Washington Üniversitesi’nden araştırmacıların liderlik ettiği uluslararası bir ekip, 5 yaş altındaki çocukların 2000-2017 yıllarındaki ölüm oranlarını, 99 ülkeden gelen coğrafi referanslı 467 anketi ve nüfus sayımını inceleyerek karşılaştırdı.
Independent Türkçe'den Çağla Üren'in Nature adlı akademik yayında yer bulan verilere dayandırdığı habere göre, hem ulusal düzeyde hem de ülkelerin kendi içindeki birinci (eyalet ve vilayetler bazında) ve ikinci (ilçe ve kasabalar bazında) idari birimlerine göre sıralandı.
Çalışılan 99 ülkedeyse bu sayının son 17 yılda 3,5 (yüzde 41) milyon azaldığı belirlendi. Buna göre 2000’de 8,5 milyon olan bu sayı, 2017’de 5 milyona düştü.
Birleşmiş Milletler’in Sürdürülebilir Kalkınma Hedefi (SKH 3.2), 5 yaş altı çocuklardaki ölüm oranını bin canlı doğumda en fazla 25 ölüm görülecek şekilde düşürmeyi amaçlıyor.
Bu yeni çalışmaya göre de bu hedefi takip etmek, çocuklardaki çoğu zaman önlenebilir ölümleri sona erdirmek ve sağlık yetkililerinin müdahale etmesi gereken konuları açığa çıkarmak için son derece önemli.
Washington Üniversitesi Tıp Fakültesi Sağlık Ölçümleri ve Değerlendirmesi Enstitüsü’nden, çalışmanın kıdemli yazarı Dr. Simon I. Hay, “Bulgularımız; sağlık bakanları, doktorlar ve diğer yetkililere sağlık sistemine odaklanan iyileştirmeler yapmaları için zemin sağlıyor” dedi ve ekledi: 'Her gün, ortalama 15 bin (5 yaş altındaki) çocuğun ölmesi, trajik olduğu kadar akılda kalıcıdır.'
Yenidoğanların 5. yaş gününden önce ölmesi riski, hangi ülkede ve hatta hangi idari bölgede yaşadıklarına bağlı olarak büyük ölçüde değişiyor.
Çalışmanın verilerine göre, 2017’deki (5 yaş altı) ölüm oranlarında ülkeler bazındaki değişim, 24 kata ulaştı. En yüksek oran, bin canlı doğumda 123,9 ölümle Orta Afrika Cumhuriyeti'nde görülürken, en az ölümün yaşandığı ülkeyse 5,1’le Küba oldu.
Öte yandan araştırmacılar, oranların genel olarak yüksek ya da düşük olduğu ülkelerin içinde de büyük bölgesel farklılıklar gözlemledi. Örneğin Vietnam’daki bölgesel farklılık 6-7 katı buldu. Hồ Chí Minh kentindeki Tenth bölgesinde oran 6,9’ken, Kuzeybatı bölgesindeki Mường Tè’de 39,7’ye çıktı.
Yine de son 17 yılda hiçbir yerel birim, 5 yaş altı ölüm oranında anlamlı bir artış göstermedi. Riskin en yüksek olduğu bölgelerde bile ölümler büyük ölçüde azaldı. Toplam 17 bin 554 birimin yüzde 60’ı (10 bin 585), 2000-2017 yıllarındaki ölüm oranlarında anlamlı bir düşüş kaydetti.
2000’de yapılan birim bazındaki ölçümlerde, 5 yaş altı ölüm oranları, Küba’nın Villa Clara vilayetindeki Santa Clara’da 7,5; Nijerya'nın Sokoto Eyaleti, Sabon Birni Yerel Yönetim Bölgesi’ndeyse 308,4 olarak belirlenmişti.
2017’deyse bu oranın 99 ülkede en yüksek çıktığı birim, Nijerya’nın Jigawa eyaletindeki Garki Yerel Yönetim Alanı oldu ve bölgedeki oran, 195,1’de kaldı.
Bunların yanı sıra tüm ülkelerdeki çocuk ölümlerinde başarılı bir düşüş gözlemlendi. Örneğin 43 düşük gelirli ülkenin 2017’deki en olumsuz performansa sahip biriminin ölüm oranı, 2000’de en olumlu verileri gösteren biriminkine kıyasla düşük kaldı.
Bahsedilen ülkelerin neredeyse yarısının, Sahra Altı Afrika’da yer aldığı görüldü. Özellikle de Ruanda, bu periyotta kayda değer bir ilerleme gösterdi. 2000’de en iyi durumdaki Rubavu bölgesinin oranı bin doğumda 144’ken, 2017’de en olumlu oranlar, 57,2 ile Kayonza’dan alındı.
Dr. Hay’a göre Bill & Melinda Gates Vakfı’nın finanse ettiği araştırma, Ruanda’daki gibi başarılı örnekleri ortaya çıkarmış oldu. Böylece burada izlenen stratejiler, başka ülkelerde de uygulanabilir.
2017’de ulusal düzeydeki en yüksek çocuk ölümü sayısı, 1,04 milyonla Hindistan’da tespit edildi. Hindistan’ı 0,79 milyonla Nijerya, 0,34 milyonla Pakistan ve 0,25 milyonla Demokratik Kongo Cumhuriyeti izledi.
Pakistan'da, 2017'deki çocuk ölümlerinin yüzde 50'sinden fazlası, her bin canlı doğumda 63,3 ölümle Pencap ilinde meydana geldi. Buna karşılık, aynı yıl Demokratik Kongo Cumhuriyeti'ndeki çocuk ölümlerinin yarısı 26 ilin 9'unda yaşandı.
Yine ulusal düzeyde, Kolombiya, Guatemala, Libya, Panama, Peru ve Vietnam, 2017'de, Sürdürülebilir Kalkınma Hedefine (SKH) ulaşsa da bunu başaramayan il, ilçe ve kasabalar oldu.
Araştırmacılara göre, incelenen düşük ve orta gelirli ülkelerdeki her idari bölge söz konusu hedefe ulaşabilseydi bu dönemde, 2,6 milyon daha az çocuk ölmüş olacaktı.