BUENOS AIRES (AA) - Bolivya halkı, eski Devlet Başkanı Evo Morales'in zaferiyle sonuçlanan 20 Ekim 2019 genel seçiminin iptalinden neredeyse bir yıl sonra yeni devlet başkanını seçmek için sandığa gidiyor.
And Dağları'nın zirvesinde 11 milyondan fazla nüfuslu Bolivya'da 7 milyonun, ülke dışında ise 300 binin üzerinde olmak üzere toplam 7 milyon 332 bin 925 seçmen yarın yeni devlet başkanını belirlemek için oy kullanacak.
Üç adayın öne çıktığı seçimde, adayların ilk turda devlet başkanlığı koltuğuna ulaşabilmesi için geçerli oyların yüzde 50'sini alması veya yüzde 40 oy alarak en yakın rakibine yüzde 10 fark atması gerekiyor.
Aksi takdirde, en yüksek oyu alan iki aday 15 Kasım'da ikinci tur seçimlerinde yarışacak.
- Morales'in adayı anketlerde önde
Seçimlerde daha önce Morales'in liderliğini yaptığı Sosyalizm Hareketi Partisinden (MAS) Luis Arce Catocora, Yurttaş Birliği Partisinden (CC) eski Devlet Başkanı Carlos Mesa, Morales'in istifa sürecinde aktif rol oynayan İnanıyoruz İttifakı'ndan Luis Fernando Camacho, Güney Kore kökenli, Zafer İçin Cephesi Partisinden Chi Hyun Chung ve Bolivya Ulusal Eylem Partisinden Feliciano Mamani yarışacak.
Adaylar arasından seçim anketlerinin çoğunluğunda birinci gelen Morales'in seçtiği aday Arce ile Morales'in istifa sürecinde aktif rol alan Mesa ve Camacho öne çıkıyor.
- Luis Arce
Son seçim anketinde yüzde 42,2 oyla lider olan 56 yaşındaki Arce, Morales'in 14 yıllık iktidarında, sağlık sorunları nedeniyle 2017 ve 2019 haricinde, Ekonomi Bakanlığı görevini yürüttü.
Ülkenin 2006-2014 yıllarındaki gelişimi sebebiyle MAS'nin içinde Bolivya'da 'ekonomik mucizenin yöneticisi' olarak tanınıyor.
- Carlos Mesa
Tarihçi, yazar ve gazeteci 67 yaşındaki Mesa, son ankette yüzde 33,1 oyla Arce'nin en yakın rakibi olarak öne çıkıyor.
2002'de devlet başkanı yardımcılığı görevini yürütürken, 2003'te Morales'in öncülüğündeki protestolarla dönemin Devlet Başkanı Gonzalo Sanchez de Lozada'nın istifa etmesiyle devlet başkanlığını üstlendi.
Morales'in öncülüğündeki protestolarla 2005'te yine görevini bırakan ve siyasetten uzaklaşan Mesa, siyasi profilini Morales hükümeti tarafından 2014'te, Bolivya'nın okyanusa açılabilmek için Şili’ye Uluslararası Adalet Divanında açtığı davada sözcü olarak görevlendirilerek yükseltti.
Geçen yıl düzenlenen seçimlerde ikinci olan Mesa, seçim sonuçlarının açıklanmasının durmasının ardından Amerikan Devletleri Örgütü (OAS) ile Avrupa Birliği'nin seçimlerde hile iddia olduğunu iddia etmesi üzerine taraftarlarını gösteri yapmaya çağırmıştı.
- Luis Fernando Camacho
Morales'in istifa sürecinde aktif rol oynayan 41 yaşındaki aşırı sağcı iş adamı Camacho, son ankette yüzde 16,7 oy oranıyla üçüncü sırada geliyor.
Seçimlerde aday olmadan önce Santa Cruz Sivil Komitesi liderliğini yapan koyu katolik Camacho, Morales'in 'darbe' olarak nitelediği süreçte babasının şiddet olaylarına müdahale edilmemesi için asker ve polisle anlaştığını itiraf etmişti.
