olarak halka arz hem şirket, hem de şirket hissesini satın alan yatırımcı için çeşitli avantajlar sağlar. Şirket, yatırımcı kitlesi sayesinde daha fazla değer artışı ve bilinirlik kazanır. Yatırımcı ise uzun vadede önü açık olan ve değerlenmeye devam eden bir projenin parçası olur. Temelinde halka arz sonrası her iki taraf da sermaye kazancı ve yenilenen imkan avantajı elde eder.