Google’da bir şeyler arattığınızda, henüz birkaç harf yazmışken tam da aramak istediğiniz şeyin önerilmesi garip gelmiyor mu? Peki ya bir ürünü sadece düşündüğünüzü sanırken birkaç saat sonra sosyal medyada o ürünün reklamını görmek? Pek çok kişi bunun, cihazların onları dinlemesiyle ilgili olduğunu düşünüyor ama işin aslı biraz daha farklı. Gelin işin aslı neymiş beraber bakalım...
Aramalarınızı, geçmiş gezintilerinizi ve ilgi alanlarınızı analiz ederek sizinle en alakalı içerikleri sunabiliyorlar. Örneğin, birkaç gün boyunca spor ayakkabılarıyla ilgili aramalar yaptıysanız, büyük ihtimalle birkaç gün sonra sosyal medya akışınızda spor mağazalarının reklamlarını görmeye başlayacaksınız.
Kimileri için bu kişiselleştirme oldukça faydalı ve zaman kazandırıcı olabilirken, kimileri içinse rahatsız edici ve gizliliğe müdahale eden bir durum gibi görünebilir. Peki, internetin bu kadar 'özel' hale gelmesini sağlayan şey tam olarak ne?
İşte en yaygın olanları:
Yeni bir uygulama indirirken ya da bir web sitesine kayıt olurken hemen hepimiz uzun gizlilik sözleşmelerini gözümüz kapalı kabul ediyoruz. Ancak bu sözleşmeler, genellikle kişisel verilerinizin nasıl kullanılacağı konusunda platformlara geniş yetkiler tanıyabiliyor. Örneğin, bazı politikalar reklamların size özel hale getirilmesi için verilerinizin toplanmasına izin veriyor.
İnternette gezinirken neredeyse her web sitesi, sizden çerezleri kabul etmenizi ister. Çerezler, sitelerin sizi hatırlamasını ve daha kişiselleştirilmiş bir deneyim sunmasını sağlar. Ancak bunun yanında, gezindiğiniz sitelerin izlenmesine de yardımcı olabilir.
Özellikle 'üçüncü taraf çerezleri', bir web sitesinde yaptığınız bir aramanın, bambaşka bir platformda karşınıza reklam olarak çıkmasını sağlar. Örneğin Amazon’da bir telefon modelini arattığınızda, Facebook’ta o modele ait reklamlar görmenizin sebebi budur.
Pek çok kişi, telefonlarının ya da bilgisayarlarının kendilerini dinlediğini düşünüyor. Aslında bu konuda doğrudan bir kanıt bulunmamakla birlikte, bazı uygulamaların mikrofonunuza erişim izni vermiş olabilirsiniz.
Örneğin akıllı asistanlar ('Hey Google' ya da 'Alexa' gibi) belirli kelimeleri algılamak için sürekli olarak çevresini dinler. Bu cihazlar, konuşmalarınızı tamamen kaydetmese de yaptığınız sesli komutları analiz ederek gelecekteki reklamları buna göre şekillendirebilir.
Özellikle yemek sipariş uygulamaları ya da harita servisleri için konum paylaşmak normal görünse de bu veriler başka amaçlarla da kullanılabilir.
Örneğin konum paylaşımına izin verdiğiniz bir uygulama, hangi bölgelerde daha fazla vakit geçirdiğinizi analiz edebilir. Eğer sık sık bir alışveriş merkezine gidiyorsanız, o bölgede bulunan mağazalara ait reklamları görmeye başlamanız tesadüf değil.
Çoğu sosyal medya platformu, hangi verilerin kullanıldığını kontrol etmenize olanak tanır. Google, Facebook ve Instagram gibi sitelerde 'Reklam Tercihleri' bölümünden kişiselleştirilmiş reklamları kapatabilirsiniz.
Tarayıcınızın ayarlarından üçüncü taraf çerezleri engelleyebilir veya belirli sitelere çerez izni vermemeyi seçebilirsiniz. Telefonunuzun gizlilik ayarlarından hangi uygulamaların konumunuza erişebildiğini kontrol edin ve sadece gerçekten gerekli olanlara izin verin.
Ayrıca cihazınızın mikrofon erişim ayarlarını kontrol ederek gereksiz uygulamalara izin vermediğinizden emin olun.
Arama geçmişiniz, çerezler, konum verileriniz ve diğer birçok faktör bir araya gelerek sizi en iyi tanıyan algoritmaların oluşturulmasını sağlıyor.
Eğer bu durum sizi rahatsız ediyorsa, gizlilik ayarlarınızı kontrol etmek ve çerez kullanımınızı sınırlandırmak, kişisel verilerinizi daha iyi korumanın en iyi yollarından biri. Unutmayın, internetin sunduğu kişiselleştirilmiş deneyim bazen hayatı kolaylaştırırken bazen de mahremiyetinizi tehdit edebilir.
bence dinliyor bir gün işyerinde iş arkadasim eşine evlilik yıldönümü için hediye alacaktı aramızda konuştuk guzel bir yüzük olabilir dedim arkasından telefonumu açtığımda karsima yüzük modelleri çıktı ki ben öyle yüzük almam bakmamda
Sadece o mu ön kameradan gözünüze yansıyanı bile kullanıyor bizzat tecrübe ettim bir kaç defa oldu ama uzun süredir yok. Sanırım beta aşamasında . . .google
Eski şirket sürekli siber güvenlik ile ilgili egitim verirdi. Bir eğitimde, eğitimci bir video izletti. Videoda adam bu konudan bahsedip, telefonundaki reklamları gösterdi. Daha sonra 1-2 dakika kedilerden bahsedip, telefonu ile web de gezince tüm reklamlar kedi maması oldu. Bizden de denememiz istendi. Telefonları masaya, ekran kilitleri kapalı şekilde koyduk. Bisikletlerden bahsetmemiz istendi. 5 dakika sonunda telefonları açtık. Add blocker Vs varsa kaldırıp web e girdik. Herkese tatil bisiklet vs reklamları doldu. 2 arkadaşa bisiklet ile ilgili SMS geldi. Şaşırıp kalmıştım. Tek yol hiç bir uygulamaya mikrofon izni vermemek. O da nekadar doğru kim bilir