Morales'in istifa sürecinde Mesa ile yakınlaşan Camacho, daha sonra 'şahsi çıkarı' için çalışmakla itham ettiği muhalif aday Carlos Mesa ile yollarını ayırmıştı.
- Seçimin ikinci tura kalması Arce'nin zararına
Hem MAS'nin yeni yüzü Arce'nin hem de daha önce Morales'in, partinin seçimi kazanmak için herhangi bir ittifaka ihtiyaç duymamasına dair açıklamaları, seçimin ikinci tura kalmasının Arce'nin işini zorlaştıracağı şeklinde yorumlanıyor.
Mesa ve Camacho'nun Morales'i istifaya sürükleyen süreçteki birliktelikleri nedeniyle seçimin ikinci tura kalması durumunda Camacho'nun, Mesa'yı destekleyeceği tahmin ediliyor.
Morales'in istifasıyla devlet başkanlığı koltuğuna gelen Jeanina Anez'in seçimlerde önce adaylığını açıklaması ve seçime 1 ay kala MAS'nin iktidara gelmesi korkusuyla adaylıktan çekilmesi de bu savı destekliyor.
Ayrıca, oy oranı düşük olmasına rağmen eski Devlet Başkanı Jorge Quiroga'nın MAS'nin iktidara gelmemesi için adaylıktan çekildiğini açıklaması, olası bir ikinci turda Mesa'ya olan desteği artırıyor.
- Ekim 2019 seçimlerinin iptali ve Morales'in istifası
Geçen yıl 20 Ekim'de düzenlenen seçimlerin iptal edilmesine giden yolun temeli, Morales'in yüzde 45 ile birinci, Mesa'nın yüzde 38 ile ikinci olduğu seçimlerde oy sayımının yüzde 83'te durmasıyla atıldı.
O dönem oyların ön sayımının elektronik cihazlarla yapılması, hükümetin kırsal kesimdeki altyapı yokluğundan verilerin geç gelmesiyle gerekçelendirdiği ve Bolivya seçimlerinde daha önce de yaşanan bu kesinti, hile iddialarını kampanya döneminde dillendiren muhalefeti harekete geçirdi.
OAS ile AB'nin seçimde hile yapıldığı ve ikinci tura gidilmesi gerektiğine dair açıklamalarıyla Mesa, destekçilerini sokak gösterilerine davet etti.
Durduğunda seçimin ikinci tura kalacağına işaret eden oy sayımının başlaması ve 25 Ekim'de Yüksek Seçim Mahkemesinin, Mesa'nın yüzde 36 oy aldığını, Morales'in de yüzde 47 oy alarak seçimi kazandığını açıklaması seçimlerdeki hile iddialarını pekiştirdi.
Camacho'nun orduya darbe çağrısıyla gösterileri alevlendirmesi, MAS mensubu bakan ve yerel yöneticilerin şiddet yoluyla istifaya zorlanmasının ardından polisin isyan etmesiyle Morales'in etrafındaki çember git gide daraldı.
Takipçilerini sokağa davet eden Morales'in genel seçimin yenilenmesini kabul etmesi de ülkedeki tansiyonu düşürmedi. Ordu halkla karşı karşıya gelmemek için şiddet olaylarına müdahale etmeyeceğini açıkladı ve 10 Kasım'da Morales'e istifa etmesi çağrısında bulundu. Morales istifa ederek önce Meksika'ya ardından da Arjantin'e siyasi sığınmacı olarak gitti.
Bolivya Çokuluslu Yasama Meclisi'nin üst kanadı Senatörler Meclisi Başkan Yardımcısı muhalif Jeanine Anez, 13 Kasım'da, geçici devlet başkanlığı görevini üstlendiğini açıkladı ve devlet başkanlığı sarayına Camacho ile gitti.
O dönemde meydana gelen gösterilerde çoğunluğu Morales yanlısı 35 kişi hayatını kaybetti ve 800'den fazla kişi yaralandı.