Aşırı düşünmek, günlük hayatımızı ve hatta insan ilişkilerimizi etkileyen bir durumdur. Peki ne oluyor da zihnimiz hiç durmadan düşüncelerle boğuşuyor? Aşırı düşünmenizin nedenleri ve çözüm önerileri için sizi aşağıya alalım. 👇
Aşırı düşünmek, günlük hayatımızı ve hatta insan ilişkilerimizi etkileyen bir durumdur. Peki ne oluyor da zihnimiz hiç durmadan düşüncelerle boğuşuyor? Aşırı düşünmenizin nedenleri ve çözüm önerileri için sizi aşağıya alalım. 👇
Aşırı düşünme alışkanlığı olan çoğu insan, bu alışkanlığı yaşamının erken dönemlerinde yani genellikle çocukken geliştirir. Bunu geliştirmelerinin nedeni ise o zamanlar korkutucu, zor deneyimlerle başa çıkmanın tek yolunun bu olmasıdır. Örneğin alkolik bir ebeveynin çocuğunu ele alalım. Baba eve sarhoş gelirse neler olacağı konusunda takıntılı bir biçimde sürekli endişelenmek, o zamanlar kişiyi güvende tutmuş veya zarar görmemesini sağlamış olabilir. Ancak asıl olay şu ki en başta aşırı düşünmenize sebep olan neden, şu anda aşırı düşünmenize neden olan nedenden farklıdır. Geçmişteki aşırı düşünme alışkanlığınızın kökenini anlamak tabii ki önemlidir ama çok fazla düşünmeyi bırakmak istiyorsanız, asıl bulmanız gereken neden şu anda aşırı düşünme alışkanlığınızı neyin tetiklediğini bulmaktır.
Diğer tüm acı verici duygulardan daha zor bir şey varsa o da çaresiz hissetmektir. Biz insanlar genelde çaresiz hissetmekten nefret ederiz. Bu eş, çocuklar, ebeveynler gibi özellikle bize en yakın kişiler söz konusu olduğunda daha çok geçerlidir. Sevdiğimiz veya değer verdiğimiz biri acı çektiğinde ona içtenlikle yardım etmek isteriz. Ne yazık ki çok istesek de sevdiklerimize edebileceğimiz yardım sınırlıdır. Ancak birçok insan bu çaresizlikleriyle yüzleşmek yerine bunu inkar ederek yaşar. Bu durumda yardım etmek için hiçbir şey yapamasalar da sürekli düşünürler ve çok endişelenirler. Çünkü düşünmek yardımcı olmasa da biz bir faydası varmış gibi hissederiz.
Ne yazık ki, uzun vadede bu davranışınızın size olumsuz getirileri olacaktır. Sürekli endişe etmekten kaynaklanan kronik kaygı, sürekli kafada kurmaktan kaynaklanan düşük benlik saygısı, düşünmeyi asla durdurmaktan kaynaklanan stres ve bunalım bunlardan bazılarıdır.
Bütün bunlar bizi çaresizlik hissine tahammülsüzlüğe kadar götürülebilir. aşırı düşünmeyi bırakmak istiyorsanız, her şeyi kontrol edemeyeceğiniz konusunda daha rahat olmanız gerekmektedir.
Biz insanların dayanamayacağı başka bir şey de belirsizliktir. İnsanlar yapı olarak işlerin nasıl gideceğini bilmeyi sever, özellikle de hayatımızda çok fazla şeyin yaşandığı zamanlarda. Bu belirsizlikten kaçınmak için inkar etmeye, olaylar olduğundan daha öngörülebilirmiş gibi davranmaya başvururuz. Belirsizliği inkar etmenin bir biçimi ise tahmin edeceğiniz üzere gereğinden fazla düşünmektir. Kendimizi problem çözme modunda tutarız ve uzun uzun düşünürsek sorunun bir çözümü varmış gibi hissederiz.
Yapmanız gereken ise belirsizlikle yüzleşmenin aslında uzun vadede onu yönlendirmenin en iyi yolu olduğunu anlamaktır. Belirsizlikle yaşama cesaretine sahip olduğunuzda, yaşamınız üzerindeki olumsuz etkilerini en aza indirebilirsiniz.
Öncelikle açıklığa kavuşturmamız gereken şey şudur: Mükemmeliyetçilik mükemmel olmakla ilgili değil, mükemmel hissetmekle ilgilidir. Mükemmeliyetçilikle mücadele eden insanlar, kendilerini mükemmel hissetmedikleri için günlük yapması gereken işlere devam etmekte zorlanırlar. Aslında kimse onlardan mükemmel olmalarını beklemiyor ama mükemmeliyetçi kişilerin işlerin mükemmel olmasından daha azına tahammülleri ne yazık ki olmuyor.
Mükemmeliyetçi kişiler kendisini yapması gereken daha çok şey olduğuna inandırır ve bu da düşünmesi gereken daha çok şey olduğu anlamına gelir. Mükemmeliyetçilikle mücadele ediyorsanız, aşırı düşünme probleminizin duygusal bir tolerans problemi olma ihtimali yüksektir. Hayata nasıl hissediyorsanız öyle devam edebilmek için yetersizlik duygusuna tahammül edebilmeye odaklanmalısınız.
