Aralık ayında banka ve kredi kartı harcamalarında 231,6 milyar lira ile rekor kırıldı.
Hem TL'deki değer kaybı hem bozulan enflasyon beklentileri vatandaşların harcamalarını öne çekmesine ve ay boyu yaşanan zamlar nedeniyle daha fazla harcama yapmasına neden oldu.
Dünya'da Şebnem Turhan haberine göre, Türk Lirası’nda eylül ayından bu yana yaşanan ve aralıkta sertleşen değer kaybı ve yüksek enflasyonun yarattığı alım gücü kaybı vatandaşın kartlı harcamalarına rekor getirdi. Merkez Bankası verilerine göre aralık ayında banka ve kredi kartı ile yapılan harcamalar 213 milyar 603 milyon liraya yükselirken kasım ayına göre artış yüzde 31,4 oldu. Vatandaşın market harcamaları yüzde 38, çeşitli gıda harcamaları ise 1 ayda yüzde 37 artış gösterdi.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre aralıkta aylık enflasyon yüzde 13,58 olurken yıllık enflasyon yüzde 36,08 ile 19 yılın zirvesine çıktı. Gıda enflasyonu ise aylık yüzde 15,99 artarken yıllık gıda enflasyonu yüzde 43,8 olarak belirlendi. Öte yandan aralık ayında dolar/TL 18.36 liraya kadar yükselmişti. Bozulan enflasyon beklentileri fiyatların her an zamlanacağı öngörüsü vatandaşı stok yapmaya da yöneltirken aralık ayı içinde uygulanan zamlar da kartlı harcamalardaki artışı körükledi.
Merkez Bankası’nın verilerine göre 2021 yılının tamamında 2020 yılına göre toplam kartlı harcamalardaki büyüme yüzde 62,3 oldu. 2021 yılında toplam banka ve kredi kartı harcamaları toplamı 1 trilyon 723 milyar 511 milyon liraya çıktı. 2020 yılında bu rakam 1 trilyon 61 milyar 544 milyon lira seviyesindeydi. 2020 yılında pandemiyle birlikte kart kullanımı ve harcamalar hızla artış göstermişti.
Merkez Bankası verilerine göre yılın son haftasında ise vatandaşların kartlı harcama tutarı 43.6 milyar lirayı buldu. 2021 yılı boyunca ortalama 35 milyar lira seviyesinde seyreden haftalık kartlı harcamalar 26 Kasım haftasıyla birlikte hızlı arttı ve 40 milyar lira sınırını aştı. 26 Kasım haftasından sonra hem fiyatlara gelen zamlar hem de vatandaşın daha da yükselecek kaygısıyla harcamalarını öne çekmesiyle aralık ayı boyunca kartlı harcamalar 43-44 milyar lira bandında seyretti.
Aralık ayında vatandaşların çeşitli gıda harcamaları 14.7 milyar liraya çıktı. Ortalama yıl boyu 9-10 milyar lira sınırında geçen çeşitli gıda harcamaları aralık ayında hızla yükseldi ve zirveyi gördü. Çeşitli gıda harcamalarında aralık ayındaki artış yüzde 37 olarak hesaplandı.
Temel ihtiyaçlarda vatandaşın harcamalarındaki hızlı yükseliş market ve alışveriş merkezi harcamalarında da görülüyor. Aralık ayında market alışverişleri 41 milyar 48 milyon liraya kadar çıktı ve bu yıl boyunca en fazla 34.5 milyar liraya çıkan harcama tutarının bile çok çok üstünde. Kasıma göre yüzde 38'lik artış yaşayan market alışverişleri aralık ayındaki toplam kartlı harcamaların da yüzde 20'sini oluşturuyor.
Aralık ayında eşel mobil sisteminin devreden çıkması hem de TL'deki değer kaybı benzin ve akaryakıt harcamalarının da yükselmesine neden oldu. Aralıkta 13.1 milyar liralık benzin ve akaryakıt harcaması yapılırken bu da görülen en yüksek seviye oldu. Benzin ve akaryakıt harcamalarında kasım ayına göre yüzde 30,8 artış yaşandı.
Elektrik ve elektronik ürünler kurdaki değişimin hemen yansıdığı ürünlerin başında geliyor. Vatandaş aralık ayında elektrik ve elektronik eşyaya 17.1 milyar lira harcarken kasım ayına göre yüzde 7,5'lik bir artış gözlendi. Kasım ayında yapılan alışveriş kampanyaları nedeniyle elektrik ve elektronik grubunda kasımda da 15.8 milyar liralık harcama yapılmıştı. Mobilya ve dekorasyon ürünlerinde de kasım ayına göre yüzde 37'lik artış gözlenirken vatandaşın bu gruptaki toplam harcaması 7 milyar liraya ulaştı. Telekomünikasyon grubunda 3.3 milyar liralık harcama gözlendi.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu'nun (BDDK) haftalık verilerine göre 31 Aralık haftası itibariyle bireysel kredi kartlarında bankacılık sektöründe toplam büyüklük 209 milyar 947 milyon lira seviyesinde. 24 Aralık haftasında ise bu veri 203 miyar 575 milyon lira, 17 Aralık haftasında ise 197 milyar 910 milyon lira seviyesindeydi. Aralık ayı boyunca kart harcamaları ve bankalara bireysel kredi kartı borcu artış gösterdi. 209.9 milyar lira seviyesi ise görülen en yüksek seviye. BDDK verilerine göre kasımın son haftasına göre 31 Aralık haftasında kredi kartı bakiyesinde artış yüzde 6,83 oldu. 2020 yılının son haftasına göre 2021 yılının son haftasındaki kredi kartı borcundaki artış ise yüzde 44,6 seviyesinde. Öte yandan Türkiye Bankalar Birliği verilerine göre ekim itibariyle bireysel kredilerin yüzde 19'unu kredi kartları oluşturuyor.
Merkez Bankası verilerine göre gıda ürünlerindeki fiyat artışı ve kur etkisi yemek grubunda da harcamaları etkiledi. Aralık ayında yemek grubunda 10 milyar liralık bir harcama yapıldı ki bu tarihi en yüksek seviyeye işaret ediyor. Kasım ayına göre bu gruptaki harcamalardaki artış yüzde 28,2 olarak hesaplandı. Altın fiyatlarının etkisi kuyumculardaki harcamaları yüzde 34,1 artırırken içkili yerlerde harcamaların yükselişi yüzde 32,3 olarak belirlendi. Giyim ve aksesuar grubu her ne kadar talep enflasyonunu çok yaşamasa da aralık ayında harcamalardaki artış yüzde 27,3 oldu. Merkez Bankası verilerine göre aralık ayı banka ve kredi kartı harcamalarına işlem adedi bakımından bakıldığında da yükseliş dikkat çekici. Toplam işlemin kasım ayına göre yüzde 24,31 arttığı görülüyor. Çeşitli gıda harcamalarında aralık ayındaki işlem adedi kasıma göre yüzde 28,3 büyüme gösterirken market alışverişindeki işlem adedi büyümesi ise yüzde 31,3 olarak hesaplandı. Yemek harcamalarında vatandaşların banka ve kredi kartı ile yaptıkları harcamaların işlem adedinin kasım ayına göre yükselişi ise yüzde 21 oldu.