Sentetik uyuşturucu bonzai gençler için büyük tehlike oluşturuyor. Bonzaiyi kokusu ve kolay içimi nedeniyle 'doğal ottur’ algısı yaratarak piyasaya sürüyorlar. Al Jazeera, Türkiye'nin doğusundan batısına bu ölümcül maddenin etkilerini, nasıl yaygınlaştığını haberleştirdi. Murat Eğilmez'in haberi...
'Midemiz boş olduğu halde sürekli kusuyorduk. Ciğerlerimiz ağzımından çıkacaktı, en son tövbe ettik. Böyle bir kafa yok. Bunun bir krizi var, geldi mi her şeyi yaptırır.'
Eski bir bağımlı olan C.C.'nin anlattığı maddenin adı; Bonzai. Adı, Japon süs bitkisi Bonsai'den geliyor. Bon (tabak) ve Sai (ağaç) kelimelerinin birleşmesiyle 'tabakta ağaç' anlamına gelen bu süs bitkisinin rahatlatıcı etkisine atıf için bu maddeye bonzai adı verilmiş. Narkotik dilindeyse, bonzai ya da jamaikan olarak bilinen uyarıcı ve halisünatif etkiler yaratan kimyasal madde anlamına geliyor.
Bonzai, Türkiye de dahil özellikle Avrupa ülkelerinde gençleri hedef alıyor. Yaydığı nane, kekik kokusuna aldanan gençler, çoğunlukla sigaraya katarak içtikleri sentetik türevli bu maddeyi soluyor ve bağımlılığa adım atıyor.
Türkiye'de son günlerde gençlerin ölümleriyle sık sık gündeme gelen bu maddenin nasıl bu hızla yaygılaştığı ve tehlike haline geldiği merak ediliyor.
'Ölümün eşiğinde gezintiye çıktık'
Hayata son anda tutunan eski bir bonzai kullanıcısı 28 yaşındaki C.C., Al Jazeera Türk'e yaşadıklarını anlattı. Her tür uyuşturucuyu kullandığını belirten C.C., 'Ne yaşadığımızı biz biliyoruz. Biz ölümün eşiğinde gezintiye çıktık. Nasıl kurtulduğumuzu bir biz biliriz' dedi ve şöyle devam etti:
'Yaşadıklarımızdan sonra önce kendimizi kurtardık, sonra da mahallemizin gençlerini, bu yola düşen çocukları kurtarmak için büyük bir mücadeleye giriştik. Bir ton mücadele veriyoruz ama gizli, saklı herkes satıyor. Temizle, nereye kadar temizleyebilirsin ki. Götürüyoruz, karakola veriyoruz, olduğu yere polisi çağırıyoruz. Ama adliyede serbest kalıyorlar. Sonra bize kinleniyorlar. Bir paket alan torbacı oluyor. 60 liraya torbacı olanlar var.'
Görüntüler düzenlenen bir operasyonda polis tarafından çekilmiştir.
Doğal ot diye satılıyor
İstanbul Emniyet Müdürlüğü Madde Kullanımıyla Mücadele Büro Amiri Uğur Evcim’in verdiği bilgilere göre, sigara kullanan gençleri hedefine koyan uyuşturucu satıcıları, Avrupa’da ‘herbal spice’ olarak bilinen bonzaiyi esrara benzetiyor, yaydığı koku ve kolay içimi nedeniyle ‘doğal ottur’ algısı yaratarak piyasaya sürüyor.
Uyuşturucu üreticileri temel olarak bonzainin iyi bitkisel bir yapıda olduğunu düşündürerek kullanımını kolaylaştırmaya çalışıyor.
Şeffaf ve sıvı şeklinde bir kimyasal olan bonzainin etken maddesi Çin laboratuvarlarında üretiliyor. Bu bir ot değil ama otmuş gibi düşündürüyorlar. AM2201 kodlu etken maddenin bir litresinden bile büyük çaplı uyuşturucu elde edildiği için küçük miktarlarda, sıradan kimyasalmış gibi gümrüklerden geçirebiliyorlar. Bunun yanı sıra hazır halde de ülkeye sokulduğu görülüyor. Çin’den Avrupa, Balkanlar ve Kuzey Kıbrıs üzerinden Türkiye’ye geliyor.
