Mars'ta bulunan Perseverance keşif aracı, 6 aydır kızıl gezegenden daha önce görme şerefine nail olmadığımız birbirinden ilginç manzaraları önümüze koyuyor. Gelen fotoğraflarda aslında Mars yüzeyinin ve yüzeyde bulunan coğrafi cisimlerin hiç de yörüngeden görüldüğü gibi olmadığı görülürken, bilim insanları da karşılaştıkları manzaralar karşısında şaşkınlıklarını gizleyemiyor. Perseverance'ın Dünya'ya göndermiş olduğu bu şaşırtıcı fotoğrafları merak ediyorsanız içeriğimize buyurun. 👇
Keşif aracının iniş yaptığı Jezero kraterinin, uzun zaman önce bir nehrin su taşıdığı bir gölün kuru havzası gibi durduğunu biliyoruz. Göl tabanında olası tortuların bulunması, yaşama dair kanıt olduğu hususunda büyük bir adım niteliği taşıyor. Bu fotoğraf, Jezero deltasındaki dik bir yamaca ait. Aracımız, kendisine iki kilometre uzakta olan bu noktaya önümüzdeki yıl ulaşacak olsa da kamerası sayesinde kraterin sucul geçmişini şimdiden görebiliyoruz. Örneğin, bu yamaçtaki eğimli tortul kayaç katmanları ve çakıl-kum karışımları, delta tabanının geçmişte ıslak olduğunu gösteriyor. Ayrıca, yamaçta bulunan tek tük kaya parçaları da bu bölgede su taşkınları yaşandığına işaret ediyor.
Keşif aracının iniş yaptığı bölgenin yakınlarındaki aşınmış kayalıklar bile eskiden burada su olduğunu belli ediyor. NASA'nın Jet İtki Laboratuvarı'nda çalışan Kate Stack Morgan arazi yapısıyla ilgili olarak, 'Yörüngeden çekilen fotoğrafları gördükten sonra iniş bölgesinde böylesine ilginç çıkıntı ve yükselti bölgeleri görmek bizi şaşırttı. Yerdeyken çekilen fotoğraflarda derin bir göl yatağına inmişiz havası mevcut. İniş bölgesinin hemen yanında böyle bir arazi yapısı görmeyi beklemiyorduk. Bu çıkıntılar ya bir zamanlar Jezero kraterini dolduran gölün tabanındaydı ya da çok daha eskiden burada olan başka bir gölden kalma' diyor.
Keşif aracımız çevredeki kayaların yakın çekim fotoğraflarını da gönderiyor. Bu görüntüde kaydedilen alan 4 santimetreye 3 santimetre büyüklüğünde. Tipik Mars toprağına kıyasla daha fazla mor pigmenti barındıran bu 'kızıl kaplamalar' görenleri hayrete düşürüyor. Fotoğrafta görülen toprak yapısı muhtemelen üzerinde bulunan suyun etkisiyle değişime uğramış. Mor kısımlar da arazideki demir miktarını işaret ediyor.
Perseverance keşif aracı Jezero kraterinin tabanında volkanik kayaçlar buldu. Yörüngeden çekilen fotoğraflarda da kraterde volkanik kayaçlara rastlanılacağı tahmin ediliyordu. Bu kayaçların önemi, kraterin kaç yıl önce oluştuğunu net bir şekilde söyleyebiliyor olmaları. Keşif aracının toplayacağı kayaçlar sayesinde Mars yüzeyince ne zaman ne yaşandığını belirleyebileceğiz. Ancak işler bu kadarıyla kalmıyor. Numune almadan önce yüzeydeki tozu temizleyen aracımız erozyon ve hava kabarcıklarının soğuyan lavda sıkışması sonucu ortaya çıkmış olması muhtemel delikler keşfetti. Deliklerin etrafında bir de kristal ya da taneciklerden oluştuğu düşünülen siyah-beyaz örüntüler bulunuyor.
Az önceki fotoğrafta da bulunan yüzeyde delik açmaya çalışan keşif aracımız daha başka sürprizlerle karşılaştı. Bilim insanları kazı işleminin başarıyla gerçekleştirildiğini düşünüyor. Morgan bu konuda, 'Şimdiye kadar tasarlanan en karmaşık robotun ilk seferde kusursuz bir şekilde toprağı kazması harika' diyor. Öte yandan numunenin aktarılması gereken tüpün boşken yerden alınması can sıktı. Araştırma ekibi, taşın beklenenden daha fazla ufalandığını, robotun da ufalandığı için 'tanecik' olarak tanımladığı parçaları almamaya özen gösterdiğini, aldıklarını ise sonradan boşalttığını belirtiyor. Perseverance aracı, yakında yeniden yüzeyden numune alma girişiminde bulunacak.
Mars eskiden göller ve ırmaklarla dolu bir yüzeye sahipken günümüzde genellikle rüzgârın şekil verdiği kuru, kumul bir yüzeye sahip. Perseverance son 6 aydır Jezero kraterinde oluşan pek çok şeytan külahı ve kum fırtınasını fotoğrafladı. Bu manzara görüntüsü, Mars gibi kurak bir gezegende bile iklimin nasıl her daim değiştiğini hatırlatıyor. Morgan bu durumla ilgili olarak, 'Mars'ı, üzerinde pek de bir şeyin olmadığı çorak bir diyar olarak biliyoruz. Ancak bu şeytan külahlarının hareket ettiğini görmek, Dünya kadar olmasa da Mars'ın hâlâ değişmekte olan bir gezegen olduğunu gösteriyor' diyor.
Ulan bilim ne güzel şey be!
Perseverance, taharet musluğundan g.te su kaçarsa oruç bozulur mu sorusunun cevabını biliyor mu peki?