Geleceğin Girişimcileri Sürdürülebilir Düşünmek Zorunda: Kar Odaklı Girişimcilik Dönemi Bitti

14.10.2025 - 11:35

Bir zamanlar “başarı” denildiğinde, bir şirketin kaç milyon dolar yatırım aldığı, kaç ülkede faaliyet gösterdiği ya da ne kadar hızlı büyüdüğü konuşulurdu. Girişimciliğin anlamı, sayılarla ölçülüyordu. Büyüme grafikleri, kâr oranları, değerlemeler… Fakat o dünyanın parlak tablosu, bugün yerini daha karanlık bir gerçeğe bırakıyor. Çünkü o hızlı büyüyen şirketlerin ardında tükenen topraklar, artan eşitsizlikler ve kırılgan ekosistemler var.

Artık biliyoruz ki, yalnızca kâr peşinde koşan bir girişimcilik anlayışı, dünyayı yaşanmaz hâle getiriyor. Kârlı ama vicdansız, yenilikçi ama duyarsız, başarılı ama sürdürülemez modellerin sonuna geldik. Bugünün girişimcileri, artık bir şeyi çok iyi biliyor. Gezegen yanarken başarı hikâyesi yazılamaz.

Kâr odaklı girişimcilik dönemi bitti.

Yeni çağın girişimcisi kazanç değil, etki yaratma peşinde. Artık girişimcilik bir ekonomik faaliyet olmaktan çıktı, toplumsal, ekolojik ve etik bir sorumluluğa dönüştü. “Ben nasıl zengin olurum?” sorusunun yerini “Ben bu dünyayı nasıl daha iyi bir yer hâline getirebilirim?” sorusu aldı.

Bu dönüşüm, romantik bir idealizm değil, kaçınılmaz bir zorunluluk.

İklim krizi, kaynak tükenmesi, toplumsal adaletsizlik ve bilinçli tüketici profili, iş dünyasının tüm kurallarını yeniden yazıyor. Şimdilerde büyümenin anlamı, “daha çok üretmek” değil, “doğayla ve toplumla uyum içinde var olabilmek.”

Geleceğin girişimcisi, sadece fikirle yürüyen değil, fikirle dünyayı değiştirme niyetiyle yola çıkan kişi olacak.

Onun başarısı, bilançoda değil, yarattığı sosyal etkiyle, koruduğu ekosistemle, dokunduğu hayatlarla ölçülecek. Yeni ekonomi, artık paranın değil, vicdanın diliyle konuşuyor.

Sürdürülebilir düşünmek, çevreci bir tercih olarak değil var olmanın tek yolu olarak karşımıza çıkıyor.

Bugünün girişimcileri, eğer geleceğin dünyasında yer almak istiyorlarsa, bu dönüşümü kabullenmek zorundalar. Kâr etmeye devam edecekler elbette, ama o kâr, doğayı sömürmeden, insanı yormadan, toplumu bölmeden kazanıldığında anlamlı olacak.

Belki de girişimciliğin en büyük devrimi, teknolojiden ziyade, değerlerle başlayacak.

Devrimin öncüleri, iyi fikir bulanlardan ziyade iyi bir iz bırakan girişimler olarak anılacak.

Kâr mı, Etki mi?

Bir zamanlar “girişimci” dendiğinde akla gelen tek şey kârdı. Hızla büyüyen, yatırım alan, piyasanın kurallarını yıkan, risk alıp büyük kazançlar elde eden insanlar… 2000’lerin başındaki Silikon Vadisi rüyası, girişimciliği sadece “değerleme” ve “exit stratejisi” üzerinden tanımlıyordu. Her start-up, bir sonraki unicorn olmanın peşindeydi. “Daha fazla büyü, daha hızlı ölçeklen, daha çok sat” mottosu bir dönemin kutsal üçlemesiydi.

Şimdi o dönem artık geride kaldı.

Bugün dünya, büyümenin yan etkileriyle yüzleşiyor: iklim krizi, kaynak kıtlığı, gelir adaletsizliği, tüketim bağımlılığı… Ekonomik büyüme eğrileri yukarı çıkarken, gezegenin dayanıklılığı aşağı doğru iniyor. Girişimcilik bu tablo içinde yeni bir anlam kazanıyor. Bundan sonra mesele, para kazanmanın yanı sıra, gezegenin, toplumun ve insanın geleceğine nasıl katkı sağladığındır ve bir girişimciye ivme kazandıracak ana temalardır.

Girişimcilik, belki de tarihinde ilk kez bu kadar “vicdani” bir alan hâline geliyor. İyi bir ürün yapmak rakiplerinden seni ayıran önemli bir özellik olabilir fakat iyi bir etki yaratmak ve sürdürülebilir stratejiler oluşturabilmek senin geleceğin. Bu girişimci için kârdan çok daha kalıcı bir değer yaratma biçimi olacaktır.

20. Yüzyılın Girişimci Modeli Neden Tükendi?

Yirminci yüzyılın iş dünyası, tek bir başarı kriterine inanıyordu, maksimum kâr.

Bu dönem, Fordist üretim anlayışının ve küreselleşmenin zirveye ulaştığı, büyümenin sınırsız olduğu varsayımıyla hareket eden bir çağdı. Ancak “sonsuz büyüme” miti, sınırlı kaynaklar gerçeğiyle çarpıştığında tablo değişti.

