21 Haziran günü Erzincan’ın İliç ilçesinde Anagold Madencilik Sanayi ve Ticaret A.Ş.'ye ait altın madeninde yaşanan siyanür patlamasının ardından birçok konu merak edildi. Doğaya ve insana zararlı bu zehirli maddeye ilişkin detayları ve bizleri bekleyen tehlikeyi, sosyal medyada yayılan bilgi kirliliğini sizler için derledik. Siyanür nedir? Siyanür nerede kullanılır?
Kaynaklar: malzemebilimi.net, bilimfili.com ve malumatfurus.org
Anagold Madencilik de bu skandal olayın ardından toplam siyanür miktarının 8 kg olduğunu ve hemen temizlendiğini savundu. Erzincan Valiliği ise sızıntının Fırat Nehri'ne ulaşmadığını duyurdu.
Bakanlıktan 'İlave çevresel iyileştirme çalışmalarının tamamlandığı Bakanlığımız denetim ekiplerince tespit edilene kadar tesisin faaliyet göstermesine izin verilmeyecektir.' açıklaması yapıldı.
Malumatfuruş, görselin 11 Haziran günü Kemaliye.net adlı Facebook sayfasında kırmızı akan Fırat Nehri'nin fotoğraflarının paylaşıldığını belirtti.
Siyanür, pek çok bitkide bulunan ilk kez 1782 yılında, azota üç bağla bağlanmış karbonun oluşturduğu bir bileşik olarak yalıtılan kimyasal bileşiklere verilen isimdir. “Hidrosiyanik asit” ya da “prussik
asit” olarak da bilinen, son derece toksik bir maddedir. Özellikle endüstride kullanılmaları için üretilen siyanürlerin içerisinde bulunan maddelerin tamamı zehirli değildir.
Sodyum siyanür (NaCN), potasyum siyanür (KCN), hidrojen siyanür (HCN) ve siyanojen klorür (CNCl) gibi bileşikler zehirli; nitril denilen binlerce bileşik de zehirli değildir.
Ayrıca binlerce bitki, bakteri, mantar ve böcek de siyanürü doğal yolla üretir.
Madencilikte siyanür kullanımı, 1880'li yıllara dayanıyor. Metalle kolaylıkla birleşebilme özelliğine sahip olan siyanür, altının da metal cevherinden ayrıştırılmasını kolaylaştırıyor. Altın madenciliği işlemlerinde genellikle %0,01-%0,05 aralığında (milyonda 100-500 kısım) siyanür içeren çok seyreltik sodyum siyanür (NaCN) çözeltileri kullanıldığı belirtilir.
İki tip ayrıştırma yöntemi kullanılıyor. Bunlardan ilki Yığma çözündürme olarak bilinen yöntem. Açık olarak yapılır ve siyanür solüsyonu püskürtülerek uygulanır. Tank liçi ayrıştırma yönteminde de cevher, geniş tanklar içerisindeki siyanür solüsyonuyla karıştırılır. Tehlikelere yol açan, barajların arkadasında bulunduğu için sızma ihtimali yüksek olan yöntemdir. tank liçi ayrıştırma yönteminde kullanılan sodyum siyanürün (NaCN), pH değerinin sürekli olarak 10-11 aralığında tutulması gerektiği belirtilir.
'Marmara Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Kimya Bölümü – Anorganik Kimya Anabilim Dalı Başkanı ve Türkiye Kimya Derneği Başkanı Prof. Dr. Bahattin Yalçın: Siyanür tuzları vücuda alındığında siyanür asidi ve siyanürler, dokulara hemoglobin’den oksijenin geçmesini sağlayan enzim mekanizmasına zarar verirler. Az miktarda siyanüre maruz kalan kişilerde baş ağrısı, kırıklık, hafif baş dönmesi, iştahsızlık görülür. Kimyasal boğucu olduğu için birkaç dakika içinde ölüm görülür.'
Hatırlarsınız siyanürü sadece madencilik alanlarında duymamıştık. Geçtiğimiz yıllarda Türkiye'nin birçok yerinde siyanürlü intiharlar yaşanmıştı ve bu madde gündeme gelmişti.
'Siyanürle ölüm çok kısa sürede gerçekleşmektedir. Bu nedenle zamanla yarışılması gerekiyor. 'İlk yapılacak iş bir amil nitrit ampülünün kırılarak bir mendil üzerine dökülmesi ve burnun altına tutulmasıdır. Suni teneffüs tatbikine derhal başlanmalı ve damardan yavaş bir suretle sodyum nitrit (%3 çözeltisinden 10mL) ve bunun takibinde de aynı şekilde yavaşça sodyum tiyosülfat (%25 çözeltisinden 50mL) zerk edilmelidir.'
Marmara Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Kimya Bölümü – Anorganik Kimya Anabilim Dalı Başkanı ve Türkiye Kimya Derneği Başkanı Prof. Dr. Bahattin Yalçın
Ben şeyi merak ediyorum. bakın bişiy yok yüzüyorum diyen hangi bakan nehire cumburlop dalacak
Adam boşuna dememiş, memleketin harbi harbi Anasini s....ler
Hazar Tandoğan diye bir bayan var, tesadüfen sosyal medyada gördüm ve bu kadın aylar öncesinden bu siyanür ve asit havuzlarının Fırat nehrine boşaltılacağını ve bu durumda meydana gelecek durumlardan bahsediyor. Lütfen artık aldığımız nefesi bile rant aracı yapmayalım! Batıda yaşayan Fırat'tan banane demesin bu ülke bizim! Göz göre göre kendi boğamızı sıkıyoruz!