Gayri safi milli hasıla (GSMH), ülke sınırları içerisinde bir yıl içinde üretilmiş mal ve hizmetlerin parasal değeridir. Ülke sakinlerinin denizaşırı yatırımlarından elde edilen gelir GSMH'ye dahil edilir. Peki, GSMH tam olarak nedir? Gayri safi milli hasıla nasıl belirlenir? İşte, gayri safi milli hasıla ile ilgili bilmeniz gereken detaylar.
Gayri safi milli hasıla (GSMH), bir ülkenin sakinleri tarafından üretilen tüm mal ve hizmetlerin değerini ifade eder. Üretim yeri kendi ülkelerinde veya ülke dışında olabilir. Ülke sakinlerinin yaptığı yatırımları dikkate alır. Yerli menşeli saniyeler tarafından üretilen ürünlerin değerini de dikkate alıyor. GSMH, yabancı uyrukluların ülkedeki gelirlerini ve üretim biriminde ürettiği ürünleri dikkate almaz.
Bir ülkenin refahını, gelirini ve yaşam standardını ölçmek için GSMH kullanılması gerekir. Ekonomistler için önemli bir ekonomik gösterge olarak kabul edilir. Enflasyon ve fakirlik gibi sorunlara çözüm bulmak için kullanılır. Bu nedenle, ülkenin refah seviyesinin yükselmesinde önemli bir rol oynar.
Gayri safi milli hasıla belirlenirken, tüm Türk vatandaşları dahil edilir. Aynı zamanda yıllık hizmet ve üretim kazançları ele alınır. Özetle tüm ülke vatandaşlarının kişi başına düşen kazancıdır diyebiliriz. Kişi başına GSMH hesaplamaları süreci oldukça basittir. Cari fiyatlar ile tahmin edilen GSMH büyüklüğü yıl ortası nüfus tahminine bölünür. Ardından Türk Lirası olarak kişi başına GSMH sonucu elde edilir.
GSMH bakmanız gereken önemli bir gösterge olsa da sınırlamaları vardır. Bu nedenle, ekonomi uzmanları genellikle GSMH'den çok GSYİH ile ilgilenir. GSYİH ülke içerisindeki üretimi hesaba katıyor. GSMH ise ülke vatandaşlarının hem kendi ülkelerinde hem de diğer ülkelerde ürettiği mal ve hizmetleri hesaba katar. Öte yandan, GSMH yabancı firmaların ve işçilerin başka ülkelere yatırımını bu toplamdan çıkarıyor. Aynı zamanda para transferlerini de bu toplamda hesaba katmaz.
Cari fiyatlarla: Hesaplamalarda enflasyonun etkisinin gözetilmemesi durumudur. Yani üretilen mal ve hizmetler güncel değerleri üstünde hesaplanır.
Sabit fiyatlarla: Baz olarak herhangi bir yıl alınıyor. Alınmış olan yıla endeksli ve enflasyondan arındırılmış reel artışlar hesaplanıyor.
Gayri safi yurt içi hasıla (GSYİH)= Haberleşme + Tarım + Ticaret + İnşaat + Sanayi + Kamu ve Özel Hizmetler Toplamı + İthalat Vergisi + Konut + Hizmetler + Ulaştırma, Mali Kuruluşlar
GSMH = GSYİH + yurt dışında yaşayan vatandaşların gelirleri - yurt içinde yaşayan yabancıların gelirleri
GSYİH içerisine kayıt dışı kazançlar, hobi gelirleri ve evlerin yapmış olduğu üretim (örneğin, güneş enerjisi ile sıcak su) yazılamaz. GSYİH özellikle toplumun refah düzeyini arttırmada önemlidir.
Döviz kuru değişken olduğundan GSMH hesaplaması etkilenebilir.
GSMH, bir ekonominin gerçekten büyüyüp büyümediğini belirlemeye yardımcı olmaz.