Örneğin, bazı insanlar aşırı düşünme alışkanlıklarını sürdürürler çünkü bu, hayatlarındaki diğer insanların onlara sempati duymalarına ve acımalarına yol açar ve bu da kişiyi iyi hissettirir. Fazla düşünmek aynı zamanda kararları ertelemek veya kararlardan kaçınmak için de bir bahanedir. Kendinize bir karar veremeyeceğinizi çünkü yeterince üzerinde düşünmediğinizi söylerseniz, o zaman asla kötü bir karar vermekle suçlanmazsınız. Yani fazla düşünmeyi bırakamıyorsanız bunun nedeni muhtemelen bundan bir çıkarınız olmasıdır.
Bu nedenle, fazla düşünme döngüsünü sona erdirmek için fazla düşünmenizin size sağladığı ve farkında olmadığınız faydalarının ne olduğunu bulmak ve ardından aynı faydaları size daha az stres ile sağlayacak yeni stratejiler üretmektir. Örneğin, partneriniz size ilgi ve sempati duyduğu için fazla düşünmeye meyilliyseniz, bunu değiştirmelisiniz. Alışkanlıklarınızın alışkanlık haline gelmesinin mutlaka bir nedeni vardır. Alışkanlığınızı değiştirmenin yolu ise bu sebebin gerçekte ne olduğunu bulmanızdan geçer.
Düşünmek bir araçtır. Ancak birçok insan düşünme konusunda o kadar iyidir ve hayatın belirli yönlerinde bunun için o kadar ödüllendirilir ki, bu aracı hayatının her alanında kullanmaya başlarlar. Bir süre sonra her şey çok düşünmeyle çözülmesi gereken bir problem gibi görünmeye başlar. Kendinizi fazla düşünürken bulursanız, hayatınızın farklı alanlarının bir listesini yapmaya ve hangilerinde düşünmenin gerçekten en etkili yaklaşım olup olmadığını kendinize sormalısınız.
Çoğumuz çatışmalardan hoşlanmayız ve bu nedenle mümkün olduğunca bundan kaçınma eğiliminde oluruz. Ne yazık ki bu, çatışmayı iyi ele alma konusunda fazla pratik yapmadığımız anlamına gelir ve bu da gelecekte çatışmayı iyi bir şekilde ele alma yeteneğimize olan güvenimizi azaltır. Bu da bizi çatışmadan daha fazla kaçınmaya yönlendirir. Gördüğünüz gibi bu aslında bir döngüdür.
Çatışmadan ne kadar kaçınırsak, ondan o kadar korkarız. Tüm çatışmalardan çekindiğimiz için de çok küçük çatışmalardan bile nasıl kaçınılacağını bulmaya çalışmak için çok fazla zaman ve zihinsel enerji harcarsınız. Yani aşırı çatışma korkusu, birçok gereksiz düşünceye yol açar. Kaçınmak yerine bunları nasıl aşacağınız konusunda pratik yaparsanız minimum stres ile sorunlarınızı çözebilirsiniz.
Dikkat eğitimi uygulayabileceğiniz yöntemlerden biridir. Bu teknik anksiyete ve depresyonu olan kişilere fayda sağlayan bir meditasyon tekniğidir. Bunu uygulamanın en kolay yolu, bulaşık yıkamak veya çamaşırları katlamak gibi tamamen sıradan ve rutin bir şeye odaklanmaktır. Yani dikkatinizi ve kendinizi bir göreve son derece odaklamanız gerekiyor. Bunu uygulayarak kafanızdaki diğer müdahaleci düşünceleri susturabilirsiniz.
Hatta doğa yürüyüşüne çıkabiliyorsanız bu daha da iyidir. Araştırmalar, doğada 90 dakikalık bir yürüyüş yapmanın kişinin aşırı düşünmeye olan eğilimini azaltabileceğini gösteriyor. Bu durum çoğunlukla doğal ortamlarda gürültü ve dikkat dağıtıcı şeylerin olmamasıyla ilişkilendiriliyor.
Günlük tutmak, düşüncelerinizi kafanızdan atmak için yararlı bir yoldur, böylece sizi ve zihninizi yormazlar. Yapılacaklar listesi hazırlamayı da düşünebilirsiniz. Bir liste veya plan yapmak daha eylem odaklıdır ve bu da sürekli meşgul olduğu için yorulan beyninizi biraz sakinleştirebilir. Zihninizin düşüncelerle dolu olduğunu düşündüğünüz bir anda ister günlüğünüze ister telefonunuzdaki not uygulamasına planlarınızı not edebilir böylece sürekli kafanızda yapacağınız şeyleri düşünmekten kurtulabilirsiniz.
Eğer aşamadığınız bir durumsa psikolojik yarım almayı ihmal etmeyin.