İngiliz matematikçi ve yazar Ada Lovelace, dünyadaki ilk bilgisayar programcısı olarak kabul edilir. Bilimin ve teknolojinin gelişmesine çok büyük katkı sağlayan ve günümüz bilgisayar dünyasının temellerini atan bu sıra dışı zekaya hayran olmamak mümkün değil.
Gelin birlikte Ada Lovelace'ın hayatına ve bilime katkılarına yönelik bir keşfe çıkalım. 👇
10 Aralık 1815'te Londra, İngiltere'de doğdu. Babası ünlü İngiliz şair Lord Byron, annesi ise Anne Isabella Milbanke Byron'dur. Babası, Ada'nın doğumundan kısa bir süre sonra ailesini terk etti ve Ada, annesiyle birlikte büyüdü.
Ada Lovelace, genç yaşta matematik ve bilim konularına büyük bir ilgi gösterdi.
Çiftin üç çocuğu oldu. Evlendikten sonra bile Ada, matematik ve bilgisayar bilimi çalışmalarına devam etti. Charles Babbage ile olan arkadaşlığı ve iş birliği, Ada'nın bilgisayar biliminin temellerini atmasına yardımcı oldu.
Ada, Babbage ile yakın bir iş birliği içinde çalışarak Analitik Motorun işleyişini anladı ve bu tür bir makinenin karmaşık matematiksel işlemleri yapabileceğini ve hatta müzik ve sanat gibi alanlarda da kullanılabileceğini düşündü. Bu vizyoner fikirler, günümüzün bilgisayarlarının temelini atmıştır.
Mekanik bir hesaplama sistemi kullanan bu cihaz, aralıklı değerler arasındaki farkları otomatik olarak hesaplayarak işlem yapardı. Babbage, bu cihazın özellikle denizcilik ve gök bilimi gibi alanlarda kullanılan tabloların doğruluğunu artırarak insan hatalarını ortadan kaldıracağını düşünüyordu.
Babbage, Fark Motoru projesini tamamlamadan, daha gelişmiş bir mekanik bilgisayar tasarımı olan Analitik Motor üzerinde çalışmaya başladı. Bu yeni tasarım, genel amaçlı bir bilgisayar olarak düşünülmüştü ve modern bilgisayarların temel işlevselliğini içeren temel yapı taşlarına sahipti.
Analitik Motor, dört ana bileşenden oluşmaktaydı:
Store (Depolama): Bilgilerin saklandığı bölüm. Günümüzdeki bilgisayarların belleği gibi işlev görüyordu.
Mill (İşlemci): Aritmetik ve mantıksal işlemleri gerçekleştiren bölüm. Modern bilgisayarların işlemcisiyle benzer işleve sahipti.
Input (Giriş): Delikli kartlar kullanarak bilgi ve komutları makineye giren bölüm. Delikli kartlar daha sonra Herman Hollerith tarafından geliştirilecek ve IBM'in temelini atacak olan tabülasyon makinesinde de kullanılacaktır.
Output (Çıkış): İşlenen sonuçların çıktısını veren bölüm. Sonuçlar basılı veya delikli kartlar şeklinde elde edilebilirdi.
Babbage, ne yazık ki Analitik Motor’u tamamlamak için yeterli finansman ve destek bulamadı bu yüzden bu fikir tam anlamıyla gerçekleşmedi. Ancak, Babbage'in ve Lovelace'in çalışmaları, bilgisayar biliminin temellerini atmış ve günümüzün bilgisayarlarının geliştirilmesine ilham kaynağı olmuştur.
Ada Lovelace, 1843'te bu makaleyi İngilizce'ye çevirdi ve çeviriye 'Notlar' adı verilen kendi açıklamalarını ve düşüncelerini ekledi. Bu notlar, orijinal makaleden daha uzun ve detaylıydı ve A'dan G'ye kadar alfabetik olarak sıralanmıştı.
Notlar arasında özellikle 'Not G' önemlidir çünkü Ada burada, tarihte bilinen ilk bilgisayar programı olarak kabul edilen bir algoritma sunmaktadır. Bu algoritma, Analitik Motor'un Bernoulli sayıları adı verilen bir matematiksel dizi hesaplamak için nasıl programlanabileceğini açıklamaktadır. Oluşturduğu bu algoritma sayesinde Ada Lovelace pratikte dünyanın ilk bilgisayar programcısı oldu.
Ada Lovelace Günü, dünya genelinde her yıl Ekim ayında kutlanan ve kadınların bilim, teknoloji, mühendislik ve matematik alanlarındaki başarılarını ve katkılarını kutlamayı amaçlayan bir etkinliktir. Ada Lovelace Günü etkinlikleri çerçevesinde, konferanslar, workshoplar, paneller ve yarışmalar düzenlenir.
Bu tür yarışmalar, genellikle hackathonlar, kodlama maratonları, yapay zeka ve veri bilimi projeleri, yazılım geliştirme ve inovasyon yarışmaları gibi formatlarda düzenlenir ve geniş katılımlı etkinliklerle gerçekleştirilir.
Bu yarışmaların amacı, katılımcıların teknolojik fikirler geliştirmelerini ve bu fikirleri gerçeğe dönüştürmelerini teşvik etmek, aynı zamanda kadınların bu alanlardaki başarılarını ve potansiyellerini göstermektir. Eğitim ve profesyonel düzeydeki katılımcılara, bilgi ve becerilerini geliştirmek, yeni teknolojiler ve uygulamalar keşfetmek ve aynı zamanda topluluklarını ve sektörlerini geliştirmek için fırsatlar sunar. Bu yarışmalar, Ada Lovelace'in mirasını onurlandırarak kadınların teknoloji ve bilgisayar bilimi alanlarında başarılarını kutlamak ve teşvik etmek için önemli bir araçtır.