Dünya savaşları arasındaki dönemde popüler bir ulaşım aracı olarak kullanılan zeplinlerin en büyüğü olan Hindenburg, 6 Mayıs 1937'de New Jersey'deki Lakehurst Havaalanı'na iniş yapmaya çalışırken bir anda alev aldı ve yandı. 36 kişinin hayatını kaybettiği bu facia, ardından koca bir gizem bıraktı. Hindenburg neden yanmıştı? Bu korkunç felaketin sebepleriyle ilgili komplo teorilerini ve ardından yaşananları merak ediyorsanız içeriğimize buyurun. 👇
Facianın yaşandığı yolculuk ise 1937 sefer sezonunun açılış yolculuğu olduğundan pek çok basın mensubunun Lakehurst Havaalanı'na toplanmasına neden olmuştu. Bu basın mensupları, zeplinin alevler içinde kalma, düşme anını ve içindeki mürettebat ile yolcuların zeplinden aşağı atlayışlarını kaydedecekti. Yangının çıkma anından yaklaşık yarım dakika sonra Hindenburg yere çakıldı.
Almanya Şansölyesi Adolf Hitler, Berchtesgaden'daki Kartal Yuvası'nda inziva hâlindeyken olaydan haberdar oldu ve söylenenlere göre 'şaşkın bir sessizlikle' karşıladı. Hindenburg'un inşa eden şirketin yöneticisi olan Hugo Eckener, en başta sabotaj olasılığını kabul etse de daha sonra muhtemelen bir kıvılcımın gemideki son derece yanıcı hidrojen gazını ateşlediğini söyledi.
Alman Hava Kuvvetleri'nin başındaki Hermann Göring, felaketin takdiriilahi olduğunu belirtti ve 'Tanrı'nın iradesine boyun eğmeliyiz. Aynı zamanda göklerin fethi için çalışmaya devam edecek ve tüm irademiz ve tutkumuzla gelecekle yüzleşeceğiz.' dedi. Nazilerin sabotaj düşüncesini propaganda amaçlı kullanmak yerine doğrudan ihtimal vermemelerinin nedeni ise başlı başına bir gizem.
2021'de uçaklar ve zeplinler hakkında bir kitap yazan Alexander Rose, Gökyüzünün İmparatorlukları adlı bu eserinde, 'Hindenburg 'kötüler' tarafından yakılmış olsaydı, bu durum, Hitler'in herkes tarafından sevilmediğini gösterir ve Almanya'nın Nazilerin egemenliği altındaki huzurlu ve yasalara saygı duyulan bir ülke imajı sarsılırdır. Bundan dolayı da Yahudiler ve Komünistler gibi devlet düşmanları hükûmetin güçsüz olduğu konusunda umutlanırdı.' diyor.
New York Daily News gazetesi, faciadan üç gün sonra kazanın sebebi olabilecek beş başlıca olayı paylaştı. Bunlar, yıldırım düşmesi, motorun geri tepmesi, yerdeki ekibin dikkatsizliği, 'soğuk ateşleme' girişimi ve takdiriilahi idi. Ertesi gün, sabotaj da bu listeye eklendi. Tabii başka nedenler de öne sürüldü. Uluslararası uzmanlar, iyi niyetli amatörler ve daha nice insan, sayısız fikir ortaya attı.
FBI resmî olarak faciayı soruşturmasa da ABD Ticaret Bakanlığı'nın soruşturmasına yardımcı oldu ve faciayla ilgili teoriler ortaya atan vatandaşların temasa geçebileceği bir oluşum olarak hizmet verdi. Teknik aksaklıkların yanı sıra, sabotaja ihtimal veren çok sayıda insan vardı. Birçok insan, Nazi karşıtı grupları sorumlu tuttu.
Komplo teorisyenleri, faciaya neyin sebep olduğunu bile detaylı bir şekilde belirlemişti. Örneğin, yerden yanıcı bir mermi atılmış olabilirdi. Hatta FBI havaalanında şüpheli ayak izleri buldu ama sonrasında izlerden bir şey çıkmadı. Başka bir teori, küçük bir uçağın Hindenburg'a ateş ettiğini savundu. Bir gazete yazarı, bir polis memurunun, New York Belediye Başkanı'nın emriyle zeplini vurduğunu iddia etti.
Sabotaj teorilerinden biri, Joseph Spaeh adlı Amerikalı yolcuyu hedef alıyordu. Zeplindeki Alman garsonlardan biri, Spaeh'ın şüpheli bir şekilde soğuk davrandığını belirtti. Daha sonra Spaeh'ın profesyonel bir akrobat olduğu ve geminin iç kısmındaki belli bölmelere tırmanıp bomba kurabilecek yeteneklere sahip olduğu ortaya çıktı. Yetkili kurumların ısrarı üzerine, FBI Spaeh'ı sorguladı ama suçlayacak hiçbir şey öğrenemedi.
1962'de Hindeburg'un Kim Yok Etti? kitabını yazan askerî tarihçi A. A. Hoehling, mürettebattan birinin sabotaj gerçekleştirdiğini iddia etti. Hoehling, kendi araştırmaları sonucunda 26 yaşındaki kablocu Erich Spehl'in zepline bomba yerleştirdiğini öne sürdü. Spehl'in komünist kız arkadaşı tarafından kışkırtıldığına inanıyordu. Ancak bu iddianın birincil kanıtlara dayanmadığını da itiraf etti. Sonradan başkaları da Spehl’i suçladı. Ancak Spehl’in kendisi 1937 yılında zeplin düştüğünde ölenler arasındaydı.
İki taraf da o yağmurlu akşamüstü vaktinde mevcut olan atmosfer koşullarının faciaya sebebiyet verdiğini belirtse de tam olarak facianın nasıl başladığı konusunda farklı sonuçlara vardı. Amerikalılar 'saçaklı deşarj' denen hadisenin sızan hidrojeni ateşlediğini söylerken, Almanlar Hugo Eckener'in ortaya attığı kıvılcım teorisini savundu. Günümüzde uzmanlar facianın bir kaza olduğunu belirtse de kimin veya neyin Hindenburg'un yanmasına sebep olduğu asla kesin olarak bilinmeyebilir...