Dünya'dan Şebnem Turhan haberine göre, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu'nun (BDDK) Fintürk verilerine göre yılın son çeyreğinde kurların rekor üzerine rekor kırdığı dönemde döviz mevduatını üçüncü çeyrek sonuna göre en çok artıran il yüzde 76 ile Hakkari oldu. Hakkari'yi yüzde 66,7 ile Ardahan, yüzde 62,5 ile Tekirdağ izledi. Tüm illerde en az yüzde 42 artış yaşanırken tek bir ilde farklılık gözlendi. Kur rekor kırarken sadece Kilisliler döviz mevduatını yalnızca yüzde 10,5 artırmayı tercih etti. Toplam döviz mevduatının TL karşılığı ise yüzde 51,7 arttı. TL mevduatını ise en fazla yükselten il yüzde 40 ile Kilis oldu. En fazla düşüş ise yüzde 11,2 ile Ardahan'da yaşandı. Toplam TL mevduatında gerileme ise yüzde 3,1 oldu.
Geçen yılın son ayında piyasalarda oldukça karışık ve sert hareketler yaşandı. Dolar/TL sürekli yükselişini sürdürdü ve 18.3 liraya kadar çıktı. 20 Aralık akşamına kadar yükselişini kesintisiz sürdüren dolar/TL vatandaşların da tasarruflarını hem yüksek enflasyondan hem de TL’deki değer kaybından korumak için döviz mevduatlarını artırmalarına yol açtı. Öyle ki geçen yılın 9 ayında döviz mevduatlarının TL karşılığı 1 trilyon 428 milyar 734 milyon lira iken 2021 sonunda 2 trilyon 168 milyar 25 milyon liraya yükseldi. Bu döviz mevduatlarının sadece üç ayda yüzde 51,7 arttığını gösteriyor. Nitekim hükümet de döviz talebinin önünü kesebilmek için kur korumalı TL mevduatı ürününü devreye soktu. 21 Aralık’ta kur korumalı TL mevduat ürününün devreye girmesiyle döviz kurlarında görece bir sakinlik görülüyor.
İşte bu sert hareketlerin yaşandığı son çeyrekte illerde vatandaşlar tasarruflarını nasıl değerlendirdi? BDDK’nın Fintürk verileri bu soruyu yanıtlıyor. 2021 yılı son çeyreğinde döviz mevduatında her ilde artış yaşandı. Ancak en dikkat çekici artış yüzde 76 ile Hakkari’de oldu. Her ne kadar döviz mevduatının 885.2 milyar lirası yani yaklaşık yüzde 41’e İstanbul’da olsa da artış illerdeki hızlı yükselişler dikkat çekti. İstanbul’da da döviz mevduatını vatandaşlar son çeyrekte yüzde 51,1 artırdılar. En yüksek döviz mevduatında ikincilik bir ilde değil yurtdışında yaşayan vatandaşların hesaplarında. Toplam miktarın TL karşılığı 226 milyar 309 milyon lira seviyesinde. Ardından Ankara, İzmir, Antalya, Bursa gibi büyükşehirler geliyor. Yurtdışındakilerin Türk bankalarındaki döviz mevduatında üç aylık artış ise yüzde 47,1 seviyesinde. Büyükşehirlerde de mevduat artış oranları yüzde 50’nin üzerinde seyrediyor.
Döviz mevduatı illerde son çeyrekte ortalama yüzde 50 artış gösterirken bir il var ki tüm istatistikleri değiştiriyor. Kilis döviz mevduatını son çeyrekte sadece yüzde 10 arttırdı. En az artışta onu takip eden Bingöl'ün döviz mevduatı artışı yüzde 42 seviyesinde. Ve diğer illerde de bu oran yükselerek devam ediyor. Kilis Türkiye ve gurbetçilerin toplamda yüzde 3,1 gerileyen TL mevduatına karşı tek başına direnen bir il oldu. Kilislilerin TL mevduatı son çeyrekte yüzde 40 artış göstermeyi başardı. 2021'in 9 ayında 1 trilyon 108 milyar 426 milyon lira olan toplam TL mevduatı 2021 sonu itibariyle 1 trilyon 74 milyar 170 milyon liraya indi. Ancak Kilislilerin 2021'in 9 ayında 432 milyon 763 bin lira olan TL mevduatı 609 milyon 518 bin liraya yükseldi.
TL mevduatta da şaşırtıcı olmayacak bir şekilde birincilik 364 milyar 33 milyon lira ile İstanbul'da. Onu Ankara, İzmir ve yurtdışında yaşayanların Türk bankalarındaki TL mevduatları izliyor. Kilis'in ardından TL mevduatını son çeyrekte en fazla artıran ikinci il Bingöl, yüzde 20,7 yükseliş var. Şanlıurfa'nın da TL mevduatı yüzde 17,5 arttı.
En çok TL mevduatı azalanların başında Ardahan yüzde 11,2 ile geliyor. Onu yüzde 9,95 azalışla Tunceli, yüzde 8,4 düşüşle Ankara ve yüzde 6,78 gerilemeyle İzmir izliyor. İstanbulluların TL mevduatındaki azalma ise yüzde 4,70 seviyesinde.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu'nun Fintürk verilerine göre TL, DTH ve diğer mevduatların toplamı ise 2021 sonunda 5 trilyon 302 milyar 774 milyon liraya çıktı. 2021'in 9 aylık döneminde ise toplam mevduat büyüklüğü 4 trilyon 106 milyar 187 milyon lira seviyesindeydi. Buna göre üç ayda toplam mevduatlardaki artış da yüzde 29,1 seviyesinde gerçekleşti. 2020 sonuna göre ise toplam mevduattaki artış yüzde 53,47 seviyesinde gerçekleşti.
Son bir yılda döviz mevduatının TL karşılığını en fazla artıran il yüzde 88,6 ile Muğla. Onu yüzde 84,5 ile Aksaray, yüzde 84 ile Antalya İzledi. İstanbul'da döviz mevduatı 2020 sonuna göre 2021'de yüzde 79,4 artış gösterirken tüm illerde çift haneli yükselişler yaşandı. Tıpkı son çeyrekte olduğu gibi yine en az artış yüzde 21 ile Kilis'te yaşandı. Kilis'i yüzde 30,4 artışla Siirt, yüzde 39,5 yükselişle Bitlis, yüzde 39,8 büyümeyle Diyarbakır izledi. Toplam döviz mevduatı ise 2020 sonundaki 1 trilyon 243 milyar 669 milyon liradan yüzde 74,3 artışla 2.1 trilyon liraya çıktı.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu'nun (BDDK) Fintürk verilerine göre bireylerin ihtiyaç kredisi son çeyrekte yüzde 5,3 arttı ve 432 milyar 606 milyon liraya yükseldi. Son çeyrekte bireysel ihtiyaç kredisi bakiyesi en çok artan il ise yüzde 6,87'lik yükselişin yaşandığı Mardin oldu. Onu yüzde 6,76 yükselişle Diyarbakır ve yüzde 6,74 artışla İstanbul izledi. Bireysel ihtiyaç kredisi bakiyesi azalan il olmazken en düşük artış ise yüzde 1 ile Ağrı'da yaşandı.