Google'a 'Seçimden Sonra Ekonomide Neler Bekleniyor?' Yazmayın Hepsinin Özeti Burada!

28.04.2023 - 14:59

Türkiye, 14 Mayıs 2023 seçimlerine geri sayım halinde, aşırı politize olmuş gergin ve sıkkın bir ruh hali içinde, ekonomide hem hissedilen hem de giderek daha fazla hissedilir olacak büyük sorunlarla ilerliyor. Her kafadan bir ses çıkıyor, halk alım gücünden yoksunlaşırken, kimi dinleyeceğini şaşırıyor. Ekonomistler ekonomideki sorunları uzun süredir konuşurken, şimdi de seçimden sonra neler olacağına odaklanmış durumdalar.

Dikkat çekici kısım her söylemde öne çıkan bir ifade oluyor: 'Yapısal reformlar!'

Bakalım neymiş bu yapısal reformlar ve seçim sonrası ekonomi için kimler neler demiş?

"Ekonomi açık ve net şekilde seçim sürecinin gölgesinde."

Yetkin Report'ta Prof. Dr. Selva Demiralp, Türkiye ekonomisinin seçimlere girerken ivme kaybettiği ele alırken, son dönemde enflasyon, cari açık, döviz kuru gibi ekonomik göstergelerdeki kötüleşmelere dikkat çekiyor. Türkiye'nin yüksek borç yükü ile karşı karşıya olduğunu ve bunun ekonomiye olumsuz etkilerinin devam ettiğini belirtirken, ekonomik reformların hayata geçirilmesi, yabancı yatırımların çekilmesi ve işsizlik oranlarının azaltılması gerektiğini vurguluyor. Türkiye'nin yüksek borç yükü ve işsizlik oranındaki yüksekliğin en önemli sorunları olduğunu belirtiyor.

"Seçimlere girerken ekonomi yavaşlıyor."

Yine Prof. Dr. Selva Demiralp'in BBC Türkçe'de seçim sonrasına dair öngörülerinin seçim öncesi değerlendirmelerinin yer aldığı yazıda, seçim öncesinde ekonomik kriz ve siyasi baskılar nedeniyle yurtdışına gidenlerin sayısının arttığı verileri paylaşılıyor. Türkiye'den yurtdışına gidenlerin sayısındaki artışın sebepleri ve bunun Türkiye ekonomisinde yarattığı etkiler ele alınıyor.

Seçim sonrasında Türkiye Merkez Bankası'nın (TCMB) para politikasında nasıl bir değişiklik beklendiği konusunda son zamanlarda faiz oranlarının seyri, enflasyonla mücadele konusunda sıkı bir politika izlenmesi gibi adımlar beklendiği belirtiliyor. Seçim sonrası oluşacak hükümetin, ekonomi politikalarında daha öngörülebilir ve tutarlı bir yol izlemesi gerektiği vurgulanıyor.

"14 Mayıs’ın ertesi günü ne olacak?"

Ekonomist ve gazeteci Uğur Gürses, seçim sonrasında Türkiye ekonomisinde yaşanabilecek olası senaryolarda, yeni hükümetin ekonomi politikalarının belirsizliği nedeniyle yatırımcıların tedirgin olması ve TL'de değer kaybı oluşabileceğini, hükümetin kurulmasının ve yeni ekonomi politikalarının belirginleşmesinin uzun süre almasının riskli olduğunu belirtiyor. Belirsizlik döneminde olumsuz bir ekonomik tablo doğabileceğine dikkat çekerken, muhalefet partilerinin hükümet kurma çalışmalarının belirsizliği artırabileceği ve yatırımcı güveninin sarsılabileceğine değiniyor.

Yüksek enflasyonun seçim sonrasında da devam edebileceği, belirsizlikler nedeniyle risklerin yüksek kalabileceğini belirtiyor. Seçim sonrası Türkiye'nin yapısal reformlara ihtiyacı olduğuna dikkat çekiyor.

"Kısa vade belirsiz, uzun vade potansiyel cazip."

Dünyanın en büyük varlık yönetim şirketlerinden BlackRock sözcüsü, Ekonomim'de Elif Karaca'ya, Türkiye'deki siyasi belirsizliğin yabancı yatırımcılar için kısa vadede caydırıcı olduğunu ve seçim sonrasında ise kısa dönemde önemli bir yatırım girişi beklenmediği belirtiyor.