Bonzai aktarlarda satılan bir otla karıştırılıyor ve bir litre sıvıdan 200 bin paket üretilebiliyor.
Aktarlar uyarılıyor
Satışı iki şekilde yapılıyor; ya tek sigara içinde ya da hap olarak. Hap yönteminde antidepresan, ağrı kesici ilaç adı altında satılıyor. Bu haplar uyarıcı ve halisünatif etkilere neden oluyor.
Narkotik polisi, şehirdeki tüm işletmecileri, aktarları bonzai hakkında özel özel olarak bilgilendiriyor. Hapın tanesi 5 liraya bile satılıyor. 2-3 gramlık paketler 150 lira civarında. Satıcılar eğlence merkezleri, okul, kahve gibi gençlerin yoğunlaştığı yerleri mekan tutuyor.
Paketi bölüşüyorlar
Bir paket, arkadaş grubuyla da alınabiliyor. Bir paketi 20 küçük parçaya bölüp sigaranın içine katabiliyorlar ya da maddeyi teneke kutu içinde yakıp dumanını soluyarak da kullanıyorlar. Böylece bağımlı gençler ailelerine hissettirmeden bonzai kullanıcısı olabiliyor.
Türkiye’de ilk kez üç yıl önce farkedildi
Bonzai ilk kez 2002’de Almanya ve İspanya’nın ardından Avustralya’da görüldü.
Türkiye’de ise ilk kez 2011’de fark edilerek yasa kapsamına alındı. İlk bonzai operasyonu 7 Ocak 2011’de gerçekleşti. Bu yıl yakalanan bonzai miktarı 10 kilo civarında. İstatistiklere göre dünya genelinde en çok bonzai yakalayan ülke Türkiye. Çin’de üretilen bonzai Avrupa’ya üç yoldan getiriliyor. Rusya, Nil Nehri ve Balkan rotası.
Yüzde 300 artış var
En yaygın uyuşturucu olarak bilinen esrar kullanımı 1990-2010 arasında yüzde yüz artmış, ancak aynı dönemde sentetik türevli maddelerde yüzde 300 artış olmuştu. Bu oranlarda öne çıkan da bonzai. Avrupa’da Uyuşturucu ve Uyuşturucu Bağımlılığını İzleme Merkezi’nin (EMCDDA) yayımladığı Avrupa uyuşturucu raporunda dünya genelinde 350’nin üzerinde bağımlılık yapan madde var. Bunların çoğunluğu sentetik. Geçen yıl 83 yeni sentetik türevli madde piyasaya sürüldü.
Etkileri ve bağımlılık belirtileri
Bonzai içildikten sonra iki, üç saat içinde etkisini gösteriyor. Nane, kekik kokusu veriyor. Genç yaşta kalp krizlerini tetikliyor. Ayrıca kalp ritmi bozukluğu, kan basıncının artması ve böbrek yetmezliği gibi semptomlara yol açıyor.
Bonzai kullanıcılarında ağız kuruluğu, çok sıvı tüketimi, aşırı şekerli madde tüketimi, kilo kaybı, paranoya, halisünasyon, endişe, kaygı çok fazla görülen belirtiler.
‘Ölüm tribi’ne sokuyor
Aynı zamanda psikolojik danışman olan Madde Kullanımıyla Mücadale Büro Amiri Uğur Evcim’in yaptığı yüz yüze görüşmelerde bonzai kullanıcıları, diğer uyuşturucu türlerinde de olduğu gibi içine düşmüş oldukları boşluğu doldurmak için içtiklerini söylüyor. Genelde söyledikleri ‘Uçuyorum sanmıştım ama düşüyorum” oluyor. Yüzde 60’tan fazlası bağımlı olduğunu kabul etmeyen bonzai kullanıcılarının kollarında, yüzünde ve iç organlarında sivilceler görülüyor.
Murat Eğilmez | Al Jazeera