Gerçek şu ki, ekonomik kazanç çevresel ve toplumsal maliyetleri görmezden gelerek sürdürülemez.

Bir şirket ne kadar kâr ederse etsin, eğer o kâr toprağı kirletiyor, toplumu sömürüyor ya da çalışanlarını tükenmişliğe sürüklüyorsa, o başarı uzun ömürlü olamıyor. Modern tüketici, bu gerçeği fark etti. İnsanlar bir markanın ürününü satın markanın değerlerini de satın alıyor.

Bu nedenle kâr odaklı girişimcilik modeli, kendi içinden çöküyor. Çünkü sadece finansal kazanca odaklanmak, hem gezegen hem toplum hem de girişimci için uzun vadeli bir kayıp yaratıyor.

Kısacası, “büyü ya da öl” paradigması yerini “sürdürülebilir ol ya da unutul” anlayışına bırakıyor.

Sürdürülebilirlik Artık Bir Seçenek Değil, Varoluş Şartı

Sürdürülebilirlik, artık yeşil logolarla süslenen bir PR stratejisi değil.

İklim krizinin, kuraklığın, gıda güvensizliğinin ve toplumsal eşitsizliklerin ortasında “yeşil olmak” bir tercih değil, bir varoluş koşulu. Yeni çağın girişimcileri bunu sezgisel olarak hissediyor, kaynakların tükenmekte olduğunu, doğanın artık bir “bedava depo” olmadığını ve sosyal adaletin ekonomik istikrarla doğrudan bağlantılı olduğunu biliyorlar.

Bugünün girişimcisi finansal bir model inşa etmenin yanı sıra, ekolojik ve toplumsal bir model kuruyor. Bu yüzden modern girişimcilik üç boyutlu düşünmek zorunda:

Ekonomik sürdürülebilirlik (kârlı olmak),
Çevresel sürdürülebilirlik (kaynak döngüsünü korumak),
Sosyal sürdürülebilirlik (insana ve topluma değer katmak).

Bu üçlü, iş dünyasında “Triple Bottom Line” olarak anılıyor: People, Planet, Profit.

Yani artık “başarılı girişim” tanımı; sadece para kazanan değil, insana ve doğaya zarar vermeden bunu başarabilen girişim.

Sürdürülebilir düşünmek, geleceği planlamanın ta kendisi.

Hiçbir yatırımcı, hiçbir müşteri, hiçbir çalışan “kısa vadeli kazanç için uzun vadeli zararı” görmezden gelmiyor.

Döngüsel Ekonomi ve Paylaşım Kültürü

Doğa, milyonlarca yıldır sürdürülebilirliğin en mükemmel modelini sunuyor.

Bir ağaç yaprağını dökerken atık üretmez, o yaprak toprağa düşer, toprağı besler, yeniden yaşam döngüsüne katılır.

Oysa modern ekonomi, doğanın bu döngüsünü unuttu, “al, yap, at” modeliyle ilerledi. Şimdi bu sistem duvara tosladı.

Yeni nesil girişimcilik ise doğadan yeniden öğrenmeye başladı.

Döngüsel ekonomi kavramı tam da bu yüzden doğdu. Üretim süreçlerinde atığın kaynağa dönüştüğü, enerjinin paylaşıldığı, her şeyin yeniden değerlendirildiği bir sistem oluşturuldu.

Artık “benim ürünüm” değil “bizim gezegenimiz” anlayışı daha yoğun benimseniyor.

Paylaşım ekonomisi, kiralama modelleri, onarım kültürü, yerel üretim ağları bu dönüşümün parçaları.

Bir girişim artık sadece ne sattığından çok, nasıl bir sistemde var olduğu ile tanımlanıyor.

Yeni Nesil Örnekler

Bugün dünyanın en yenilikçi markaları, kârdan çok etki yaratma motivasyonuyla hareket ediyor.

Patagonia, “Don’t Buy This Jacket” kampanyasıyla tüketim kültürünü sorgulattı.
Too Good To Go, gıda israfını önleyerek milyonlarca öğünü çöpten kurtardı.
Bee&You, doğa dostu arı ürünleriyle hem üreticiyi hem doğayı koruyan bir ekosistem yarattı.
Fairphone, tamir edilebilir telefon modeliyle teknoloji sektörüne etik bir yön kazandırdı.

Bu örnekler gösteriyor ki sürdürülebilirlik, artık sadece “iyi niyetli bir ideal” değil, rekabet avantajı yaratan bir iş stratejisi halini almıştır.

Yani sürdürülebilir düşünmek, gezegen için olduğu kadar, işin kendisi için de akıllıca bir karar.

Instagram

Bu makalede öne sürülen fikir ve yaklaşımlar tamamıyla yazarlarının özgün düşünceleridir ve Onedio'nun editöryal politikasını yansıtmayabilir.

İçeriğin Devamı İçin Tıklayın

Geleceğin Girişimcileri Sürdürülebilir Düşünmek Zorunda: Kar Odaklı Girişimcilik Dönemi Bitti

Kâr odaklı girişimcilik dönemi bitti.

Kâr mı, Etki mi?

20. Yüzyılın Girişimci Modeli Neden Tükendi?

Döngüsel Ekonomi ve Paylaşım Kültürü

Popüler İçerikler