Türkiye'nin mevcut ekonomik sorunlarına ilişkin yapısal reformların uygulanması gerekliliğini vurgularken, bunun seçim sonrasında ne kadar hızlı yapılacağına dair belirsizliklere dikkat çekiyor. Uzun vadede ise Türkiye'nin potansiyelinin yüksek olduğunu ve doğru politikalarla yatırımcıların ilgisini çekebileceğini ifade ediyor.

"Türkiye'de daha önce yapılmayan reformlar hayata geçirilirse ülkenin ekonomik geleceği daha olumlu olur."

Birgün'de Havva Gümükaya'nın konuştuğu Prof. Dr. Özgür Orhangazi, Türkiye ekonomisinde son dönemde sorunların sadece spekülatif girişimlerle çözülmeye çalışıldığını ancak seçimden sonrası için bunun sürdürülebilir olmadığını vurguluyor. Son dönemde seçimler sorasına yönelik söylemlerde artan yabancı ilgisinin, ekonomideki temel sorunları çözmekten uzak olduğunu ifade ederken, Türkiye ekonomisindeki sorunların yapısal ve siyasi kökenlerinin var olduğunu ve bunların çözüme kavuşturulması gerektiğini vurguluyor.

"Seçimler öncesi Türkiye ekonomisinde sorunlar büyüyor."

Ekonomim'de Zeynep Gürcanlı, seçim öncesi Türkiye ekonomisinde yaşanan sorunların büyüdüğünü ve endişe verici seviyelere ulaştığını belirtiyor. Borçlanma oranları, döviz kuru ve diğer ekonomik göstergelerdeki kötüleşme nedeniyle ekonomik belirsizliğin devam ettiği vurgularken, ekonomik sorunların çözülmemesinin geleceğe olumsuz etkilerini konusunda uyarıyor.

Seçimlerde iki ana İttifak'ın da vaadi olan "aile sigortası" öne çıkıyor.

Seçim öncesi Cumhur ve Millet İttifakı'nın vaadi olan 'aile sigortası' Türkiye'deki 12 milyon ailenin sosyal güvenlik sorunlarını çözmeyi amaçlayan bir sistem.

Aile Sigortası Türkiye için çok yeni olmayan bir sistem, 1971 yılında Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) ile “Sosyal Güvenliğin Asgari Normları Sözleşmesi”ni imzalanmasıyla 9 temel sigortanın uygulanacağı taahhüdü verilmişti. Aradan geçen 52 yılda 'Aile Sigortası' uygulaması hayata geçirilmemişti ve seçimler sonrası bu olası görünüyor.

Ancak, aile sigortasının finansmanı, sistemin nasıl uygulanacağı hakkında belirsizlikler bulunuyor.

"Sanayiciye gözümüz gibi bakmamız gerekiyor."

Deneyimli gazeteci Şeref Oğuz, seçim sonrası Türkiye'nin ekonomik durumunun ne olacağına dair spekülasyonlar yerine, Türkiye'deki sanayicilerin seçim sonuçlarına nasıl tepki vereceğine odaklanıyor. Sanayicilerin genellikle seçim sonuçlarına göre işlerini planlamamalarına dikkat çeken Oğuz, istikrarlı bir ortamın tercih edildiğini vurguluyor. Sanayicilerin işleri büyütmek ve yatırım için daha fazla teşvik ve destek beklediğini de belirtiyor ve şu ifadeleri dikkat çekiyor:

Halen günü kurtarmaya çalışan sanayiciler nakde ulaşmak, kredi bulma konusunda sorun yaşıyor.

"İktidar değişirse yabancı sermaye gelir mi?"

Osman Ulagay, 'İktidar değişirse yabancı sermaye gelir mi?' sorusuna yanıt arıyor. Türkiye'de yabancı yatırımın son yıllarda düşük olduğu ve seçim sonrası için yabancı yatırımcı beklentilerinin yüksek olduğunu belirtiyor. Türkiye'ye yabancıların gelmeme nedeni olarak makroekonomik göstergelerdeki zayıflık ve siyasi belirsizlikleri öne çıkaran Ulagay, yabancı yatırımcıların Türkiye'de uzun vadeli yatırımlar yapmak istemeleri için de reformların yapılması gerektiğini vurguluyor. Bu reformlar için de siyasi iradeye ihtiyaç duyulduğunu ve seçim sonrası olası siyasi belirsizliğe dikkat çekiyor.

