Deprem felaketi ve inşa sürecinde göz göre göre yapılan ihmaller birçoğumuzun çevresindeki insanların hayatlarını kaybetmesine sebep oldu. Yakınlarını kaybetmiş depremzedelerle konuşurken ekstra dikkat edilmesi gerekiyor. Uzman Klinik Psikolog Gülce Uzonur da bu konuda bize destek oldu. 👇
Hepimiz bu kadar hassasken felaketin bizzat içinde olan veya yakınlarını kaybedenlerin yaşadığı psikoloji çok daha farklı.
Depremde bir yakınını kaybetmiş insanlarla konuşurken söylemekten kaçınmanız gereken cümleler bulunuyor:
Bu senin kaderin.
En azından sen hayatta kaldın.
Daha kötü de olabilirdi.
Bak tüm ailesini kaybedenler var.
Ağlama, güçlü dur.
Her şey düzelecek.
Ölenle ölünmüyor.
Sen şanslısın bak kurtuldun.
Haline şükret.
Ağla rahatlarsın.
Sakin ol.
Keşke şöyle yapsaydın.
Kaynak: Mutlu Mesaj
İyi niyetle kurduğunuz bu cümleler onlara kendilerini suçlu hissettirebilir, gereksiz olumlu telkinle rahatsız edebilir veya yası yaşamaya zorlayabilir.
Yas süreci dört aşamalı gerçekleşmektedir. İlk aşamada kişiler ölümün gerçekliğini kavramakta zorlanabilirler. İkinci evreye geçildiğinde şokun etkisi azalır, kaybın acısı giderek artar. Üçüncü evreye geçildiğinde kaybedilen kişinin artık geri dönmeyeceği gerçeği fark edilir, çaresizlik duygusu hissedilir. Son evrede ise kaybın kesinliği ve sonuçları kabullenilir ve özlem ile üzüntü duyguları giderek azalır.
Kaynak: Türkiye Psikiyatri Derneği
Kendisini hazır hissetmiyorsa sözel iletişim için zorlanmamalı. Konuşmaktan ziyade dinleyici olunmalı.
Bu süreçte yalnız bırakmamak çok önemli. Sizlerle birlikte psikososyal destek sağlayabilecek başka yakını, arkadaşı, ailesi varsa mümkün olduğunca dahil edilmeli.
Sadece onun yanında olarak ve ihtiyaçlarını karşılaması için ona fiziksel olarak yardım ederek yanında olmak da bir iletişim biçimidir.
'Yaşadığın şeyi anlıyorum' demekten ziyade 'Şu an yaşadığın şey çok zor, bizim için de çok zor ama senin için daha da zor. Ben senin yanında olacağım, bu süreçte yanında olmak ve destek olmak istiyorum' denmeli.
Kişilere ne hissetmeleri gerektiği söylenmemeli, akut stres gösteren kişileri 'Geçti, senin yanındayım, burada güvendeyiz' gibi ifadeler kullanılmalı.
Akut stres gösteren depremzedelere gözlerinin içine bakarak 'Geçti, ben de buradayım, şu an güvendeyiz' denilerek şu an güvende oluşuna odaklanması sağlanmalı.
En azından sen kurtuldun, kader böyleymiş, yaşadığına şükür et, ağlama gibi sözde tesellilerinizi bir yerinize sokun. İnsanlara sarılıp, baş sağlığı dileyip acılarını paylaştığınızı söyleyip yanlarında olmanız yeterli.