Mani, başta aşk olmak üzere hemen hemen her konuda yazılabilen anonim halk edebiyatı nazım türüdür. Genelde 7 heceli, dört dizelik tek bentten meydana gelen manilerin bunun dışında birçok türü bulunur. Manilerin genelde üçüncü mısraları serbest; diğerleri ise kafiyelidir.
Bu içeriğimizde mani hakkında merak edilen bilgilere ulaşabilirsiniz.
Mani, başta aşk olmak üzere hemen hemen her konuda yazılabilen anonim halk edebiyatı nazım türüdür. Genelde 7 heceli, dört dizelik tek bentten meydana gelen manilerin bunun dışında birçok türü bulunur. Manilerin genelde üçüncü mısraları serbest; diğerleri ise kafiyelidir.
Mani kelimesi Arapça kökenlidir. Halk kültüründe koşa (goşa) olarak da bilinir. Anonim halk edebiyatının en küçük nazım biçimi olan mani, 4-5-8-10-14 heceli kalıplarda da söylenmiştir.
Manilerin kafiye dizilişi aaxa şeklindedir. İlk iki mısrası hazırlık içindir ve son iki mısra ile bir ilgisi yoktur. Asıl anlatılmak istenenler son iki dizede verilir. En çok kullanılan mani türü düz manidir. Kesik mani, cinaslı mani, yedekli mani gibi maniler de kullanılır.
Maninin birçok türü bulunur. En çok bilinen ve kullanılan türler şu şekildedir:
Tam mani olarak da bilinir. Yedişer heceli dört dizeden oluşur ve kafiyeleri genelde cinassızdır.
'Şu dağlar olmasaydı
Çiçeği solmasaydı
Ölüm Allah’ın emri
Ayrılık olmasaydı'
Birinci dizesi 7 heceden azdır. Bu kesik dize yalnızca kafiyeyi hazırlamak içindir.
'Karaca
Aldım aşkın tüfeğin
Vurdum bir kaç karaca
Dünyada bir yâr sevdim
Kaşı gözü karaca'
Kesik mânîlerde eğer kafiye cinaslı ise bu maniye cinaslı mani adı verilir.
'Bağ bana
Bahçe bana bağ bana
Değme zincir kâr etmez
Zülfün teli bağ bana'
Artık mani olarak da bilinir. Düz mânînin sonuna aynı kafiyede iki mısra daha eklendiğinde oluşur.
'Ağlarım çağlar gibi
Derdim var dağlar gibi
Ciğerden yaralıyım
Gülerim çağlar gibi
Her gelen bir gül ister
Sahipsiz bağlar gibi'
İki kişinin karşılıklı olarak söylediği manilerdir. Soru cevap şeklindedir.
Adilem sen naçarsın
İnci mercan saçarsın
Dünya deniz olanda
Gönlüm nere kaçarsınAğam derim naçarım
İnci mercan saçarım
Dünya deniz olunca
Ben kuş olup kaçarımAdilem sen naçarsın
La’l ü gevher saçarsın
Ben bir şahin olunca
Yavrum nere kaçarsınAğam derim naçarım
La’l ü gevher saçarım
Sen bir şahin olunca
Ben yerlere kaçarımAdilem sen naçarsın
La’lü gevher saçarsın
Ben azrail olunca
Kuzum nere kaçarsınAğam derim naçarım
La’l ü gevher saçarım
Sen azrail olunca
Ben cennete kaçarım
Edebiyatımızda birçok mani örneği bulunur. Bu örneklerden birkaçı şu şekildedir:
Merdiven indirdiler,
Atlara bindirdiler,
Kızım seni kahır eline gönderdiler,
Ağlar silinir silinir ağlar.Gelin geldi evimize,
Şenlik kurdu köyümüze,
Hoş geldin allı gelin,
Sefa geldin pullu gelin.Bayburta giden yollar
Uzadıkça uzarlar,
Geçme bizim kapıdan
Eller bana kızarlar.Gayadan öküz bakar
Öküzün arnı sakar
Delikanlı dururken
Sakallıya kim bakarKuş kafese girmiyor
Buna aklım ermiyor
Hiç boşuna ah çekme
Annem beni vermiyor