Hazine paranın değerini korumak amacıyla TL ile ödemeler için yayınladığı tebliğ önce bankalarda ödeme karışıklığı yaratmıştı açıklama ile durum düzeldi. Yine de yurt dışı ile çalışan sektör temsilcilerinin derdine çare olmadı.
Hazine paranın değerini korumak amacıyla TL ile ödemeler için yayınladığı tebliğ önce bankalarda ödeme karışıklığı yaratmıştı açıklama ile durum düzeldi. Yine de yurt dışı ile çalışan sektör temsilcilerinin derdine çare olmadı.
Sektör temsilcilerinin ‘kontrollü ekonomi’ olarak yorumladığı karara göre, uygulamanın bürokratik zaman kayıplarına, kur risklerine ve fazladan ödenecek banka komisyonlarına neden olacağı belirtiliyor.
'Dolarizasyon'la mücadele kapsamında menkul kıymet satışına TL ile ödeme zorunluluğu getirmesi piyasayı karıştırdı. Tepkiler artınca dün Hazine ve Maliye Bakanlığı ek bir açıklama yaparken, karardan önce imzalanan döviz çeklerinin ödemesinde yine döviz olarak yapılabileceği açıklaması döviz çeki bulunanları rahatlatsa da genel itibariyle tatmin etmedi.
Dünya'dan Merve Yiğitcan'ın haberine göre karar piyasada kontrollü ekonomi şeklinde algılanırken, serbest piyasaya bu şekilde bir müdahalenin uygulanabilir olmadığına işaret ediliyor.
Alıcı-satıcı arasındaki hukuki itilafların artacak olması ve ticaretin yavaşlama riski piyasa aktörlerini tedirgin ediyor. Piyasada çalkantılara neden olan uygulama, Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ ile 19 Nisan’da yürürlüğe girmişti. Tebliğde menkul satış sözleşmelerine konu ödeme yükümlülüklerinin, Türk parası cinsinden yerine getirilmesi ve kabul edilmesi zorunluluğu getirilmişti.
Düzenlemenin ilk halinde, tebliğin yayım tarihinden önceki anlaşmalar veya kesilmiş çek/senetlerin de düzenlemenin kapsamına girecek olması büyük tepki çekerken, Hazine ve Maliye Bakanlığı gelen şikayetler üzerine dün bir açıklama yaparak konuya açıklık getirdi ve tebliğin yayım tarihinden önce imzalanmış döviz çeklerinin yine döviz ile ödenebileceğini duyurdu. Ancak karar bu haliyle de piyasadan, özellikle ithal hammadde ve girdisi yüzde 50’nin üzerinde olan sektörlerde endişelere neden oldu.
TOBB Demir ve Demir Dışı Metaller Meclisi Başkanı Veysel Yayan, dövizle alışverişi yasaklayan her türlü kararın suni bir uygulama olduğunu ve serbest ticareti olumsuz etkilediğini söylerken, şöyle dedi:
Ama bunu Türkiye’nin içinde bulunduğu şartlardan dolayı alınmış geçici bir uygulama olarak görmek istiyoruz. Şartlar oluştuğunda yeniden kaldırılacağı kanaatindeyiz. Geçmişte de bu tür uygulamaların getirilip sonra kaldırıldığını gördük. Aksi takdirde alıcı satıcı arasında bu tür getirilen engeller piyasaya müdahale anlamı taşır. Girdiyi dövizle alan satıcının aradaki marjı fiyatlara yansıtması söz konusu olabilir.
Uludağ Otomotiv Endüstrisi İhracatçıları Birliği (OİB) Yönetim Kurulu Başkanı Baran Çelik de uygulamanın ilave bir operasyon ve bürokrasi getireceğini söylerken, “Alsat yaparken kur riski olacak” dedi.
Eroğlu, döviz çeki ile ödeme yönteminin kullanılamayacak olmasını da değerlendirirken, kamunun dolarizasyonu engellemek istemesinin anlaşılabilir olduğunu söyledi ve şöyle dedi:
Bu değişiklikle kur oynamaları bir risk ve potansiyel anlaşmazlık noktası olabilecek. Döviz alış satışları bir döngü olacak, ekstra masraflar eklenerek devam edecek. Döviz çeki olmaması kötü, piyasa vadeli işlem yapmakta zorlanacak. Döviz bazlı ürünlere TL çek kesilmesi, ilerleyen günlerde alıcı-satıcı arasındaki hukuki itilafların artmasına neden olacak. Ancak kontrollü ekonomi yapmak istiyorsanız, piyasayı kontrol eden mekanizmaların da çok iyi olması lazım.
Sektörde maliyetin döviz ağırlıklı olduğunu hatırlatan Tunaoğlu, kararın aceleyle alındığını belirterek şöyle konuştu:
Sektörde firmalar elinde döviz tutmak zorunda. Çünkü TL ile satsa da malını yerine koyabilmek için yeniden ithalat yapması gerekecek. Şimdi ne olacak, mal almak isteyen dövizi bozup TL ödeyecek, mal satan TL’yi dövize çevirip yeniden mal alacak. Böyle olunca arada bankalar kar edecek. Büyük ölçekli seri üretim yaptığımız büyük firmalara oluşan maliyetin en az yüzde 70-80’i dövize endeksli. Karar firmaları yoracak, arada bankalar kazanacak. Merkez bankasını döviz rezervi etkilenmeyecek.
İthal hammadde kullanan sektörlerin uygulamadan muaf tutulması gerektiğini savunan Öksüz, şunları iletti:
Pamuk hammaddesi, polyester, kimyasal boya gibi ürünlerin hepsini döviz bazlı satın alıyoruz. İçeride dolarizasyon çok fazlaydı, bu anlamda bir uygulama gerekiyordu. Ama şu an bir panik var sektörde. Dövizle alan içeride TL satış riskine girmez, bu işi yapmaz o zaman. Bu nedenle içeride böyle bir kısıtlamaya gidilmesini doğru bulmuyoruz. Uygulamanın alt detaylarının iyi çalışıp esnetilmesi gerekiyor.
Piyasada TL fatura kesilirken faturanın altında dolar/ton birim fiyatının da yazıldığını, bu şekilde gerektiğinde kur farkı faturası kesildiğini hatırlatan Önel, ancak bunun şu halde mümkün olamayacağını, borcun TL olarak sabitleneceğini ifade etti. Önel, “TL fatura kesen kur riskini sırtlanacak. Firmalar da buna karşı formüller geliştirecektir. Bu da fiyatları artırarak enflasyona etki edecek” dedi.
Şengün, “Eğer piyasada gerçekte olmayan bir uygulamayı geceden sabaha yapmaya kalkarsanız inandırıcılığı olmaz ve karşı taraf bunu delmek zorunda kalır. İşler zaten bin bir zorlukla yürüyor. Şimdi çok duyuyorum, özellikle orta-küçük firmalar ‘Demek ki biz faturalı iş yapmayacağız’ diyorlar. Orta-küçükler faturasız hayata geçerlerse o zaman ne yapacaksınız?” dedi.
İhracatçıyı bitiriyorlar. Ülkenin altına dinamit koy, ateşle gitsin artık.