Çevrenizde başından psikolojik yahut bedensel bir olumsuzluk geçen ve bu rahatsızlıkları her fırsatta her konuya dahil ederek fayda sağlayan birileri var mı? Muhtemelen var ve bu korkunç duruma tıpta bir isim bile verilmiş: Sekonder Kazanç.
Çevrenizde başından psikolojik yahut bedensel bir olumsuzluk geçen ve bu rahatsızlıkları her fırsatta her konuya dahil ederek fayda sağlayan birileri var mı? Muhtemelen var ve bu korkunç duruma tıpta bir isim bile verilmiş: Sekonder Kazanç.
Yani kimse 'benim rahatsızlığım insanlar arasında beni daha iyi bir konuma getirebilir' diyerek bazı davranışlarda bulunmuyor. Genellikle kişi bu tip davranışlar gerçekleştirdiğinin farkında bile olmuyor, her şey olağan akışında gerçekleşirken olup bitiyor.
Peki ne oluyor? Gelin, anlatalım.
Kişinin fiziksel yahut ruhsal rahatsızlığı sebebiyle elde ettiği ilgi, kolaylık yahut bu durumu aşabilmesi için ayrıcalıkların devam etmesi için davranışlarını şekillendirmesi durumu.
Çevresindeki herkes bu durumdan haberdar ve kişinin birlikte yaşadığı eşi de bu süreçte ona yardımcı oluyor. Yapması gereken işlere yardımcı oluyor, yemeğini hazırlıyor, neredeyse tüm ihtiyaçlarını gideriyor. Bir anda X, evin nazlı çocuğuna dönüşüyor.
Doktora gidiliyor, sargıları çıkarılıyor ve artık hayatına olağan akışında devam edebileceği söyleniyor. O günün ilk akşamı X fark ediyor ki rahat geçen günler sona ermiş ve eski sorumlulukları kapıya dayanmış!
Bu durumda istemsizce eski rahat konumuna ulaşacak 'küçük' bir yalan söylüyor, tüm tedaviler gerçekleşmiş olsa da bacağı halen ağrıyor ve hareket etmesini zorlaştırıyor.
Bu noktadan sonra Sekonder Kazanç haline geçildiği için X'in davranışları çarpıklaşmaya başlıyor, isteklerinin sonu gelmiyor ve eşiyle sorunlar yaşamaktan kaçışı yok. Bu günlerin sonu gelmediği ve doktorlar X'in herhangi bir problemi olmadığını söylediği için eşi artık sakatlığın kendisini kullanmak için bir araç olduğunu anlıyor ve her şey berbat oluyor.
Öfke problemleri olduğunu ve kendisine bu konuda anlayış gösterilmesi gerektiğinden bahseden Y çevresinden bazı ekstrem davranışları için anlayış görmeye başlar. Fakat bu durum garip bir hal aldığında, yani Y öfke problemlerinden bağımsız olarak herhangi bir konudaki sıkıntısını dostlarının bu anlayışına sığınarak onlardan çıkarmaya çalıştığında işler değişir.
Başlarda ona gösterilen anlayışın Y tarafından kullanıldığı anlaşılırsa...
Bu durumu faydaya tahvil edebileceğini anlayan kişiler sorumluluklarını ertelemek yahut yapmak istemediği fakat yapması gereken şeyleri hiçe saymak gibi seçenekleri kullanarak ona değer veren insanları kullanma eğiliminde.
Misal, pasaport kuyruğunda öncelik tanınan kişilerin kim olduğunu öğrendikten sonra sıraya girerken 'rahatsızlanmış' gibi davranan yahut olmayan bir sakatlanmadan mağdurmuş gibi görevlilerden öncelik isteyen biriyle karşılaştıysanız bu bilinçli bir sekonder kazancın yansıması.
Hem en tehlikeli hali hem de gerçekten bu rahatsızlığa sahip kişililere duyulan saygısızlığın bir ifadesi!
Özellikle ikili ilişkilerde problem yaşamamak için ortada bir problem, haksızlık yahut olumsuzluk olsa bile bu durumu yok sayma yahut üstünü örtme refleksi geliştirilir. Yine kısa vadeli bir faydadan bahsediyoruz ama farkında olabilmek için bu tip durumların 'jest' olarak görülmesinden ziyade yarattığı problemlerin farkında olabilmek gerekiyor.
Bu durumun yaşatacağı uzun vadeli problemlerin farkında olan kişi çözüm yolları bulmak için de çabalayacaktır. Peki, sizin çevrenizde şahit olduğunuz bu tip sekonder kazanç örnekleri var mı?
Dediği gibi bilinçli gerçekleşmiyor ama kişi ne kadar bencilse bu olay o oranda gerçekleşiyor, hayatın her anında yanımızdalar, iş dünyasında özel hayatında çektiği sıkıntıları öne sürüp terfi almaya çalışan ve başarılı olan insan bile gördüm.