"Türkiye'nin sorunları çok büyük. Kurumsal olarak da çok büyük bir tahribat yapıldı. Yani öyle IMF'yi çağıralım bize 20 milyar dolar versin olayı değil."

Çiğdem Toker, '15 Mayıs sabahı ekonomide ne olacak?' diye İYİP'ten Bİlgi Yılmaz'a soruyor. Yılmaz'ın yol haritasını açıkladığı ve mevcut durumu anlattığı söyleşide, Türkiye'nin ekonomik geleceğinin iktidarın hangi partide olduğuna bağlı olacağını söylüyor.

Yabancı yatırımcılar konusunun yanı sıra, siyasi istikrarsızlık ve yüksek enflasyon, döviz kuru gibi sorunlar endişe yaratıyor. İktidar değişirse, yabancı yatırımcılar için ekonomik reformlar şart görülürken, mevcut iktidarın kazanması halinde, ekonomik politikaları devam edeceğinden, reformlar ve yabancı yatırımcılar konusunda belirsizliklerin devam edebileceğini vurguluyor.

Ancak 'hangi parti kazanırsa kazansın' Türkiye'nin ekonomik sorunlarının çözümü için yapısal reformlara ve öngörülebilir bir ekonomik politikasına ihtiyaç olduğunun altını çiziyor.

"Seçim sonrası düşünülmüyor."

Dr. Atılım Murat, seçim sonrasında oluşacak hükümetin ekonomik sorunlara yönelik atacağı adımların yeterli olup olmayacağı ve hükümetin bu konuda yeterli bir plana sahip olup olmadığını sorguluyor. Hükümetin seçim sonrası dönemde ekonomik sorunlarla başa çıkmak için acil ve etkili adımlar atması gerektiğini belirten Murat, şu ana kadar bu yönde bir hazırlık yapılmadığını belirtiyor. Ekonomik krizle mücadele konusunda geçmişte gösterilen başarısızlıkların düzeltilmesi için ve ekonomik istikrarın ancak öngörülebilir bir politika çerçevesinde sağlanabileceğini savunuyor.

Asıl önemli sorunumuz olan gıda enflasyonunda da en etkili olan tarım politikaları için ne öngörülüyor?

Ali Ekber Yıldırım, Cumhurbaşkanı Erdoğan ve CHP lideri Kılıçdaroğlu'nun tarıma yönelik vaatlerinde, her iki liderin de uygulanabilir söylemlerde bulunduğunu belirtirken, politika önerilerinin somut olmadığını ve önerilerin kaynaklarının belirsiz olduğunu belirtiyor.

Tarım sektöründe kalıcı çözümler için sadece seçim dönemlerinin değil, sürekliliğin önemli olduğunu da vurguluyor.

"Düşük faiz oranlarının enflasyonu düşürdüğü şeklindeki teorinin de terk edilmesi gerekiyor."

ABD'de Clinton hükümetinin ekonomi danışmanlığını da yapan, Harvard Üniversitesi'nden Prof. Jeffrey Frankel, Türkiye ekonomisinin son dönemdeki sorunlarından ve seçim sonrasına ilişkin beklentilerinden Capital'den Tuba İlze'ye bahsediyor. Küresel ekonomide sorunların bir müddet daha sürmesini bekleyen ekonomist Türkiye'nin düşük faiz politikasından vazgeçmesi gerektiğini savunuyor. Türkiye'nin seçim sonrasında oluşturacağı istikrar planında para ve maliye politikalarında sıkılaşması gerektiğini ve reel ekonomide toparlanmanın kısa süreceğini ancak enflasyonun yıpratıcı olacağını da vurguluyor.

Son olarak da Atilla Yeşilada ne diyor? Bakalım.

Atilla Yeşilada, Türkiye ekonomisinin mevcut durumunu ve seçim sonrası olası senaryoları değerlendirirken, kısa ve uzun vadedeki beklentilerinde seçim sonuçlarına bağlı olarak siyasi belirsizliğin artması veya azalmasının TL'nin değeri üzerinde etkili olacağını belirtiyor. Seçim sonrası ekonomide reformların gecikmesinin ekonomi üzerinde olumsuz etkiler yaratacağını, dış politikadaki gelişmelerin de ekonomi üzerinde bir etki oluşturacağını vurguluyor.

Erdoğan'ın kazanması halinde, sosyoekonomik ayrışma öngören Yeşilada, sorunların büyüyeceğini öngörüyor.